کتابی در اقتصاد موسیقی (۲)

کتاب شامل پنج بخش است: تولید، عرضه، ساختار صنعت موسیقی در ایران، قوانین، فرهنگ. دو بخش اول کتاب بیش از هفتاد درصد حجم مطالب آن را به خود اختصاص داده‌ اند. در این دو بخش، نویسنده کوشیده است تا از صفر تا صد فرایند تولید و عرضه یک اثر موسیقی را شرح دهد. بخش تولید با موضوع «پرورش هنرمند» آغاز می‌شود و در ادامه به موضوعات پیش‌تولید و ضبط و نهایی‌سازی (۱) اثر می‌پردازد.

بخش عرضه نیز در ده فصل تدوین شده که عمدتاً شامل مباحث بازار و بازاریابی است.

با بررسی موضوعات مورد بحث این کتاب و نحوه‌ی ارائه‌ی آنها، تلاش خواهد شد تا تصویری از این نخستین گامِ برداشته‌شده ارائه شود.

اهداف کتاب

به نظر می‌رسد کتاب دو هدف کلی را دنبال می‌کند که یکی دارای نگرش خُرد و دیگری دارای ابعاد کلان است. (۲)
۱- هدف خُرد: نویسنده در اغلب فصول کتاب در حال راهنمایی هنرمند، در خصوص چگونگی رفتار وی، در صنعت موسیقی است و ضمن اینکه نیم‌نگاهی آماری و تحلیلی به بازار موسیقی دارد، تلاش خود را بیشتر به بیان ابعاد اقتصادی هنر برای شخص هنرمند متمرکز ساخته است. می‌توان گفت متن کتاب عموماً به دنبال همین هدف خُرد است. نقطه‌ی هدف نهاییِ مبحث اقتصاد موسیقی در این کتاب جایی است که تولیدکننده موسیقی، با گذشتن از مرز هزینه‌ها، به سود برسد: «موفقیت نهایی زمانی است که درآمدی از تصنیف و پخش موسیقی به‌دست آید» (آزاده‌فر، ۱۳۹۰: ۴۲). این همان هدف خُرد کتاب است.

۲- هدف کلان: همان‌گونه که در مقدمه کتاب نیز تصریح گردیده است، هدف ضمنی کتاب در ﺑﻌﺪی ملی نظر بر نقش توسعه فرهنگی و اقتصاد موسیقی در مسیر توسعه کشور دارد. بدین طریق که هنرمندان موسیقی ایران با بالابردن سطح دانش خود از وضعیت روز موسیقی دنیا «مقدمات توسعه فرهنگ غنی خود را به دیگر نقاط دنیا فراهم آورند؛ توسعه‌ای که، بر اساس مفاد این کتاب، به دلیل اقتصادی‌شدن و وابستگی‌نداشتن به حمایت‌های دولتی و یارانه‌ای می‌تواند پایدار قلمداد شود» (همان، مقدمه).

پی نوشت

۱- Mastering

۲- علم اقتصاد به دو شاخه‌ی کلی کلان و ﺧﺮﺩ تقسیم می‌شود. اقتصاد کلان مطالعه رفتار اقتصاد به‌منزله صنعتی کامل است. این نگاه به پدیده‌های اقتصادی گسترده‌ای مانند تولید ناخالص ملی و تورم و بیکاری و سطوح قیمت‌ها می‌پردازد، اما اقتصاد خُرد مطالعه چگونگی رفتار انسان‌ها و انتخاب‌های آنان در سطح واحدهای ﺧﺮﺩ یا کوچک اقتصادی مانند یک فرد و یک بنگاه و یک صنعت یا بازار یک کالای خاص است و به چگونگی تعامل بین خریداران و مصرف‌کنندگان و عوامل مؤثر در انتخاب خریداران می‌پردازد. از این منظر، هدف ﺧﺮﺩ کتاب متمرکز بر یک هنرمند و یک گروه موسیقی و در مواردی یک مؤسسه‌ی فرهنگی و هنری است.
۳- نویسنده، در یکی از جلسات نقد کتابِ حاضر، ضمن اینکه هدف خود را ایجاد شغل برای اهالی موسیقی اعلان کرد چنین گفت: «من در این کتاب گام به گام به تمام مراحلی اشاره کرده‌ام که می‌توان از یک جای دورافتاده در ایران آلبوم موسیقی خود را در کشور کانادا فروخت و درآمد کسب کرد».