بررسی و مقایسه سه کارگان آموزشی مختلف برای ساز سه‌تار (۱)

 در این مقاله به بررسی و مقایسه سه کارگان  آموزشی از کتابهای، «دستور مقدماتی تار و سه‌تار» روح الله خالقی (تدوین موسی معروفی و نصرالله زرین پنجه)، «آموزش سه‌تار» جلال ذوالفنون، «دستور سه تار دوره ابتدایی» و «دستورتار و سه‌تار دوره متوسطه» حسین علیزاده، برای هنرجویان سه‌تار با تکیه بر هدف پداگوژی  و متد آموزشی، نگارش این کتاب‌ها با ذکر ویژگیها و نقاط ضعف، آن پرداخته شده است، اگرچه انتخاب کارگان مناسب بستگی به روش تدریس مدرس و همچنین شرایط هنرجو دارد ولی با توجه به ویژگی‌ها و نقاط ضعف هر کارگان ، مشخص شد کارگان آموزشی کتاب دوره ابتدایی و متوسطه حسین علیزاده برای آموزش هنرجویان «سه‌تار» از سایر کتابهای معرفی شده مناسب‌تر و مفیدتر است به گونه ای که با تمرینات این دو کتاب هنرجو درطی مدت زمان کمتری به سطح مورد نظر برای نوازندگی اصولی خواهد رسید.

 واژه‌های کلیدی: کارگان آموزشی، پداگوژی، متد آموزشی، آموزش سه‌تار، روح الله خالقی، جلال ذوالفنون، حسین علیزاده.

 با توجه به اهمیت آموزش و تدریس در حوزه موسیقی و تربیت هنرجویانی که بتوانند در زمان مناسب به مراحل نوازندگی در سطوح مختلف، مبتدی، متوسطه و عالی برسند نیاز به تدوین کارگان‌های مناسب آموزشی برای هر ساز می‌باشد. در گذشته با توجه به عدم برخورداری از تکنولوژی مناسب و صنعت چاپ برای انتشار کارگان‌ها به صورت متد آموزشی مکتوب از روش شفاهی(سینه به سینه)  برای آموزش موسیقی استفاده می‌شد که در روند انتقال دروس ممکن بود بخشی از آنها دچار تغییراتی گردد، به همین سبب انگیزه نوشتن کارگان‌های آموزشی به صورت مکتوب بوجود آمد، در سیر تاریخی این مورد اولین کتابهای آموزشی توسط بهترین موسیقی‌دانان کشورمان به رشته تحریر درآمد. و در نتیجه بحث روشها و شیوه‌های آموزشی(متد) مطرح گردید. در این تحقیق نیز به سه متد آموزشی مختلف از دیدگاه ویژگی‌ها و نقاط ضعف آن در پداگوژی پرداخته شده است که پس از معرفی مختصر برخی از واژه‌ها، کارگان‌های مختلف آموزشی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

 عبارت پداگوژی در اصل یک لغت لاتین است که از دو قسمت “Paid” به معنای کودک و “Anogus” به معنای رهبر یا راهنما ترکیب و تشکیل گردیده است، پداگوژی هنر یا علم وجودی یک معلم است. این اصطلاح عموماً به استراتژی‌ها یا راهبردهای آموزش مربوط می شود، که برخی ها ازآن به عنوان سبک یادگیری نیز یاد می‌کنند. پداگوژی که در در لغتنامه‌ها از آن به معنی، «روش آموزگاری»، «فن تعلیم»، «علم تعلیم» ترجمه شده، و در مواردی هم به عنوان استفاده صحیح از راهبردهای آموزشی در جریان فرآیند یاددهی و یادگیری نیز تعریف می‌شود. (برگرفته از سایت اینترنتی. بنیاد آموزش مجازی ایرانیان) و به عبارتی پداگوژی یعنی «دانش و هنر آموزش که با روانشناسی همراه است». (طهرانیان، فرزین ۱۳۹۶، موسیقی از آموزش تا اجرا صفحه ۱۵).

«پداگوگ موسیقی فردی است دارای دانش تخصصی موسیقی و دانش آموزش آن به اضافه‌ی دانش روانشناسی، که می‌تواند با درک روحیه هنرجو استراتژی مناسبی برای هدایت وی در پیش گیرد». (طهرانیان، فرزین ۱۳۹۶، موسیقی از آموزش تا اجرا صفحه ۱۷).

روش سازمان‌دهی، شکل یادگیری با هدف برآورده شدن یک هدف آموزشی خاص، یا به جای گذاردن یک اثر یادگیری خاص است، و در واقع روشی است که مدرس برای مراحل تدریس به آن می‌پردازد تا هنرجو بتواند در زمان مناسب به سطوح عالی برسد.