روند تاریخی مبانی موسیقی (۲)

این ویژگی را به ندرت می‌توانیم در کتاب‌های تئوری موسیقی یا سلفژ پیدا کنیم زیرا همان‌طور که اشاره شد این درس‌ها از نظر خیلی‌ها تاریخی نیست یا اگر هم هست روند تاریخی‌اش در آموزش اهمیتی ندارد. اضافه بر بدنه‌ی اصلی (همان چهار بخش) کتاب ضمیمه‌های پروپیمانی هم دارد که حتا اگر درس‌ها را نادیده بگیریم جداگانه باارزش است. فصلی از تمرین‌های سلفژ با کلیدهای دو و با تعویض کلید، به ازاء هر بخش یک مجموعه نمونه‌ی موسیقی تکمیلی (با شروع از ساراباند کُرِلّی تا وُلومینای لیگِتی) و درنهایت دو لوح فشرده که تمرین‌های دیکته‌ی موسیقی در آن ضبط شده، از ضمیمه‌های باارزش کتاب مارتا گتزو است.

هنرجویی که از این کتاب استفاده می‌کند نه‌تنها از روند تاریخی و تکاملی درس‌ها بهره می‌برد بلکه اگر کنجکاو و جدی باشد می‌تواند با دیدن نمونه‌های بیشتر و پارتیتور قطعاتی از دوره‌های مختلف موسیقی، چیزهای بیشتری فراگیرد. نمونه‌های صوتی همراه که بر طبق نظر مؤلف (شنیدن ساختار موسیقی از خلال رنگ‌های صوتی مختلف) در اختیار داریم، کمک می‌کند که تمرین دیکته‌ی هنرجو تنها به زمان حضور در کلاس یا زمان تمرین با همکلاسی‌ها محدود نشود.

ترکیب سازمان‌دهی ویژه‌ی مطالب کتاب و طرز انتخاب نمونه‌های سلفژ و دیکته، علاوه بر این که مهارت اجرایی هنرجو را بهبود می‌بخشد در عمل باعث نتایج ضمنی دیگری هم می‌شود. اگر بحث‌های نظری مطرح‌شده در متن را، به روند اضافه کنیم روشن است که آموختن بر اساس روند پیشنهادی گتزو تحلیل پایه‌ای موسیقی را نیز به هنرجویان می‌آموزد. برای مثال در همان زمان که هنرجو از لحاظ نظری ساختمان مُدهای مسیان را یاد می‌گیرد، در تمرین‌های سلفژ و دیکته هم در عمل با آنها برخورد می‌کند و درک و دریافت ساختاری آنها در متن یک قطعه‌ی حقیقی موسیقی نیز در ذهنش حک می‌شود.

این چیزی است که در شکل سنتی جداجدا آموختن مبانی موسیقی به ندرت برای یک هنرجو اتفاق می‌افتاد. آنجا اگر اصلاً مباحثی مثل مُدهای مسیان در تئوری موسیقی مطرح می‌شد هرگز مابه‌ازایی در درس سلفژ پیدا نمی‌کرد. حتا اگر بر فرض محال هم چنین مباحثی در درس سلفژِ چنان هنرجویی وجود داشت هم‌زمان با درس تئوری مطرح نمی‌شد یا اگر می‌شد دست‌کم ارتباطشان از این کلاس تا آن کلاس بین لحن و بیان احتمالاً متفاوت دو هنرآموز تکه‌پاره می‌‎‌شد و درنهایت هنرجو هرگز به شکل منسجم ارتباط اینها را نمی‌آموخت.

به دلیل همین کیفیت‌هاست که کتاب در مراکز آموزشی دنیا شناخته‌شده است و حتا ویراست دومش ویراستی مختص نسخه‌ی کُره‌ای کتاب است (به سال ۲۰۰۰). اکنون زمان آن است که مراکز آموزشی ما هم به بصیرت و امکانات تازه‌ای که این کتاب در اختیار می‌گذارد خوش‌آمد بگویند و از آن بهره‌مند شوند.

روزنامه توسعه‌ ایرانی