گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

شاهین مهاجری

متولد ۱۳۵۰ تهران
لیسانس زمین شناسی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۴
نوازنده و محقق تمبک و میکروتونالیست

Posts by شاهین مهاجری

موسیقی برگ (۲)

همچنان که قبلا ذکر شد برای دستیابی به فواصل موسیقایی، از میان چهار صفت ذکر شده، یک صفت مورفولوژیک در برگ اندازه گیری شد. جهت اندازه گیری این صفت ابتدا از برگ، اسکن تهیه شده و از آنجایی که نسبت های طولی موجود در اسکن برگ مورد نظر با تقریب خوبی هم اندازه با نسبت های برگ نمونه برداری شده هستند، اندازه گیری ها در نرم افزار اکسل و با استفاده از کاربرد رابطه فیثاغورث برای اندازه ارتفاع و پهنای خطوط واصل نوک لوب ها به هم انجام شد. شکل حاصله یک هفت ضلعی نامنتظم است:

موسیقی برگ (۱)

طبیعت همیشه بستری است برای ایده یابی هنری. رویکردهای مختلف هنری به طبیعت از گذشته تا کنون موجب گردیده تا آثار مختلف و متنوعی خلق گردند. طبیعت می تواند به شکل ملموس، ناملموس و معنوی مورد استناد قرار گیرد. همانند الهام بخشی برای نقاشی و معماری، طبیعت می تواند سرچشمه تخیلات موسیقایی باشد. از صدای پرندگان گرفته تا زوزه گرگ و دیگر نمودهای ملموس، طبیعت منبعی است برای خلق موسیقی.

موسیقی پنهان در هندسه (۳)

به غیر از پاره خط S1S2 و S1S8 که اضلاع چند ضلعی بوده و قطر نیستند، در چندضلعی ها بین طول ضلع و طول قطرها روابط ریاضی خاصی برقرار می باشد. در مثال بالا که هشت ضلعی منتظم است، بین اقطار و طول ضلع روابط زیر برقرار است:

موسیقی پنهان در هندسه (۲)

گفته شد که نسبت طولی، می تواند مبنایی برای ایده های موسیقایی باشد. اما چگونه؟ نسبت های طولی رابطه مستقیمی با اندازه فواصل موسیقایی دارند. فرض کنیم پنج ضلعی زیر را از یک راس باز کرده و به خط مستقیمی تبدیل کنیم: بعد از باز شدن چند ضلعی، می توان چنین تصور کرد که خط حاصله، یک سیم مرتعش بوده که مانند مونوکورد بر روی ۲ خرک قرار گرفته ورئوس آن جایگاه فواصل موسیقی است.

موسیقی پنهان در هندسه (۱)

در این نوشتار نحوه استفاده از اشکال هندسی در موسیقی میکروتونال از طریق بیان چندین مثال مورد بررسی قرار گرفته است. هندسه علم بنیادین فرم ها و نظم موجود در آن هاست. هندسه و ریاضی از طریق تناسب و تقارن، ابزار معینی را برای کاربرد در موسیقی شکل داده اند. تناسبات درهندسه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و میتواند به عنوان جنبه اصلی زیبایی شناختی در موسیقی مطرح گردد. براساس نظریه فیثاغورس قواعدی کلی برای هارمونی و تناسبات وجود دارد.این قواعد در موسیقی نیز به کار گرفته شده اند.این اصول بر پایه علم هندسه استوار هستند. در این مقاله نمونه هایی در زمینه کاربرد هندسه و اشکال هندسی در طراحی توالی فواصل مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت مثال هایی شنیداری ارائه خواهد شد.

بررسی موسیقایی زوزه گرگ (۳)

آنچه که از تحلیل یک نمونه زوزه ی گرگ به دست آمد، دقیقا نشان دهنده ساختاری ملودیک با فواصل میکروتونال است. این ساختار همچنین نشان دهنده الگوی زمانی خاصی است که احتمالا در زوزه ی نوع “Flat” مشترک باشد. ساختاری با یک فاصله زمانی آغازین کوتاه و فاصله زمانی بلند و چند فاصله زمانی کوتاه در انتها. تولید اصوات موسیقایی توسط موجودات، مسئله ی پیچیده ای است. اگر با توجه به معیارهای خلق موسیقی نتوان این رفتار دنیای جانوری را موسیقایی دانست، در عین حال باید چنین رفتاری را نوعی آوانمایی یا نشانه گذاری آوایی (Phonocoding) بدانیم (۵۹,۱۸). نشانه گذاری آوایی در واقع توانایی خلق اصوات برای ایجاد پیام و ارسال آن، یا به نوعی پی ریزی یک زبان ارتباطی است (۲۲) (۵۹,۱۸).

بررسی موسیقایی زوزه گرگ (۲)

آنچه که مشخص می باشد این است که تلاش گرگ ها در زوزه ی جمعی، ایجاد فضایی چندصوتی است. این موضوع را پیانیست فرانسوی، “Hélène Grimaud”، نیز تجربه کرده است. او می گوید گرگ ها همانند انسان ها علاقه مند به تولید اصوات آهنگین هستند. هدف از تولید این اصوات می تواند نوعی ایجاد ارتباط باشد. از طرفی، وی با توجه به علاقه ی خاص خود به گرگ ها و حضور در کنار آن ها گزارش داده است که اگر فردی در کنار چند گرگ و با نوت خاص زوزه بکشد، گرگ ها فرکانس صدای خود را به گونه ای تغییر می دهند تا فضای چند صدایی تولید شود (۵).

بررسی موسیقایی زوزه گرگ (۱)

گرگ (با نام علمی: Canislupus)، از پستانداران گوشتخوار بوده و جانوری درنده، بسیار باهوش و با ساختار پیچیده اجتماعی است. این حیوان بومی اوراسیا و آمریکای شمالی بوده و بیش ترین پراکندگی جغرافیایی را در بین تمام اعضای خانواده سگ ‌سانان دارد. سگ‌ها از نسل نوعی گرگ هستند که بین ۱۸ تا ۳۲ هزار سال پیش اهلی شدند. ۳۸ زیرگونه از گرگ شناسایی شده که سگ اهلی، دینگو، گرگ خاوری، گرگ قرمز و گرگ ایرانی از جمله آن‌ها هستند. گرگ ها علاقه ی زیادی به زندگی اجتماعی دارند و از زبان آوایی و رفتاری غنی و پیچیده‌ای بهره‌مند هستند. هسته ی اصلی گروه اجتماعی گرگ‌ها از یک خانواده متشکل از زن، شوهر و فرزندان تشکیل می‌شود که معمولاً در قالب گله‌ای از چند خانواده زندگی می‌کنند (۱).

سری هارمونیک، معدن فواصل موسیقایی (۴)

همچنانکه در بخش پایین شکل بالا مشاهده می کنیم اولین درجه گام دارای طول بخش فعالی معادل طول سیم (با ضریب ۱) بوده و در واقع همان سیم دست باز است و طول بخش فعال درجه مربوط به فاصله اکتاو معادل نصف طول سیم (با ضریب ۰.۵) است. نمودار حاصل از طول بخش فعال سیم و فاصله طولی بین پرده ها نشان دهنده رابطه ای غیر خطی بوده و و فاصله طولی بین پرده ها همگی به یک اندازه نمی باشد.

سری هارمونیک، معدن فواصل موسیقایی (۳)

قبلا گفته شد می توان بین هارمونیک های دوم و چهارم و هشتم و شانزدهم و… سیستم اکتاوی تشکیل داد. حال در اینجا باید گفته شود که اصولا بین هارمونیکهای fm و fn به شرط fm=2fn می توان سیستم اکتاوی فواصل را مشاهده نمود. سیستم زیر فواصل بین هارمونیک های ۱۵ تا ۳۰ را نشان می دهد. در این سیستم fm=30 و fn=15 بوده و فواصل کسری ساده شده اند:

بیشتر بحث شده است