نزهت امیری

عناصر مشخصی در رهبری و اجرای تمرینات وجود دارند که قطعاً قابل یادگیری‌اند. الگوهای اصلیِ رهبری و ژست‌ها، نمونه‌هایی از این عناصر هستند. به همین ترتیب، سناریوهای تمرین، ضرورت‌ها، اولویت‌ها و راه‌بردهای تمرین‌دهیِ آنسامبل را می‌توان به عنوان بخش‌هایی از آموزش، پیشنهاد داد، تشریح کرد و خلاقانه‌ گسترش داد. همچنین می-توان بر درک جنبه‌های تفسیری متنوع رهبری و تمرین تأکید کرد. در محیط واقعیِ برگزاری کلاس و در حین فرآیند عملی و آزمایشی، تلاش آموزگار رهبری باید انتقال صریح اطلاعات و ایده‌هایی باشد که در واقعیت هم، در فرآیند تمرین آنسامبل به کار گرفته می‌شوند. علاوه بر این، او باید فرصت‌های عملی را برای هنرآموزان فراهم کند تا تکنیک رهبری و مهارت‌های تمرین را در این محیط‌های آزمایشی توسعه دهند.

به طور کلی، اطلاعات کمی در ارتباط با وجوهِ چند جانبۀ خواندن، مطالعه و و آماده­‌سازیِ پارتیتور، در این کتاب ارائه شده است. ادامۀ مطالعه، تحقیق و تجربۀ عملی در این حوزه­‌ها را، به رهبر ارکستر می­‌سپارم. (۱) راهنمایی­‌هایی از این دست، افزون بر چاپ در کتاب‌­های بسیار، به عنوان بخشی از واحد­های مختلف دانشگاهی مانند تئوری موسیقی، تاریخ و ادبیات موسیقی، آهنگ‌سازی و ارکستراسیون نیز، ارائه شده است. خواندن و مطالعۀ پارتیتور، تنها با کار متمرکز در این زمینه، تقویت و بهبود می‌یابد. منطق پشتِ «مطالعۀ پارتیتور» این‌است که رهبر ارکستر بتواند جزئیات پارتیتورِ یک اثر خاص را، با هدایت عملی و تمرین صحیح، همانندسازی کند. آماده‌سازی پارتیتور مستلزم آن است که رهبر ارکستر، پیش از شروع فرآیند تمرین، زمان و تلاش لازم را برای مطالعه، یادگیری و علامت‌گذاری کامل و دقیق پارتیتور، اختصاص دهد. تفسیرِ موزیکال رپرتوارِ خاص، موضوعی است که عموماً به عنوان محتوای درسیِ رهبرانِ فارغ‌التحصیل دانشگاه، یا در سمینارهای رهبری منطقه‌ای یا ملی ارائه می‌شود.

هدف این کتاب، فراتر از مراحل اولیۀ کلاس‌های تکنیکِ رهبری و به عبارتی «ادامۀ روند آموزش هنرجوی رهبری به سوی رویکَردهای متنوع رهبری و تمرین آنسامبل» است. فرض بر این است که پیش از این، هنرجو شایستگی‌های تئوریک و عملی زیر را به دست آورده، یا در مسیر توسعه و اصلاح آن‌هاست:

تکنیک رهبری که جای خود دارد، اما فراگیری مهارت‌های تمرین، معمولاً به زمانِ تجربۀ­ عملی با گروه واگذار می‌شود. وجه دوم ولی بسیار مهمِ دیگر برای هنرجوی رهبری، انتخاب رپرتوار مناسب برای اجرا است. در این کتاب، فهرستی از برخی از منابع موسیقی استاندارد، برای گروه‌های مختلف موسیقی سازی ارائه شده‌­است. (۱) اغلب رهبران پیشرفته، در تهیه­ رپرتوار مناسب برای اجرای کنسرت، به حال خود رها می­‌شوند. من پیشنهاداتی دربارۀ چگونگی جستجو و جمع‌آوری این اطلاعات را در فصل ۳  ارائه می‌دهم. (۲)

«رهبری و آماده سازی آنسامبل‌های سازی»، نگارش «جان اف کولسون»، کتاب مفید و بسیار کاربردی برای هنرجویان رهبری ارکستر است. این کتاب فشرده‌ای از ۴۰ سال فعالیت مستمر نویسنده با ارکسترها و آنسامبل‌های گوناگون است و مشکلاتی را که در فرایند تمرین دهی به ارکستر پدید می آید را به چالش کشیده است. مهم‌ترین تلاش نویسنده، ارائه ایده‌هایی برای طراحی استراتژی آموزشی است به طوری که در سناریوهای مختلف قابل استفاده باشد.