پیمان شیرالی
مقدمه
سال ها بود که می‌خواستم درباره «روجرو کی‌یِزا» (Ruggero Chiesa) و شناخت میراث او، مقاله ای بنویسم؛ اما به قدری دامنهٔ کارها و خلاقیت‌اش بر من و کسانی که مکتب او را در پیش گرفته اند تاثیر گذار بوده است که برایم بسیار مشکل است که نوشتن را از کجا باید آغاز کنم. من بیش از ۳۵۰ اثر از او را مطالعه و اجرا کرده ام و امروز آموخته‌ها و نگاهم را به او مدیون هستم. می‌توان گفت این مقاله هم برای هنرجویان و محققان این ساز، آشنایی و شناخت روجرو کی‌یزا به همراه میراث وی بوده است و هم اینکه پیشنهاد کنم از این محقق، معتبرترین نسخه های آهنگسازان بزرگی چون جولیانی، سور، آگوادو، تارگا، پاگانینی و بزرگان دیگر را دنبال کنند، چراکه: «باور کنید یا نه، هر آنچه که او ویرایش کرده باشد، در نهایت تبدیل به یک شاهکار شده‌است.»
درباره روجرو کی‌یِزا
روجرو کی یزا (۱۹۳۳ – ۱۹۹۳)، نوازنده، معلم و ویرایش گر برجسته‌ی گیتار کلاسیک بوده است. کی‌یزا در «کاموگلی» ایتالیا زاده شد و در ابتدا با «ماریو کانپا» شروع به آموختن خصوصی گیتار کلاسیک کرد. بعد از آن تحصیلات خود را نزد «کارلو پالادینو»، (شاگرد لوئیجی موتزانی)، در جنوا ادامه داد. در سال های ۱۹۵۶ و ۱۹۶۰، در دوره های آکادمی موسیقی چیگیانا (Accademia Musicale Chigiana) با حضور گیتاریست های مشهور بین المللی مانند آلیریو دیاز (Alirio Diaz)، وامیلیو پوخول (Emilio Pujol) شرکت کرد و ساز ویهوئلا را از آنها آموخت.
او متعاقبا تا سال ۱۹۹۲ جایگزین آلریو دیاز در دوره های رونویسی از تبلچر شد. زمانی که او که فعالیت کنسرت خود را به دلیل مشکل دست رها کرد، خود را به طور خاص وقف آموزش و مطالعه ادبیات، لوت و گیتار کرد و به ویژه گیتار ایتالیایی مربوط به قرن نوزدهم را احیا کرد.
از سال ۱۹۶۳ استاد گیتار در کنسرواتوار «جوزپه وردی» در میلان بود. شاگردان او شامل تکنوازان مشهور بین المللی امروزی مانند فردریک زیگانته و امانوئل سگره بودند. سپس از سال ۱۹۶۵ همکاری جدی ای را با ناشر سوینی زربنی (Suvini Zerboni) (انتشارات موسیقی ایتالیایی که از سال ۱۹۰۷ در میلان تأسیس شد و نام خود را از انجمن تئاتر به همین نام گرفته است) آغاز کرد. به وسیله این انتشارات تجدید نظر در بسیاری از آثار کلاسیک و باستانی، انجام تجزیه و تحلیل دقیق فیلولوژیکی و گسترش زیادی رپرتوار موجود برای گیتار کلاسیک را آغاز کرد. او آثار متعددی از آهنگسازان مختلف را ویرایش کرد و همچنین تعدادی اثر آموزشی نوشت. او در سن ۷۰ سالگی در میلان درگذشت.
میراث روجرو کی‌یِزا
کی‌یزا سه کتاب برای تکنیک های پایه‌ی گیتار کلاسیک نوشت؛ کتاب هایی که بسیاری از نوازندگان و معلمین مشهور ایتالیایی، مطالعات‌شان را با آنها شروع کردند. می توان گفت مکتب استاندارد ایتالیایی را او آغاز کرد.
امروزه بسیاری از نوازندگان دنیا از ویرایش های او در کنسرت ها و مستر کلاس هایشان بهره می برند. کی یزا جمله معروفی دارد: «هر کس که از مطالعات من در ویرایش ها استفاده کند او نیز شاگرد من خواهد بود.»
مایل هستم در این مقاله کوتاه به ویرایش های بسیاری از معلمین بزرگ ساز گیتار از جمله آندره سگوویا، امیلیو پوخول، آلیریو دیاز، جان دوارت و دیگر ویرایشگرهای برجسته این ساز که قطعات مهم و زیادی را برای گیتار تفسیر مجدد کرده اند، اشاره کنم؛ بی شک این بزرگان گام مثبتی را برای شکوفائی این ساز برداشته اند اما فرقی که کی‌یزا با تمامی آنها دارد این است که فقط یک نسخه از صدها نسخه‌ایی که او برای گیتار مجدد بازسازی کرده است، روی برداشته ها و دانسته های نوازندگان، تاثیر زیادی داشته است. از جمله تاثیرهای وی بر نوازندگان می‌توانم به این موارد اشاره کنم: نگارش صحیح نت، انگشت گذاری هر دو دست راست و چپ و حتی مثال هایی در پایین هر برگه (ossia) و جایگزین کردن بعضی از میزان‌ها، رنگ آمیزی‌هایی که در نت‌ها قید می کند و هارمونی دقیق و صحیح‌تر، باس گذاری‌ها، سکوت‌ها و… .
همچنین لازم به ذکر است حتی نت نگاری او به شکلی بوده است که جمله بندی را به راحتی نشان می‌دهد. کی‌یزا به راستی تسلط بسیاری بر ساختمان گیتار داشته و ویرایش های او جان تازه‌ای به آهنگسازان و آثار گیتار داد.
کی‌یزا سال ها خودش را وقف مطالعات بسیار با ارزش و جدی در مورد اتودها و رپرتوارهای گیتار کرده و هر هفته این مطالعات را در مجله هفتگی منتشر می‌کرد. این موضوع آنقدر فراگیر شد که تمامی دوستداران و معلمان این ساز از نوشته‌های او استفاده می کردند و این نوشته‌ها حتی تا سال‌ها بعد از مرگ‌اش همچنان مسیر را برای نوازندگان جدی این ساز هموار کرده است.
یکی از شاگردان محبوبش «فردریک زیگانته» از بیشتر ویرایش های او می‌توان گفت به شکلی استفاده کرده و خیلی از آنها را مجدد چاپ کرده است. اما متاسفانه ازنظر انگشت گذاری، نگارش و بسیاری از مسائلی که در باب ویرایش است با کیفیت بسیار پایین تر آنها را منتشر کرده است.
۱ نظر