علیرضا مهندس
همچنین به‌نظر می‌رسد که هیچ آزمایش جامعی در رابطه با این نگاه «عینی» به صدا در مطالعات اتنوموزیکولوژی صورت نگرفته است. این به طور قطعی محرز شده است که، به علت یک تحریف غیرخطی در جایی میان تحریک گوش با صدا و احساس کردن صدا در مغز، «دیستورشن» هارمونیک و اینترمدولاسیونی به سیگنال‌های صوتی ورودی افزوده می‌شود (۷)، دو نوع دیستورشن که ما هنگام خرید تجهیزات صوتی با کیفیت عالی، سختگیرانه مراقب آن هستیم که از آن‌ها اجتناب کنیم.
این بدان معناست که ما هرگز قادر به شنیدن صدای «عینی» آوانگار خودکار نیستیم و این که کل موسیقی ما بر اساس آن‌چه می‌شنویم ساخته شده است، یعنی ذهنی و دیستورت شده به‌جای «عینی». مطالعاتی که شامل موج‌های ساده‌ی سینوسی می‌شوند نشان می‌دهند که، زمانی که دو نغمه به طور هم‌زمان دریافت می‌شوند، فراهنگ‌ها و نیز ترکیب نغمات توسط شنونده افزوده می‌شوند (۸). تصور آن مسلما دشوار است که گوش از یک منبع صدای پیچیده‌ی ارکسترال چه چیزی را ثبت می‌کند (چه نغماتی افزوده می‌شوند؟ کدامیک تقویت می‌شوند؟ و کدامیک خنثی و پنهان می‌شوند؟).(۹) آزمایشاتی در جهت تعیین این موارد در آزمایشگاه‌های فیزیک و سایکوآکوستیک در حال انجام است، و در آینده، احتمالا افزودن رنگ‌آمیزی/دیستورشن تولید شده توسط گوش «میانگین»، به عنوان مثال یک مرد ۲۵ ساله‌ی قفقازی، برای کامپیوترها مقدور خواهد بود. به بیانی دیگر، این ممکن است برای مطالعات اتنوموزیکولوژی معنادارتر باشد اگر آوانگار خودکار «ذهنی»تر عمل کند (۱۰)؛ اما سخت‌تر از آن است که به مرحله‌ی انجام برسد.
افزون بر دیستورشن هارمونیک و اینترمدولاسیونی افزوده شده به‌وسیله‌ی گوش، واکنش‌های غیرعادی دیگری هم وجود دارند که تأثیر مهمی بر ادراک ما از صوت می‌گذارند. فلچر و مانسون (۱۹۳۳) کشف کردند که آستانه‌ی شنوایی انسان با فرکانس نغمات موسیقایی دچار تغییر می‌شود. بدین‌گونه، اگر یک نغمه‌ی ۱۰۰۰ هرتزی در سطحی که به طور قراردادی ۰ دسی‌بل نامیده می‌شود قابل شنیدن شود، پس یک نغمه‌ی ۳۰ هرتزی در ۶۵ دسی‌بل و یک نغمه‌ی ۱۰ کیلوهرتزی در حدود ۱۰ دسی‌بل قابل شنیدن می‌شود (باروگز، ۱۹۷۴:۱۵۰).
پی‌نوشت
۷-اختلافاتی میان صداشناسان وجود دارد که چه دیستورشن هارمونیک و اینترمدولاسیونی‌ای (برای نمونه، افزودن تفاوت و نغمات اضافی) در نتیجه‌ی عدم تقارن صماخ گوش یا مشخصه‌های دیگر مجرای شنیداری ایجاد می‌شود. در هر وضعیتی، این پدیده از این قرار به آسانی می‌تواند اثبات شود؛ به یک تولیدکننده‌ی نواک یا سیگنال (که به لحاظ نظری موج‌های سینونسی خالص تولید می‌کند و فاقد فراهنگ می‌باشد) و برای نمونه بر روی ۲۰۰ هرتز کوک شده، گوش داده می‌شود تا هنگامی که یک نغمه‌ی دوم که کمی بالاتر یا پایینتر از ۴۰۰ هرتز می‌باشد در مقابل آن صدا دهد، ضربه ایجاد کند. از آن‌جایی که نغمه‌ی ۴۰۰ هرتزی‌ای در طیف صدای خارجی وجود ندارد (این با نوسان‌نگار قابل بررسی است) بر خلاف ضرباتی که ممکن است تولید شده باشد، این نغمه باید در فرآیند شنوایی تولید شده باشد. شاید اثبات نمودن دیستورشن اینترمدولاسیونی حتی متقاعدکننده‌تر باشد. دو نغمه که به لحاظ هارمونیک نامرتبط هستند، برای نمونه، یکی ۲۰۰ هرتز و دیگری ۳۳۰ هرتز، ضرباتی معادل با کمی بیشتر یا کمتر از ۱۳۰ هرتز هنگام شنیده شدن ایجاد می‌کنند، که تفاوت نواک میان آن دو نغمه است. به همین نحو، ضربات با نغمه‌ای معادل با کمی بیشتر یا کمتر از ۵۳۰ هرتز نیز شنیده خواهند شد، که مجموع آن دو نغمه است. از آن‌جایی که اختلاف و مجموع آن دو نغمه بر روی نوسان‌نگار دیده نمی‌شود، استنباط می‌شود که آن‌ها نیز توسط سیستم شنوایی افزوده شده‌اند.
۸- نغمات تولید شده به‌وسیله‌ی گوش توسط جینز (۱۹۶۸:۲۳۱ و صفحات در ادامه‌ی آن) در برخی جزئیات مورد بحث قرار گرفته‌اند.
۹- پنهان‌شدگی توسط جوزفس (۴۵-۱۹۶۷:۴۷) توصیف شده است. به طور خلاصه، این پدیده‌ای است که در آن صدایی ضعیف در حضور صدایی قوی‌تر غیرقابل‌شنیدن می‌شود. این ویژگی‌ای از سیستم شنوایی انسان است که به‌وسیله‌ی دستگاه‌های الکترونیکی ثبت نمی‌گردد. میزان پنهان‌شدگی به نواک و شدت نغمات پنهان‌شده بستگی دارد. برگیژک (۱۹۵۸:۹۳) نمونه‌ای را ارائه می‌دهد، که در اصل از کار هاروی فلچر برداشت شده است و نشان می‌دهد که برآورد کردن اثرات این پدیده در هنگام گوش‌دادن به یک ارکستر تا چه میزان دشوار خواهد بود. اگر سه نغمه‌ی ۴۰۰، ۳۰۰ و ۲۰۰۰ هرتزی به طور هم‌زمان در ۵۰، ۲۰ و ۱۰ دسی‌بل تولید شوند، به ترتیب، نغمه‌ی ۳۰۰ هرتزی پنهان و فقط نغمات ۴۰۰ و ۲۰۰۰ هرتزی شنیده خواهند شد. اما اگر بلندی صدای هر سه نغمه به میزان ۳۰ دسی‌بل افزایش پیدا کند، آن‌گاه این نغمه‌ی ۲۰۰۰ هرتزی است که به‌جای نغمه‌ی ۳۰۰ هرتزی پنهان خواهد شد.
۱۰- فلد (۱۹۷۶:۳۱۱) توجه را به دیدگاه مشابهی در زمینه‌ی ارتباط تصویری که در دست د هیوش است جلب می‌کند، کسی که این‌چنین استدلال می‌نماید «از آنجا که عینیت و حقیقت فیلم غیرواقعی هستند، بهترین رویکرد اتنوگرافیک آن است که از ذهنیت فرهیخته‌ی فیلم‌ساز / اتنوگرافر بهره می‌برد.»
۱ نظر