توهم در موسیقی و معرفی چند موسیقی‌ کلاسیک روانگردان (۸)

دبوسی ادعا کرد: «موسیقی جاوه ای» باعث می‌شود که تونیک و دومینات ما مانند اشباح به نظر برسد. وی در نوشتن آثار پیانو از پدال ساستین زیاد استفاده می‌کرد. نگرشی تکنیکال به آهنگسازی که بعدها برخی از موسیقی‌دانان با پیروی از او استفاده از پدال فاز را به منظور ایجاد صداهای کدر در خط ملودی متداول کردند. آنچه مروین کوک (Mervyn Cooke) «پالایش طنین‌ صدا» نامید.

سمفونی فانتاستیک اثر برلیوز

در دهه ۱۹۶۰ حضور برخی از اصوات و عوامل توهم‌زا در موسیقی کلاسیک فرانسه به طور قطع قابل شناسایی است. این اتفاق با هدف جذب جوانان به موسیقی کلاسیک که عده‌ای آن را کسل کننده می‌پنداشتند و یا میان این موسیقی و آنچه در موسیقی مد روز که حاوی صداهایی وحشی بود قرابتی نمی‌یافتند، قابل توصیف است.

در سال ۱۹۶۹ لئونارد برنشتاین رهبر ارکستر، آهنگساز و معلم موسیقی آمریکایی، یک سخنرانی با عنوان سفری به دنیای برلیوز ایراد کرد. این سخنرانی به عنوان بخشی از مجموعه کنسرت‌های ارکستر جوانان قلمداد می‌شد. او بخشی از موومان آخر سمفونی فانتاستیک را نواخت و گفت: آنچه شنیدید یک موسیقی کاملن توهم‌زا و خلسه‌آور است و این صداها بخشی از اولین سمفونی روان‌گردان در تاریخ هستند. اولین توصیف موسیقایی از یک سفر ذهنی که ۱۳۰ سال قبل از گروه بیتلز در ۱۸۳۰ توسط آهنگساز درخشان فرانسوی هکتور برلیوز نوشته شده‌است.

این قطعه با زبان موسیقی داستان یک هنرمند عاشق و ناامید را روایت می کند که خود را با تریاک مسموم کرده است. این احتمالاً زندگی نامه خود اوست و شاید برلیوز تحت تأثیر زندگی‌نامه خودش این قطعه را نوشته باشد. بر این اساس برنشتاین به مخاطبان خود هشدار داد: «برلیوز این داستان را همانگونه که هست بیان می‌کند. در خلال این موسیقی شما سفر می کنید و در مراسم خاکسپاری خود فریاد می کشید».

سوییت سیارات بخش هفتم نپتون مرموز اثر گوستاو هولسف

پل مورلی منتقد موسیقی توضیح می دهد که چگونه در نوجوانی و در دهه ۱۹۷۰انگلستان اشتهای او به موسیقی به یک وسوسه مقاومت ناپذیر برای یافتن هیجانات جدید و خلسه‌آمیز تبدیل شد. او این تاثیر را از موسیقی کلاسیک و به ویژه مجموعه معروف گوستاو هولست گرفته است. در این اثر به نام سیارات هر یک از قطعات به نام یکی از سیارات منظومه شمسی نام گذاری شده‌ و بین سالهای ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۶ نوشته شده است.

وی اشاره می‌کند که در طراحی جلد نسخه‌های آنالوگ این آلبوم همیشه تصاویری از فضای پرستاره کیهان نقش بسته بود که به نظر می رسید بیشتر برای داستان‌های علمی تخیلی طراحی شده و اینکه چگونه قطعه آغازین این آلبوم یعنی مریخ در زمان آغاز جنگ های فضایی در برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌ها به عنوان موسیقی متن استفاده می‌شوند.

این آلبوم مفهومی در دهه ۱۹۷۰ به شدت روی موسیقی‌های گروه‌های راک تأثیرگذار بود و هنوز هم به طور چشمگیری مدرن، فضایی و روانگردان احساس می شود، خصوصاً قطعه زحل و البته موومان آخر آن نپتون.