آروین صداقت کیش
بازگشت به سبک جاافتاده
«کوروش کبیر»، با نام فرعی «صحنههای سمفونیک» که اغلب به اشتباه «سمفونی» کوروش خوانده میشود، همهی نشانههای سبک جاافتادهی چکناوریان برای پرداختن به متنهای حماسی یا تاریخی را با خود دارد. حتا فرآیند آفرینش آن که به گفتهی آهنگساز ظرف چهار سال بیش از بیست بار بازنویسی شده تا به ترکیب دلخواه نهایی رسیده است.
گرچه تاریخ آغاز به کار بر روی ایدهی کوروش کبیر و ساختن نوعی موسیقی برنامهای براساس متنهای تاریخنگاران یونانی به درستی در هیچ یک از منابع –از جمله خود آلبوم- مشخص نیست (در این میان از خلال گفتگوهای آهنگساز عدد چهار سال مدت کار بر روی آن به دست میآید و تاریخ نخستین اجرا که ۲۰۱۳ است)، اما نشانههایی در چیدمان متن وجود دارد که متقاعدمان میکند دستکم نسخهی منتشر شده در سالهای اخیر شکل نهایی خود را یافته، از جمله تاکید فینال بر «منشور حقوق بشر کوروش» که خوانشی بسیار متاخر از این پادشاه تاریخی است.
این امر یا فرض به ویژه از آن جهت اهمیت دارد که تضاد عمومی این اثر را با اغلب آثار این دورهی چکناوریان از لحاظ سطح تکنیک آهنگسازی و چیرهدستیِ به کار رفته به نمایش میگذارد.
با کوروش کبیر آهنگساز به دوران بهترین آثارش بازگشته است. این اثر نشان همهی آنها را با خود دارد (شاید این کمی هم به شخصیت متنی که براساس آن کار میکرده ربط داشته باشد). نخستین نشانه ترکیبهای ریتمیک است که از همان نخستین صحنه حضوری پررنگ دارند و بیش از همه در «دومین رویای آستیاگ» و «نبرد تیمبرا» هویدا میشوند، و پس از آن رابطهی همان ریتمها با ملودی و مخصوصا محتوای مدال شبیه به چهارگاه (واضحترین نمونههایش را میتوان در «کوروش شاه شاهان» دید و «نبرد تیمبرا» و حتا انتهای «نوروز»).
این میراثی است که از دوران کار چکناوریان بر پروژهی بزرگ اپرای رستم و سهراب در سبک آهنگسازیاش باقی مانده. علاوه بر اینها، توانایی چکناوریان برای آفریدن ملودیهای زیبا و پراحساس در نقاط مهمی از اثر خودنمایی میکند. بااینحال همپای این زیبایی، حسی و ردی گاه مبهم و گاه نسبتا آشکار از ملودیهای شنیدهشده در تاریخ موسیقی کلاسیک هم مدام شنونده را همراهی میکند.
نویز
***
گفتگوی هارمونیک
آلبوم «کوروش کبیر» یک پوئم سمفونیک، ساخته لوریس چکناواریان است. در این اثر بر اساس نوشته های تاریخ نویسانی چون گزنفون و هرودوت، داستان کوروش در شانزده قطعه و سه قسمت روایت می شود. سمفونی کوروش کبیر بار اول در سانفرانسیسکو اجرا شده است. این اثر از خواب پدربزرگ کوروش آغاز و با صدور منشور حقوق بشر پایان مییابد. موسسه ی فرهنگی هنری نوخسروانی باربد این آلبوم را در سال ۱۳۹۷ منتشر کرده است.
۱ نظر