مرور آلبوم «شب پیانوی ایرانی»

«پیانوی ایرانی» چیست؟ اجرای محتوای دستگاه‌ها و چهارمضراب و رنگ و … با پیانو، همان که مشهورترین نمایندگانش مرتضی محجوبی و جواد معروفی‌اند یا همان که اگر قدری بیشتر با تاریخ موسیقی آشنا باشیم نام‌هایی چون مشیرهمایون شهردار، حسین استوار، سیروس شهردار و حتا اردشیر روحانی را نیز دربر می‌گیرد. این شبه تعریف تا زمان افول این شکل از پیانونوازی در میانه‌ی قرن حاضر کافی می‌نمود. هویت اصطلاح در برابر «پیانوی کلاسیک» قرار می‌گرفت و جز موارد مرزی بسیار خاص برای بیشتر شنوندگان معلوم بود که چه چیزی پیانوی ایرانی است و چه چیزی نه.

امروز اما از شاخه‌ی اصلی تنها شعله‌ای کم‌نور در صحنه‌ی موسیقی ایران باقی مانده؛ یکی دو راوی و به ندرت نوازنده‌های جوان فعال. در پرتو ناپدید شدن این سبک‌ها از سلیقه‌ی روز و تغییرات دیگر اصطلاح «پیانوی ایرانی» دیگر تضادی را به اندازه‌ی گذشته به خاطر نمی‌آورد. تعریفش از نواختن موسیقی کلاسیک ایرانی با پیانو به ساختن قطعه با الهام از/براساس تم‌های ایرانی، بعضی مدها، بعضی فیگورها و ریتم‌های ایرانی و … توسعه یافته است. درنتیجه آثاری که روزگاری «پیانوی ایرانی» محسوب نمی‌شدند، مثلا «پروانه»‌ی ملیک اصلانیان یا «شهرزاد» علیرضا مشایخی، حالا ممکن است بسته به بستری که در آن ارائه می‌شوند پیانوی ایرانی خوانده شوند.

آلبوم «شب پیانوی ایرانی» گروه آیکات به روشنی بازنمای همین وضعیت است. طیفی از رویکردهای متفاوت را می‌توان در آن دید. از کیان امامی و زبان تداعی‌گر شاخه‌ی اصلی‌اش (مخصوصا «در جستجوی خاطرات از دست رفته»، «درمانده در تاریکی» و «به وجد آمده») گرفته تا سامان شاهی و سرک کشیدن مستقیم به ذخیره‌ی ملودیک گوشه‌های ردیف و زبان هارمونیک بسیار آشنازدایی شده نسبت به شاخه‌ی اصلی و باز تا «ادراک» و «فوگ و تانگو»ی بدون نشانه‌های ظاهری از آفرین منصوری و «سوناتین» با ریتم وام‌گرفته‌شده‌اش و از آنجا تا «سفر به درونِ» دورتر از دیگران، همه و همه جنبه‌های مختلفی از همان قلمروی وسیع‌شده‌ را به نمایش می‌گذارند. گرچه تمامی پهنه‌ای که (گاه) به مسامحه زیر چتر این نام جمع می‌شود در این آلبوم یک جا گرد نیامده، اما خودِ دامنه‌ی آن به قدر کافی بزرگی تغییری را که روی داده باز می‌تاباند.


نویز

***

گفتگوی هارمونیک:

آلبوم «شب پیانوی ایرانی» اثری از گروه آیکات است. این مجموعه که شامل قطعاتی برای پیانو سولو است، حاصل همکاری پنج آهنگساز ایرانی مقیم کانادا شامل مازیار حیدری، سامان شاهی، کیان امامی، آفرین منصوری و پویا حمیدی است. آثاری که در این آلبوم می شنویماز نظر سبکی در دسته موسیقی معاصر کلاسیک جا می‌گیرد، اما برخی قطعات بسیار تحت تاثیر موسیقی ایرانی و ردیف نوازی‌های ایرانی هستند. این مجموعه توسط موسسه فرهنگی هنری پردیس موسیقی معاصر به انتشار رسیده است.