علی خوب بخت
آشنایی با سازدهنی دیاتونیک
در مقاله قبلی که در این سایت نوشته شد، انواع ساز دهنی معرفی گردید و تفاوت آنها بررسی شد. در بین انواع ساز دهنی معرفی شده، نوع «دیاتونیک» که به «هارپ» Harp معروف است بیشترین کاربرد را در انواع موسیقی دارد و نوع رایج تری به حساب می آید. سازدهنی دیاتونیک از نظر ساختار ساده ترین و در عین حال ارزانترین نوع سازدهنی است.
همین سادگی سبب ایجاد غنای تکنیکی در نوازندگی این ساز در زمانهای مختلف بوده است و اتفاقاً به دلیل امکان به کارگیری تکنیک های متنوع، حرفه ای ترین نوازندگان سازدهنی موسیقی بلوز، راک و فولک از این نوع سازدهنی استفاده می کنند.
حتی بسیاری از نوازندگان موسیقی Jig یا Celtic از نوعی ساز دهنی دیاتونیک که دارای نتهای افزوده متفاوت گام دیاتونیک هستند و به آن، Melody Maker می گویند استفاده می کنند که البته شامل این بحث نمی شوند. (انواعی از این ساز برای نواختن موسیقی ایرانی نیز بسیار مناسب هستند). در این سری جدید نوشته ها، با این ساز بیشتر آشنا شده و اندکی در مورد نوازندگی با آن خواهیم نوشت.
انتخاب سازدهنی دیاتونیک
اگر قصد خرید یک سازدهنی دیاتونیک دارید کار دشواری در پیش ندارید، چون حق انتخاب چندانی هم ندارید. چرا که شرکتهای اندکی سازدهنی دیاتونیک می سازند که قیمت آنها بین ۸ تا ۳۰ دلار است (در ایران ممکن است قیمتها کمی بالاتر باشد). صرفنظر از سازهای چینی (که زیاد توصیه نمی شوند)، هنگام خرید به جز مارکهای زیر احتمالاً انتخاب دیگری ندارید:
Hohner: شرکت آلمانی Hohner بزرگترین ، معتبرترین و شناخته شده ترین سازنده سازدهنی در دنیا است. انواع معروف سازهای دیاتونیک Hohner بسته به نوع رنگ و طنین صدا عبارتند از: Blues Harp، Golden Melody، Marine Band و …
Tombo: شرکت سازنده سازدهنی های Lee Oscar. انواع این ساز برای شروع بسیار مناسب هستند که انواع متنوع سازدهنی دیاتئنیک Melody Maker را نیز تولید می کنند.
Suzuki: شرکت سازنده سازهایی با همین نام. کیفیت صدای این سازها نیز مناسب بوده و نوازندگی با آن نسبتاً راحت است. به خصوص برای تمریت تکنیکهای مختلف.
البته صفحه مولد صدا ((Reed سازهای سازنده های مختلف تقریباً جنس و ساختار یکسانی دارند. تفاوت سازهای مختلف معمولاً در در جنس و نوع بدنه آنها است. بعضی از سازهای دیاتونیک دارای بدنه چوبی و برخی دارای بدنه پلاستیکی هستند. این تفاوتها باعث ایجاد رنگ و طنین صدای اندکی متفاوت و همچنین احساس متفاوت در دست و دهان هنگام نواختن می شوند.
همانطور که مشخص است، سازدهنی های دیاتونیک در گامهای دیاتونیک متفاوتی ساخته می شوند. برای شروع به یادگیری هارپ، زیاد مهم نیست که ساز شما در چه کلیدی است. چه ساز کلید C یا G یا Bb را انتخاب کنید، جابجایی و بخش بندی نتها یکجور است. تفاوت سازهای با کلید مختلف در نتی است که ساز با آن شروع می شود. بنابر این مشخص است که ساز کلید Bb شامل نتهایی با صدای بم تر و ساز G دارای نتها با صدای زیرتری هستند. (اصولاً هرچه نتی بم تر باشد، نواختن آن با سازدهنی ساده تر است، لذا نواختن ساز کلید G قدرت و فشار هوای بیشتری لازم دارد.)
Shadow People گوش کنید به صدای سازدهنی با کلید بم
Ivory Tusk گوش کنید به صدای سازدهنی با کلید زیر
با این وجود بهتر است که برای شروع با ساز کلید C شروع کنید. چرا که این ساز مرسومترین کلید مورد استفاده است و تن صدای متوسطی دارد. از طرفی تمامی کتابها و Cd های آموزش سازدهنی دیاتونیک مربوط به این کلید هستند.
آرایش نتها روی سوراخ های مختلف یک سازدهنی دیاتونیک کلید C به صورت شکل زیر است.
نگهداری
برخی اعتقاد دارند برای آب بندی سازدهنی و داشتن صدای بهتر، باید ساز را قبل از شروع به نواختن حدود ۱۲-۱۰ دقیقه در یک مایع مثل آب غوطه ور نمود. این کار ممکن است عمر سازدهنی را کوتاه کند اما به خصوص در مورد سازدهنی های با بدنه چوبی، این کار باعث نفوذ آب در خلل و فرج چوبی شده و موجب تغییر ودر کیفیت و شفافیت صدا می شود.
طی روزهای نخست سعی کنید به آرامی در ساز بدمید یا مکش کنید و این کار را به تناوب روی همه سوراخها تکرار کنید. طی روزهای نخست، نواختن نتهای انتهایی ساز دهنی دشوار خواهد بود و صدای مناسبی از سوراخهای انتهایی در نخواهد آمد. در این صورت وسوسه نشوید که در این سوراخها با شدت بدمید یا مکش کنید؛ کم کم طی روزهای آینده خواهید دید همه سوراخها دارای صدای شفافی خواهند شد. همچنین در صورتی که هنوز مهارت کافی در اجرای تکنیکها ندارید، بهتر است به خصوص روی سوراخهای ابتدایی Bending تمرین نکنید.
مراغبت از سازدهنی بسیار ساده است. (شاید به همین دلیل خیلی ها این کار را فراموش می کنند). در زمانی که از ساز استفاده نمیکنید حتماً آن را در جعبه قرار دهید. به خاطر داشته باشید گرد و خاک بزرگترین دشمن سازدهنی شما است. بنا بر این تا حد ممکن ساز خود را از آن دور نگه دارید.
هرگز بلافاصله پس از غذا خوردن سراغ سازدهنی نروید، مگر اینکه دهان خود را کمی با آب شسته باشید. اگر به تازگی ساز نو خریده اید و می خواهید با آن بازی کنید، هرگز برای مدت طولانی در ساز خود به شدت هوا ندمید یا نکشید. بلکه از مکش Drawing و دمش Blowing با هم استفاده کنید. چرا که مکش یا دمش متناوب و شدید باعث تغییر شکل صفحه Reed می شود.
پس از اتمام نواختن یا تمرین، سوراخهای ساز را به طرف کف دست گرفته و به آرامی به آن ضربه بزنید تا اگر شیء خارجی در آن گیر کرده است از آن خارج شود.
جالب بود ؛در مورد ساز دهنی دیاتونیک چند تا سوال برام پیش اومد :
با یه ساز دهنی دیاتونیک ( به عنوان مثال ساز کلید دو )مجموعآ چند تا آکورد رو میتونیم بزنیم ؟
زبانه( Reed)در ساز دهنی احتمالآ باید قابل تعویض باشه، درسته؟ اگه اینطوره ، این امکان هست که زبانه ساز دهنی مثلآ رو برداریم و یه زبانه براش بذاریم و با داشتن یک بدنه ، چند تا ساز دهنی داشته باشیم؟
ممنون
هر زبانه ای که خراب شود را میتوان تعمیر وretuning کرد یا اگر تغییرات غیرقابل برگشت باشد آن را تعویض نمود.زبانه مربوط به هر مدل را میتوان از یک ساز دیگر (ازهمان مدل و همان گام و همان شماره سوراخ) جایگزین کرد یا جداگانه از کارخانه سازنده تهیه کرد. کارخانه Hohner یک سری سازدهنی دیاتونیک ساخته که اصطلاحا سری MS یا Modular System نام دارد . خصوصیت جالب این سری این است که میتوان زبانه ها (وسایر قسمتهای سازدهنی) را با بقیه سازهای متعلق به این سری جایگزین کرد.مثلا یک زبانه از مدل ProHarp را بایک زبانه از مدل Blues Harp یا Cross Harp یا Big River تعویض کرد.سازدهنی های Lee Oscar را میتوان با یک Reedplate اضافه تهیه کرد که در داخل کشور هم موجود است.در مورد آکوردها: در سازدهنی دیاتونیک تنها ۳ آکورد میتوان نواخت: آکورد I با دمیدن در سوراخ های ۳-۲-۱ یا ۶-۵-۴ یا ۹-۸-۷ (کلا در هر چند سوراخ سازدخنی که بدمید نت های مربوط به همین آکورد به صدا در می آید و فاصله نامطبوعی به گوش نمیرسد). آکورد V با داخل کشیدن هوا در سوراخ های ۴-۳-۲ ایجاد میشود که اگر مکش سوراخ ۵ را هم به آن اضافه کنید آکورد diminished seventh به دست می آید (با فاصله هفتم بمل شده) واگر سوراخ ۶ را اضافه کند آکورد نهم ایجاد میشود. آکورد سوم IIm است که با draw در سوراخ های ۶-۵-۴ حاصل میشود. در سازدهنی کروماتیک به خاطر متفاوت بودن چیدمان نت ها آکورد V را نمیتوان نواخت. شیوه طراحی سازدهنی دیاتونیک به گونه ای بوده که با داشتن آکوردهای اصلی هر گام مناسب استفاده در آهنگهای سبک فولک باشد.
لازم به ذکر است که در شکل آورده شده، به علت ایراد چاپی ترتیب سوراخهای سازدهنی جابجا آورده شده و ترتیب آن ها از چپ به راست است.
سلام،
این آهنگ True Love مال کی بود؟
ali bud
عالی بود!
خیلی عالی بود.اگه میشه اهنگهای بیشتری بزارید
سلام
واقعا باید یه خسته نباشی به شما دوستان گفت
دستتون درد نکنه
من یه سئوال داشتم
میخواستم بدونم فرق ساز دهنی ۲۴ سوراخه با ۱۰ سوراخه چیه؟وکدومشون بهتره؟
بازم ممنون
خداحافظ
سلام
شمااز نمایندگی Hohner در تهران شماره تلفن یا آدرس دارید؟
قربان شما
بابک
Namayandegi ke na,ama fouroushgahe markazish SORNA e ,va jadidan ham to jomhori axsare model hash peyda mishe
سلام.ممنونم از اطلاعات کامل شما.سایت ساز دهنی کار نمیکنه.قیمت یک سازدهنی خوب برای مبتدی چقدره و از کجا میشه تهی کرد.
با تشکر.
عالی بود مرسی
سلام.ممنوووووووووووون.عالی بود.کلیه مقاله هاتون عالی بود.آقای خوب بخت میخواستم ببینم شما در مورد Ocarina هم اطلاعات دارین؟اگه دارین حتما یه مقاله در موردش بنویسید.
سلام. مدتی که منم به ساز دهنی علاقمند شدام کتابی در این مورد میتونی به من معرفی کنی که خودام شروع کنم ؟
mishe begid sazandeye gheteye true love kist? ya age mishe kamelesho vase download gharar bedin. mamnoon
lotfan chand note ahange saz dahani vasam befrestid
tanx
mamalisadeghi@yahoo.com
Salam Aghaye Khoob bakht.Emailetoon hamoon khoob_bakht@yahoo.com hast?emailham mirese behetoon ya na
man alaghe zeyadi be saz dahani daram .age az beine bache ha kasi chand ta ahange light dare vasam befereste.
mamnoooon
salam.manam asheghe ye saze kochik mesle sazdahaniam .vali az bad donya too shahremon kasi boei az honar naborde.hich jaei ke beshe ye saze khob gir avord nist.ya kasi ke amozesh bede!! ino goftam ke bedonin che khoshbakhtin.bye
فقط میتونم بگم فوق العاده است
age mishe gheymate anvae saz dahanio begin.tnx
salam . tashakor az site khobeton man mikham ye saz dahanie fogholadeh baraye dostam hadieh begiram vali khodam hich etelaati rajebesh nadaram ye saz dahani ali morefi konid lotfan.
salam, moteshakar az site khubetun… man harmunica mizanam ,mikham bednam gheimat saz dahanihaye almani chande? mamnunam
خیلی ممنونم لطفا در مورد ساز دهنی
کروماتیک بیشتر صحبت کنید
mamnunam az saite khobeton
man harmonica mizanam
mikham ye saz dahani dge bekharam ,mishe bishtar tozi bedin farghaye in sazdahanya ==> kromatik honer swan chye?tax
salam man mikham ye sazi diatonik bekharam
yekam rahnamaiym konid lotfan
سلام…آهنگه بهار دلنشین پاکنژاد با همین مدل سازه؟ اصلا فرق دیاتونیک با کروماتیک چیه؟
سلام با تشکر از شما لطفا در مورد ساز دهنی های کروماتیک و انواع آن همچنین قیمت های آن ها توضیح دهید متشکرم
az hameye kasani ke ebraze alaghe be saz dahani mikonan khahesh mikonam dar soorate tamayol be yad giri naran ye saz bekharan ba ketab e amoozeshi chon vaghean harmonica yadgirish sakhte va hatman ba ostad e khoob shooroo konin ..
سلام به همه بچه های خوب علاقه مند به سازدهنی
من هم به ساز دهنی علاقه دارم اما تقریبا هیچی ازش نمی دونم.میخوام خواهش کنم اگه هر کدوم از بچه ها اطلاعاتی درباره ی ساز دهنی انواعش و مخصوصا قیمتش و جایی که باید اون رو تهیه کرد دارن لطفا به من کمک کنند.
سلام.لطفادر مورد یادگیری سازدهنی و کلاسهایی که در این زمینه تشکیل میشه برام بگید.و اینکه بعنوان یک مبتدی چه نوع سازی را تهیه کنم بهتره؟مرسی.
برای شروع باید چه نوع سازدهنی رو تهیه کنیم؟
سلام…میشه یه سازدهنی با مارک خوب بهم معرفی کنین؟آخه تا حالا هر سازدهنی خریدم صداش زیاد واسم جالب نبود…ممنون
سلام…لطفا یه سازدهنی خوب بهم معرفی کنین..ممنون میشم.
سلام
من hohner کار میکنم فوق العادست
دوست عزیز لطفا نت های زیادی بذارید حیف این ساز مظلوم ما نیست اینقد بی صدا مونده!
مثلا میگما!مثلا همه اینترنت همون نت های قدیمی هست!!
چه فایده!!باید دست به دست هم دهیم به مهر این سازو به بالاترین درجه ببریم!!حیفه به خدا!!
الان همه سایتهای آموزش و نت و … همه همون نت های قدیمیه خواب های طلایی و نوایی و الهه نازو … همون قدیمی ها رو داره!!
من شاید بیشتر از نصف سایت هایی که در این مورد بودن رو گشت زدم هیچ کدوم مثلا نت آهنگ خوشبختیت آرزومه که یه تیکه فوق العاده آورده رو نتشو ندادن!یا مثلا بوی جوی مولیان !یا مثلا همین آهنگ بوی عیدی از فرهاد عزیز!یا مثلا هر آهنگی که با ساز های دیگه مثله پیانو زده میشه !!یا مثلا زیاد داره!!ولی اگه جایی رو ترتیب بدید که نت های همو به اشتراک بذاریم خیلی عالی میشه و واقعا به درد همه میخوره!
من که داوطلبم
اگه جور شد خبرم کنید
میگ میگ ؛-)
سلام…ممنون از اطلاعات مفیدتون.
از سوراخ ۱ تا ۵ رو چه طور باید نواخت، جوری که هم صدای سازدهنی رسا باشه و هم از کوک هم در نره؟؟؟
من توی این چندتا نت خیلی به مشکل میخورم لطفا کمکم کنین…
سازدهنی من کروماتیک گلدن کاپ هستش… اگر هم سازدهنیم جنس خوبی نیست لطفا یه مارک مناسب بهم پیشنهاد کنین ممنون میشم…
ببخشید من سازدهنیم یکی از سوراخاش اب دهان زیادی واردش شده و به همین دلیل وقتی به صدا درش میارم صداش میلرزه شنیدم میگن که سرما خورده میخواستم بدونم چجوری درستش کنم