گیتی خسروی

این شیوه را طبع شاعرانه و حساس او در ترانه‌ها به وجود آورده است، چیزی که در آثار هیچ یک از معاصرین او نمی‌توان یافت به علاوه باید دانست شوبرت با آنکه در همان شهر می‌زیست که بتهوون وطن دوم خود انتخاب کرده بود و با آنکه به‌یقین می‌توان گفت بارها او را در کوچه و خیابان دیده و از نزدیکی او گذشته بود، هرگز با بتهوون آشنا نشد، حجب و شرم ذاتی و زائد از حد او مانع بود که حتی وسیله‌ای برای آشنایی بتهوون بجوید، در حالی که شوبرت بتهوون را به حد پرستش دوست می‌داشت و او را فوق العاده ستایش می‌کرد.

مرگ زودرس شوبرت اتفاقی و بر حسب تصادف نبود بلکه به علت ضعف در اثر بدی تغذیه و بیماری‌های مکرر و معالجه ناقص و ناتمام پیشین بود و همه این حوادث بر تن رنجور مردی حساس، بی‌خانمان و بی‌پرستار چون ضربات مهلک پی در پی اثر کرد و او را از پا درآورد.

بدون آنکه بتواند بار دیگر مریتس فن شویند را ببیند به بستر مرگ افتاد… وقتی خبر مرگ او به شویند رسید او را بی‌اندازه متاثر ساخت. در نامه‌ای شویند به دوست شاعر فن شوبر می‌نویسد: «تو می‌دانی من چقدر او را دوست می‌داشتم. می‌توانی تصور کنی که من حتی تاب تحمل این اندیشه را ندارم که او را واقعاً گم کرده باشم. ما دوستان زیادی داریم همه وفادار و صمیمی هستند اما هیچکس دیگر آن روزهای فراموش نشدنی را تجدید نخواهد کرد. من در مرگ او گریه کردم مانند آنکه برادرم مرده باشد. اما حالا فکر می‌کنم خوب است که او قرین عظمت مرده است چون درک می‌کنم که مرگ او را از رنج‌های بی‌پایانش رهانیده است».

شوبرت ناگزیر مهر و محبت خانوادگی را در میان دوستان می‌جست آنها برای او پدر، مادر و زن و بچه بودند. او همه چیز خود را مدیون آنها می‌دانست و خود را در برابر آنها چنان ناچیز می‌شمرد چنانکه گویی اگر دوستانش نبودند او هم وجود نداشت. زمانی که سمفونی هشتم در سی مینور را می‌نوشت، پلیس اتریش به دستور مترمیخ صدراعظم مقتدر اتریش یوهان زن (J. Senn) شاعر و یکی از دوستان او را دستگیر کرد. شوبرت چنان منقلب شد که نتوانست سمفونی را به اتمام برساند و با آنکه هشت میزان از قسمت سوم سمفونی را نیز ساخته بود آن را «ناتمام »گذاشت و این سمفونی ناتمام او شد.

دوستان او هم اگرچه از قدرت معنوی او آگاه بودند اما به جز آنچه که خود از هنر او بهره می‌بردند هرگز به فکر نیفتادند ترتیبی دهند تا کنسرتی برای اجراهای آثار او برپا شود مگر در آخرین سال حیات شوبرت که کنسرتی از آثار موسیقی مجلسی او ترتیب داده شد و برای نخستین بار شوبرت به دوستداران موسیقی وین معرفی شد و موقعیت نسبتاً خوبی داشت. این کنسرت در بهار سال ۱۸۲۸ و درست در سالگرد وفات بتهوون روز ۲۶ مارس برگزار شد، دوستانش امیدوار بودند بار دیگر در پاییز آن سال بعد از آنکه مردم از تعطیلات تابستان برگشتند تکرار شود اما این کنسرت دیگر در دوران زندگی شوبرت تکرار نشد زیرا او در پاییز همان سال درگذشت.

اگر این مبلغ از حد کافی بیشتر بود میزبان می‌توانست همه دوستان را به کنسرت یا تئاتر دعوت کند. تنگدست‌ترین آنها شوبرت بود، کسی که در مرکز جمع دوستان قرار داشت و همه آنها خود را به او منصوب می‌دانستند و جمع دوستان را به همین علت شوبرتیاد نامیده بودند. اگر دیگران اتاق زیر شیروانی را مسکن خود قرار می‌دادند، شوبرت هیچگاه خانه و مآوا نداشت و ناگزیر هر چند یک بار نزد یکی از دوستان خود مسکن می‌گزید، به‌همین علت خانه‌هایی که شوبرت در آنها منزل کرده در شهر وین بسیار زیاد است و در هر خانه تابلویی نصب شده که روی آن نوشته‌اند «اینجا خانه شوبرت بود» اما هیچ‌یک از آنها به او تعلق نداشت تا روزی که در خانه برادرش واقع در کوچه کتن بروکه شماره ۷ درگذشت و او در آن زمان فقط ۳۱ سال داشت!

در کنار ماموریت مهم‌ام که نوشتن دربارۀ هنرمندان موسیقی ایران است، امروز باید این ساعات را به شوبرت هدیه دهم… در بهت و حیرتی که در آن دوران‌ها دکتر سعدی حسنی را فرا گرفته بود، ایشان چنین نوشته‌اند: «اما چطور ممکن بود وینی‌ها نسبت به این آهنگساز عالیقدر آنقدر بی‌اعتنا بوده باشند که حتی بعد از مرگ او هم مدت‌ها کسی نمی‌دانست در این شهر مردی زندگی می‌کرد که مقامی بسیار بزرگ داشت، مقامی که فقط بتهوون آن زمان احراز کرده بود؟ بسیاری از آثار شوبرت نه تنها در تمام عمر او اجرا نشد بلکه قریب به ۵۰ سال بعد از مرگ او هم در میان بایگانی نت‌های شهر گراتس مدفون شده بود.»