گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

مسعود پورقریب

Posts by مسعود پورقریب

موسیقی شناسی فمنیستی (۵)

اعتقاد بر این است که کاچینی یک آهنگساز سریع و پر کار است که دردربار با موزیسن های مرد برابری می کرد. مقدار بسیار کمی از موسیقی های او به جا مانده است. بیشتر قطعات ساخته او برای اجرا با تاتر کمدی در سالهای ۱۶۱۳، ۱۶۱۴ و ۱۶۱۹ تنظیم شده بودند. در سال ۱۶۱۸ مجموعه ای از ۳۶ قطعه منتشرکرد. این قطعات دوئت باس و سوپرانو بودند با مضامینی از خطرات عشق و آهنگهای شاد ایتالیایی و متون مقدس لاتین. در زمستان ۱۶۲۵ فرانچسکا اپرا کمدی باله آزادی روگیرو را به افتخار شاهزاده لهستان به روی صحنه برد.

موسیقی شناسی فمنیستی (۴)

در آغاز، موسیقی شناسان فمینیست کوشیدند تا تاریخ اخراج زنان از جهان موسیقی را تهیه کنند. آنها روشن کردند در یونان باستان زنانی که به موسیقی اشتغال داشتند برده یا روسپی بودند. در کلیسای کاتولیک تا سده ی چهارم، زنان در کنار مردان در خواندن آوازهای دینی حضور داشتند و در پایان آن سده بود که از شرکت در موسیقی دینی منع شدند. حکم پولس رسول در «رساله ی اول قرنتیان» که «زنان شما در کلیساها خاموش باشند زیرا که ایشان را حرف زدن جایز نیست بلکه اطاعت نمودن، چنانکه تورات نیز می گوید» دلیل این ممنوعیت قلمداد شد. اما در اواخر نخستین هزاره در کلیسای ارتدکس زنان در موسیقی دینی نقش یافتند و زنی به نام کاسیا (متولد ۸۱۰) آهنگ سازی مشهور در این زمینه شد.

موسیقی شناسی فمنیستی (۳)

در بررسی های فرهنگی معنای گوناوندی «شکل گرفتن اجتماعی هر آنچه بر زمینه ی یک فرهنگ خاص مردانه و زنانه خوانده می شوند» است. به عبارت دیگر گوناوندی اشاره ی مستقیم به زمینه های تاریخی و اجتماعی دارد و با تقسیم بندی دو جنس که استوار به تفاوت طبیعی و زیست شناختی است یکی نیست. در عبارت مشهور سیمون دو بووار «کسی زن زاده نمی شود بلکه در جامعه تبدیل به زن می شود» زن به معنایی گوناوندانه اش آمده و نه به معنای رایج در دسته بندی جنسیتی. یکی از سازندگان مفهوم جدید گوناوندی جودیت باتلر است. او نشان داده گوناوندی با گزینش راه های زندگی مان، شیوه های ایفای نقش های اجتماعی مان و شکلی که از بدن خویش سود می جوییم یا آن را به کار می گیریم، برگزیده می شود.

موسیقی شناسی فمنیستی (۲)

تنوع دیدگاه های متوجه به آزادی زنان چندان است که باید از انواع فمینیسم یاد کرد. کسی که صرفا به ضرورت برابری حقوقی زنان و مردان باور دارد فمینیست است؛ کسیکه این برابری را به شرطی ممکن می داند که نخست برای برابری امکانات زندگی اجتماعی (امکانات مادی و معنوی مساوی در آموزش و شغل و در کردارهای زندگی و گزینش آزادانه) مبارزه شود نیز فمینیست است؛ کسی که بنیاد استثمار از زن را در نظام سرمایه داری می داند و مبارزه برای آزادی زن را به مبارزه علیه سرمایه داری پیوند می زند چون اصل ستمدیدگی زنان و ضرورت خلاصی از آن را می پذیرد به معنایی خاص فمینیست است؛ کسی که بنیاد فرودستی زنان را در فرهنگ مردسالار و در پدرسالاری می داند و برای از بین بردن این فرهنگ می کوشد فمینیست است؛ و سرانجام کسی که مردان را بنا به ماهیت شان ظالم و استثمارگر می شناسد و دوری زنان از جهان مردانه را توصیه می کند نیز فمینیست است.

موسیقی شناسی فمنیستی (۱)

در دوران معاصر بحث حقوق زنان در جوامع و پرداختن به ارزشهای زنان از جایگاه ویژه ای در می ان صاحب نظران و انسان شناسان برخوردار است. در طول تاریخ در راستای برابر سازی حقوق زنان و مردان تلاشهای بسیاری شده است. این تلاشها صرفا در زمینه حقوق اجتماعی و شغل و پوشش و… نبوده بلکه یکی از این شاخه ها برابری در زمینه هنر است. چیزی که امروزه در غرب همچنان با آن مواجه هستیم و آن استفاده ابزاری از زن برای جذب مخاطب در آثار هنریست، از نقاشی و مجسمه سازی تا سینما و موسیقی. بر خلاف تبلیغ سیستم های غربی در زمینه برابری جنسیتی زن و مرد در عمل مشاهده می کنیم که هیچ برابری حتی در صحبت های برخی فیلسوفان تاریخ غرب برای زن و مرد در نظر گرفته نشده و گاها حتی زن را عاری از نبوغ و شعور آفرینش اثر هنری می دانستند. بحث بسیار گسترده و طولانیست اما در این مقاله با استفاده از چند نوشتار مشهور در زمینه موسیقی شناسی سعی کردیم تا حدودی به این موضوع مهم در زمینه هنر و مخصوصا موسیقی بپردازیم.

تاریخ مختصر موسیقی ایران، پیش از اسلام تا صفویه (۸)

پس از فروپاشی ایلخانیان سه سلسله آل جلایل، آل مظفر و سربداران روی کار آمدند. پس از آن تیمور لنگ حمله می کند و ۳۶ سال حکومت می کند. موسیقی آن دوران حال و هوای مختلف ترکی، مغولی، عربی و… داشت. تیمور لنگ بیشتر از مغول ها حامی موسیقی بود. پس از مرگ تیمور دو پسرش به حکومت رسیدند. پسرش امیر شاه در غرب و پسر دیگرش شاهرخ در قسمت شرق یعنی خراسان و ماورالنهر بر مسند قدرت نشستند. بزرگترین موزیسین دربار او عبدالقادر مراغه ای بود.

تاریخ مختصر موسیقی ایران، پیش از اسلام تا صفویه (۷)

در این دوران قدرت نظامی افزایش پیدا می کند و زبان رسمی کشور دری می شود. دانشمندان در این دوره جامع العلوم هستند. تئوریسین های مهم این دوره ابن سینا و ابن زیله و از شعرای مهم این دوره می توان به فرخی سیستانی اشاره کرد. او ساز چنگ را بسیار پر استفاده ذکر کرده است. ساز نفیر کم کم در این دوره به موسیقی ما اضافه می شود.

تاریخ مختصر موسیقی ایران، پیش از اسلام تا صفویه (۶)

یکی از موزیسین های مهم این دوره ابراهیم موصلی است. ابراهیم ابن ماهان معروف به ابراهیم موصلی که بنیانگزار اولین خاندان موسیقی است. پدر و پدربزرگش اهل فارس بودند که به بغداد مهاجرت کردند. او از بغداد به موصل میرود و آموزش موسیقی میبیند. بعدها در ری ازدواج می کند و فرزندش اسحاق به دنیا می آید. ابراهیم موصلی خود را باربد زمان می دانست و روی تلفیق موسیقی ایرانی و شعر عرب کار می کرد. ابراهیم موصلی موسیقی قبل از اسلام را وارد دربار اسلامی می کند.

تاریخ مختصر موسیقی ایران، پیش از اسلام تا صفویه (۵)

اعراب به شعرشان افتخار می کردند؛ ملودی های ایرانی را روی شعر عرب اجرا می کردند. اعراب با سه روش از موسیقی ایرانی استفاده کردند: از طریق معماران ایرانی، از طریق شهر هیره که در آن دوران پایتخت هنری محسوب میشد بین ایران و عربستان و سوم از طریق برده های ایرانی که موزیسین بودند. سه موزیسین مهم این دوره، سائب خاثر که ایرانی تبار بود، دیگری نشیط فارسی شاگرد سائب و شهرت او اجرای ملودی ایرانی با شعر عرب بود، سومین نفر طویس بود، او مخنث بود و در دربار عثمان خواننده بود، به او غنا المتقن می گفتند.

تاریخ مختصر موسیقی ایران، پیش از اسلام تا صفویه (۴)

در این دوره وضعیت موسیقیدانان بسیار بهتر شد. خسرو پرویز بزم ها و مجالس بسیاری داشت. در حجاری طاق بستان در کرمانشاه یک شکار به تصویر کشیده شده که تعداد زیادی چنگ، موسیقار، دف های چهارگوش، شیپور، نی، سازهای کوبه ای و یک نفر در حال دست زدن را نشان می دهد. چنگ های مثلث و افقی در این دوره بسیار رایج بوده است.

بیشتر بحث شده است