Posts by علی نجفی ملکی
گفتگو با سجاد پورقناد درباره میراث رضا وهدانی (۳)
اصولاً در نگاه استاد وهدانی به سنت، باید به این نکته توجه کرد که ایشان سنت را مفهومی کاملاً غیرقابل تغییر نمیدانستند ولی محدودیت خاصی برای نوآوری هم قائل بودند، به این صورت که ایشان فقط افرادی را مجاز به نوآوری در موسیقی ایرانی میدانستند که به نوعی -به قول معروف- به اجتهاد رسیده باشند؛ به این معنی که موسیقی ایرانی را با جزئیات کامل بشناسند.
گفتگو با سجاد پورقناد درباره میراث رضا وهدانی (۲)
آثار بسیار زیادی از ایشان برجای مانده، خصوصاً دست نوشتههای اساتید قدیمی که برخی از این دست نوشتهها با نام آنها بوده و برخی نیز بینام است که میبایست تمامی این آثار توسط اهل فن، کارشناسی و شناسایی شده و مشخص شود متعلق به کدامیک از اساتید میباشد. همچنین نامهها و دستنوشتههای فراوانی از ایشان باقی مانده که این اسناد و نوشتهها هم اکنون توسط بنده و بهمنظور انتشار، درحال دستهبندی میباشد.
گفتگو با سجاد پورقناد درباره میراث رضا وهدانی (۱)
در بین نوازندگان تار، رضا وهدانی نامی آشنا برای آن دسته از اهالی موسیقی ایرانی است که بهصورت دقیق و حرفهای به امر ردیف نوازی و تدریس آن مشغول می باشند. اگرچه رضا وهدانی نزد اساتید بنام موسیقی همچون علینقی وزیری، علیاکبر شهنازی، حسین دهلوی، احمد فروتنراد و… به فراگیری مبانی نظری موسیقی و نوازندگی تار پرداخته ولی آنچه وی را در جامعه موسیقی مطرح نموده است، تلاش بی وقفه در مطالعه، ثبت و ضبط و نیز آموزش ردیف موسیقی ایرانی در طول عمر پربار هنری ایشان بوده است. به تازگی خانواده استاد رضا وهدانی تصمیم گرفتهاند آثاری که از ایشان به یادگار مانده را به دست اهل هنر و موسیقی سپرده تا در دسترس علاقمندان به موسیقی ایرانی قرار گیرد. در این رابطه با سجاد پورقناد موسیقیدان، مدرس دانشگاه و پژوهشگر موسیقی گفتگویی ترتیب دادیم تا بیشتر از جزئیات این اقدام آگاه شویم:
ضیایی: تلاش من در مسیر شناخت، یادگیری و درک عمیقتر از ساخت ساز است
در ابتدا باید قالب را که در ادبیات هنر ساخت ویولن از اهمیت ویژهایی برخوردار است به اختصار معرفی و تشریح نماییم؛ آنگونه که تاکنون میشناسیم قالب، سازهایی است که براساس یک الگوی مشخص و معتبر ساز، ساخته شده تا به جهت ایجاد مشتق اولیهایی از ساختمان ساز مورد استفاده قرار گیرد و مبنای بنیادینی باشد برای شکلدهی، پیوستن و ساختِ قسمتهای دیگر و همچنین اتصال آنها به یکدیگر به نحوی که ترجیحاً تحت چهارچوب و معیار ثابت سازه توصیف شده باشد.
ضیایی: عملکرد قطعات سازهای زهی به هم شباهت دارد
پنجمین نمایشگاه آموزشی پژوهشی کارگاه ساخت ویولن با حضور رضا ضیائی و همراهی هنرجویان ندا اسدینژاد و سوده مفیدی، از بیستم شهریور تا پنجم مهرماه در نگارخانه شماره دو فرهنگسرای ارسباران برگزار شد. رویکرد این دوره همانند دورههای پیشین، رویکردی تاریخی بود که در آن به بررسی آثار برخی از اولین سازندگان تأثیرگذار پرداخته شد. در ادامه گفتگویی با رضا ضیائی را درباره این نمایشگاه و طرح جدید او برای طراحی قالب ویولن میخوانیم:
یادی از حسن ناهید
حسن ناهید از همان ابتدا که به نوازندگی نی روی آورد، با نت آشنا بود و درواقع یکی از اولین نوازندگان نیای بوده که از روی نت مینواخت. در نتیجه ارکسترهایی که نیازمند حضور نوازنده نی بودند تنها میتوانستند سراغ او بروند؛ چراکه دیگر نوازندگان نیِ همدوره ایشان و بهتبع نوازندگان نیِ پیش از ایشان، آنچنان با نت آشنا نبودند و در نتیجه نمیتوانستند نیاز ارکستر به نوازندهای که با نت آشنا باشد را تامین کنند؛ هرچند نوازندگان چیرهدست نی بودند.
صداقتکیش: ارکستر ما کاملا خودگردان است
ارکستر کاملا خودگردان است. ما از هیچ نهادی دولتی کمک هزینه دریافت نمیکنیم و در آینده هم قصد داریم بدون وابستگی کارمان را ادامه بدهیم. از بخش خصوصی هم تا الان هزینهای دریافت نکردهایم. این ارکستر فعلا قرار است مثل بعضی از ارکسترهای دیگر در دنیا با حق عضویت ماهانهای که نوازندگان میپردازند، اداره شود. پس از این که کنسرتهای ارکستر شروع شد طبیعتا وضعیت فرق میکند و بخشی از درآمد احتمالی ارکستر برای هزینههای جاری ذخیره میشود. یا ممکن است در جریان اجراها بتوانیم حامی مالی برای کارهای ارکستر پیدا کنیم و بخشی از هزینههای آینده را از این راه تامین کنیم. این رویکرد به ارکستر کمک میکند که بتواند تا حد ممکن استقلال هنری و اجرایی خودش را حفظ بکند.
صداقتکیش: مشکل ما در استفاده از سازهای ارتقا یافته، اقتصادی است
استفاده از این سازها و بعضی سازهای دیگر مثل سنتورهای دارای پردهگردان یا ریل، که تا الان پیشنهاد شده جنبههای مختلفی دارد. یک جنبه مسائل فنی و هنری و صدادهی یا سهولت تغییر کوک و مانند آن است. به نظر میرسد امکانات این سازها از همتاهای قدیمیشان بیشتر است. گرچه در مورد رنگ صوت هیچکدام از این سازها سلیقهی همهی اجراکنندگان موسیقی کلاسیک ایرانی را تا الان راضی نکرده است. به هر حال من شخصا سلیقهی گشودهای دارم و مخالفتی نمیبینم برای استفاده از آنها.
صداقتکیش: ممکن است در بعضی قطعات به تقویت صدا نیاز داشته باشیم
چون ارکسترها فعلا در حال تمرینهای اولیه هستند هنوز تصمیم نهایی در این باره گرفته نشده است. در حال حاضر ارکستر اصلی روی قطعاتی از حسین دهلوی، سجاد پورقناد کار میکند و در هفتههای آینده قطعاتی از فرامرز پایور هم به فهرست کارگان در دست تمرین ما اضافه میشود. پس از این مرحله با توجه به پاسخی که ارکستر میگیریم و کیفیت اجرای هر کدام از قطعات میتوانیم تصمیم بگیریم چه نوع برنامهای را تثبیت و در نهایت برای اولین کنسرت اجرا کنیم.
صداقتکیش: یک ارکستر اصلی و یک پشتیبان داریم
اگر عادت داشته باشیم یک قطعهی موسیقی را با اجرای موسیقیدانها، گروهها یا ارکسترهای مختلف بشنویم و با هم مقایسه کنیم آن وقت متوجه وجود این تفسیرها خواهیم شد. به نظر من این بخشی از زیبایی موسیقی است که از درون یک قطعه مدام امکانات اجرای گوناگون بیرون میآید. متاسفانه این بخش از زیبایی موسیقی یعنی زیباییهای تفسیر در موسیقی ما تا حدودی مغفول مانده است. خیلی از آثار یک «اجرای ا۹انه این بخش از زیبایی موسیقی یعنی زیباییهای تفسیر در موسیقی ما تا حدودی مغفول مانده است. خیلی از آثار یک «اجرای اصلی» (همان تفسیر) دارند و همه سعی میکنند مث۸ه نظر من باید کم کم تغییر کند. خوب است که بتوانیم مثلا یک قطعهی وزیری را بعد از حدود یک قرن دوباره اجرا کنیم و از تفسیر تازهی آن لذت ببریم نه فقط از این که آن قطعه را همان طور که قبلا بوده اجرا کردهایم.