گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

ضیاالدین ناظم پور

ضیاالدین ناظم پور
متولد ۱۳۴۵ تهران
آهنگساز، نوازنده رباب، نویسنده

Posts by ضیاالدین ناظم پور

در ستایش آنارشیسم و نگاهی به هنر و موسیقی‌ آنارشیستیک (۵)

در این راستا بسیاری از موسیقیدان‌ها از عناصر موسیقایی و صدا به‌عنوان ابزاری برای ترویج اندیشه‌ها و سیاست‌های آنارشیستی استفاده کرده‌اند. خواننده  و ترانه‌سرایان فرانسوی، «لئو فری» (Léo Ferré) و «ژرژ براسنس» (Georges Brassens)، شاید اولین کسانی باشند که این کار را در دهه پنجاه و بعد از آن انجام دادند.

در ستایش آنارشیسم و نگاهی به هنر و موسیقی‌ آنارشیستیک (۴)

«امیل زولا»، رمان‌نویس فرانسوی، ضمن طرفداری از پرودون در باب آنارشیسم، در عین حال محدود کردن هنرمندان به  آنچه «باید» در آثارشان به تصویر بکشند، مخالف بود. این موضوع شکافی در تفکر هنر آنارشیستیک ایجاد کرد که تا به امروز مشهود است. برخی از نویسندگان و هنرمندان آنارشیست طرفدار این دیدگاه هستند که هنر باید روشنگر باشد و برای پیشبرد آرمان آنارشیستی به کار رود، در حالی که برخی دیگر معتقدند آنارشیسم باید ضمن اینکه هنرمند را از الزام خدمت به  اربابان رها کند در عین حال به او اجازه دهد علایق و آفرینش‌های درونی خود را دنبال کند. (۴)

در ستایش آنارشیسم و نگاهی به هنر و موسیقی‌ آنارشیستیک (۳)

اغلب فلاسفه هنر، هنر آنارشیستیک را هنری مبتنی بر فلسفه آنارشیسم سیاسی می‌دانند لیکن در این میان آراء سه تن از این فلسفه‌دانان راه را کمی بازتر ترسیم می‌کند به این معنا که سبک هنری یا هنرمندی که در عرصه آفرینش هنری به نحوی تحول ایجاد کند که در تقابل با سنت (به مثابه قوانین لازم‌الاجرا) قرار گیرنند می‌توانند در قلمرو هنر آنارشیسم دسته بندی شوند. از این میان می‌توان به  «تئودور آدورنو» در مقاله«در باب موسیقی عامه پسند» (۲) و دیگری «ژیل دلوز» و «فلیکس گوتاری» (۳) در کتاب مشترک «ضد ادیپ» اشاره کرد.

در ستایش آنارشیسم و نگاهی به هنر و موسیقی‌ آنارشیستیک (۲)

آثار طنزپردازانی چون آریستوفان در کتاب «کمدی پرندگان» (توسط رضا شیرمرز به پارسی برگردان شده) و دیگر طنزپردازان یونانی نشان می‌دهد که در آن دوران برخی در قلمرو ادبیات از طریق طنز و هجو، ساختارهای قدرت و هنجارهای اجتماعی را به چالش می‌کشیدند.

در ستایش آنارشیسم و نگاهی به هنر و موسیقی‌ آنارشیستیک (۱)

آنارشیسم، فلسفه‌ای ریشه‌دار در تاریخ بشر است که همواره در تقابل با ساختارهای قدرت و نابرابری بوده است. این فلسفه، نه تنها در عرصه سیاسی و اجتماعی، بلکه در حوزه فرهنگ و هنر نیز نمود یافته است. هنر  و به طور خاص موسیقی آنارشیستی به عنوان تجلی این فلسفه، با به چالش کشیدن هنجارها و ساختارهای موجود، به دنبال ایجاد فضایی آزاد و رها از قید و بندها است. در این مقاله، به بررسی فلسفه آنارشیسم و ارتباط آن با موسیقی خواهیم پرداخت. همچنین، به طور خاص، به برخی از سبک‌های موسیقی خواهم پرداخت.

زیبایی شناسی هنرِ هوش مصنوعی (۵)

جدای از نقص خلاقیت که پیش‌تر به آن اشاره شد و شامل تمامی تولیدات هنری هوش مصنوعی می شود، مسایل دیگری نیز وجود دارد که بر اصالت هنر انسانی تاکید می‌کند. نقص ارتباط احساسی یکی از مهمترین آنهاست. یک آهنگساز علاوه بر اینکه به شکلی هوشمندانه از مواد موسیقایی استفاده می‌کند تا اثری را خلق کند (کاری که هوش مصنوعی قادر به تقلید آن است)، احساسات انسانی خود را نیز به شکل ناخودآگاه به اثر خود می‌افزاید. کسانی که دستی بر آتش خلق موسیقی دارند این موضوع را بارها تجربه کرده‌اند.

زیبایی شناسی هنرِ هوش مصنوعی (۴)

خلاقیت در انسان یک صفت شخصی، به معنای توانایی پیدا کردن راه حل‌های نو، ابداع و خلق چیزهایی جدید بر پایه تجربیات، دانش، تفکر، فرهنگ و تخیلات ذهنی است. به عنوان مثال، خلاقیت انسان می‌تواند باعث طراحی یک آثار هنری، اختراع یک دستگاه جدید، ساخت یک فیلم یا نوشتن یک داستان شود.

زیبایی شناسی هنرِ هوش مصنوعی (۳)

در این بخش، به بررسی این موضوع می‌پردازم که علم نسبتاً جدید «یادگیری ماشینی» و متعاقباً هوش مصنوعی، به طور اخص در هنر موسیقی چه تاثیری می‌گذارد و چه تلاش‌هایی در این زمینه انجام شده است، هدف این گونه تلاش‌ها، شناسایی و تحلیل ویژگی های موسیقی است که برای کمک به آفرینش آثار جدید و زیبا مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از الگوریتم های «یادگیری عمیق»، می توان به شناسایی عوامل موثر در تولید موسیقی و ویژگی های روانشناختی آن پرداخت و سپس با ترکیب این ویژگی ها، آثار موسیقی جدیدی خلق کرد که دارای ویژگی های مشابه با آثار قدیمی باشند.

زیبایی شناسی هنرِ هوش مصنوعی (۲)

این سوال در فهرست نخستین پرسش‌های اساسی در باب جهان هنر و ارتباط آن با حوزه تحقیقات هوش مصنوعی قرار دارد. اگرچه هوش مصنوعی می‌تواند اثر هنری تولید کند که در ظاهر جذاب و حتی شگفت‌انگیز باشد، اما این سوال که  آیا می‌تواند هنری ایجاد کند که به طور واضح از هنر ساخته شده توسط انسان قابل تمیز نباشد، هنوز موضوع بحث است. برخی معتقدند که هنری که توسط هوش مصنوعی تولید می‌شود، می‌تواند با هنر ساخته شده توسط انسان برابری کند، در حالی که برخی دیگر باور دارند که خلاقیت عنصری است  که منحصراً به انسان تعلق دارد و ماشین نمی‌تواند آن را  تقلید کند.

زیبایی شناسی هنرِ هوش مصنوعی (۱)

موضوع زیبایی شناسی هنر یکی از مهمترین مسائلی است که فلاسفه هنر قرن‌هاست به آن پرداخته‌اند و در عین حال کمترین اتفاق نظر در همین حوزه از فلسفه صورت گرفته است؛ چرا که استنباط از مفهوم زیبایی بسته به عواملی چون تاریخ، شرایط سیاسی و اجتماعی، فرهنگ، جغرافیا و مسایلی از این دست، بسیار متنوع است. گذشته از این، همین عوامل نامبرده باعث می‌شوند که مفهوم زیبایی پدیده‌ای پویا باشد و در زمان‌های مختلف به اشکال گوناگونی جلوه کند. از این رو در باب چیستیِ زیبایی به سختی می‌توان (یا نمی‌توان) به تعریفی جهان شمول، انسان شمول و تاریخ‌مند دست یافت. با پیشرفت هوش مصنوعی و الگوریتم های پردازش کلمه، تصویر، حجم و صدا، موضوع زیبایی شناسی هنر به مرحله‌ای جدید، جذاب و در عین حال چالش برانگیز تبدیل شده‌است. در این مقاله، به بررسی نقش هوش مصنوعی در شناسایی و خلق زیبایی در هنر و بخصوص هنر موسیقی می پردازم.

بیشتر بحث شده است