نزهت امیری
آموزش هنرِ «رهبری و تمرین‌دهی ارکستر»
رهبری و تمرین‌دهی قابل یادگیری است
عناصر مشخصی در رهبری و اجرای تمرینات وجود دارند که قطعاً قابل یادگیری‌اند. الگوهای اصلیِ رهبری و ژست‌ها، نمونه‌هایی از این عناصر هستند. به همین ترتیب، سناریوهای تمرین، ضرورت‌ها، اولویت‌ها و راه‌بردهای تمرین‌دهیِ آنسامبل را می‌توان به عنوان بخش‌هایی از آموزش، پیشنهاد داد، تشریح کرد و خلاقانه گسترش داد. همچنین می‌توان بر درک جنبه‌های تفسیری متنوع رهبری و تمرین تأکید کرد. در محیط واقعیِ برگزاری کلاس و در حین فرآیند عملی و آزمایشی، تلاش آموزگار رهبری باید انتقال صریح اطلاعات و ایده‌هایی باشد که در واقعیت هم، در فرآیند تمرین آنسامبل به کار گرفته می‌شوند. علاوه بر این، او باید فرصت‌های عملی را برای هنرآموزان فراهم کند تا تکنیک رهبری و مهارت‌های تمرین را در این محیط‌های آزمایشی توسعه دهند. (۱)
ارائه‌ی این عناصر: سناریوهای تمرین، اولویت ها، ضرورت‌ها و استراتژی‌های آموزشی، به عنوان بخشی از برنامه‌ی درسیِ رهبری آنسامبل، بسیار حیاتی است. تنها از این راه می‌توان میان «تمرین عملی» و «رهبری ارکستر» ارتباط برقرارکرد؛ ارتباطی که در روند تمرینات واقعی نیز وجود دارد. تکنیک رهبری، بخشی درهم تنیده از فرآیند تمرین است و نباید از تمرین واقعی آنسامبل جدا شود. نکات آموزشی به‌کار گرفته‌شده در فرآیند تمرین، لازم است که با فنون «رهبری» و «تمرین آنسامبل» ارتباط تنگاتنگ داشته باشند. به عبارت دیگر، رهبر ارکستر باید همه‌ی عناصر «هدایت و تمرین» را با هم ادغام کند، تا بر فرآیند تمرین مؤثر باشد. این کتاب تلاش می‌کند در برنامه‌های تحصیلیِ درس«رهبری ارکستر»، عناصر متنوع رهبری و تمرین را شناسایی و به هنرآموز معرفی کند.
در آموزش «تکنیک رهبری» و «مهارت تمرین» محدودیت وجود دارد و در واقعیت، آن چه در فرآیند تمرین اتفاق می‌افتد، نشان‌گر خلاقیت و درک موزیکال رهبر ارکستر است. با این وجود، به نظر می‌رسد که در گذشته، در بسیاری از دوره‌های تحصیلی کالج‌ها -در رشته‌ی رهبری ارکستر- محتوای ناکافی یا دست‌کم به‌هم‌ریخته‌ای تدریس می‌شده‌است. تمرکز این کتاب، بر ارائه‌ی اطلاعات مورد نیاز هنرجویان و توسعه‌ی سازمان‌یافته‌ٔ مهارت‌های آنانی‌است که بی‌پروا، از سناریوی تمرین، به سمت پودیوم حرکت می‌کنند.
زمانی می رسد که رهبر باید کاملاً خودکفا شود. سرانجام رهبر ارکسترِ رشدیافته، تکنیک رهبری و تمرین‌اش را شخصی می‌کند، رپرتواری مُبتنی بر دانش گستردهٔ ادبیات موسیقی را انتخاب می‌کند و آنسامبل‌های مختلف را در اجراهایی موفقیت‌آمیز، هدایت می‌کند. ورای همه‌‍ٔ نکات مسلم فراگرفته شده و آموزه‌ها، پیشینه، استعداد و خلاقیت رهبر ارکستر، وارد عمل خواهند شد. (این بدان معنا نیست که آموزش هنرآموز رهبری با تکمیل آموزش رسمی، متوقف می‌شود.) رهبر باید در طول زندگی حرفه‌ای‌اش به رشد خود ادامه دهد. مبارزه برای اکتشاف و پیش‌رفت، هم چنان ادامه دارد!
پی‌نوشت
۱- پیوست H را ببینید.
۱ نظر