فرهنگ و تاریخ جهان باستان
مشکل اساسی منطقه ما – یعنی منطقه های خارج از حیطه اروپای مرکزی که خاستگاه تمدن باستانی بوده و شامل هند، خاور میانه، آسیای صغیر (ترکیه امروز)، یونان، مصر و شمال آفریقا و ایتالیا و اسپانیای جنوبی می باشد – این است که برای این منطقه بزرگ فرهنگی که فرهنگ، هنر، علم و فلسفه ما در آن نشو و نما کرده و زمانی مرکز تمدن جهانی بوده است، نامی خاص و قابل استفاده مانند اروپا نداریم. برای منطقه بزرگ فرهنگی ما اغلب از نام شرق استفاده می شود. این نام نه دقیق است و نه صحیح. چرا که شرق نامی خاص نیست و حدود نسبتا دقیق مانند اروپا ندارد. نام دیگری که اروپاییان برای این منطقه به کار برده اند، اورینت (Orient) است که آن نیز به معنای شرق یا خاور است، اما اسم خاصی است که شامل شرق دور (چین و ژاپن) نیست.
مشکل هر نوع نام گذاری که با مفهوم شرق ارتباط داشته باشد این است که در بر گیرنده بعد تاریخی منطقه نمی تواند باشد. چرا که این منطقه قبل از پیدایش تمدن «غرب» (اروپای مرکزی) دارای موجودیت بارز فرهنگی و خود مرکز فرهنگ و جهان متمدن است و در شرق مکانی با موجودیت ممتازتری واقع نیست. علاوه بر این، بعد جغرافیایی آن نیز درست نیست. ناحیه های شمال افریقا از مصر تا مراکش و اسپانیا هم از بخش های این منطقه هستند و در شرق قرار ندارند و مهمتر اینکه یونان همیشه یکی از مراکز مهم این تمدن باستانی یا «شرقی» بوده و هست. (۶)
پی نوشت
۶- اروپاییان مرکزی بعد از پیشرفت های بزرگ فرهنگی و علمی، در قرن ۱۹ در مقام سروری جهان در تاریخنگاری هایشان بویژه در تاریخ هنر خود را منسوب به یونان نمودند و از این زمان به بعد یونان در همه بررسی ها نماینده و عنصر اساسی تمدن غرب شناسایی می شود، در حالیکه در مقطع شروع قرن بیستم، در عقب ماندگی، کم و کسری با «شرقی» های دیگر ندارد. امروز اروپا به علت رودربایستیِ فرهنگی تاریخی، یونان را با هزینه هنگفتی به دنبال می کشد و هنوز هم بودن یونان در اتحادیه اروپا قطعی نیست (به تاریخ نوشته شدن این مقاله- سردبیر). یونان قبلا روم شرقی بوده و هنوز هم شرقی می باشد، ارتباط امروز یونان با اروپا بیشتر در مقوله های سیاسی- نظامی (پیمان ناتو) است، تا در مقوله های اقتصادی- فرهنگی. اوضاع جنوب ایتالیا و اسپانیا هم، در زمره مناطق پیشرفته نیستند؛ آنچنان که در سالهای اخیر جنبش های سیاسی، با برنامه جدایی شمال از جنوب، در ایتالیا و اسپانیا پا گرفتند.
۱ نظر