سعید یعقوبیان
دو پرسش دو پاسخ
درهم‌آمیختگی تکنیک نوازندگی آکاردئون و ذوقِ هم‌آهنگی و ملودی‌پردازیِ ویولون، موسیقی درنادئون را تغذیه کرده‌اند. از سوی دیگر نوع موسیقی این اثر در ایران کم‌رقیب است. استقبال از آن را هم که در نظر بگیریم، تا همین جا درنادئون را در موسیقی ِغیرپاپِ ایران (۱) باید یک آلبوم موفق بدانیم. می‌توان به جزئیات هر قطعه پرداخت، از الگوهای متنوعِ بسط و گسترشِ قطعات گفت و از این مسیر دلایل موفقیت اثر را در خود موسیقیِ آن بررسی کرد. اما درنادئون، راه را برای طرح موضوعاتی کلان‌تر نیز باز می‌کند:
– اگر این موسیقی به واسطه‌ی محتوا، تکنیک و سطح کمپوزیسیون توانسته است از جذابیت‌های پاپیولارِ ژانر خود و از پاپیولار بودنِ ذاتی-تاریخی آن یک گام فراتر رود گام بعدی به کدام سمت‌ها می‌تواند باشد؟
یازده قطعه از بیست قطعه‌ی آلبوم مبتنی بر وزن سه‌ضربی هستند (۲). شاید یکی از راه‌ها کندن از اینهمه وابستگی به ریتم سنتی این ژانر، کمرنگ‌کردن این مؤلفه و برجسته‌تر کردن عناصر دیگرِ موسیقی باشد.
– اگر ندانیم این موسیقی در ایران تولید شده و دو نوازنده‌ی ایرانی آن را نواخته‌اند چقدر احتمال دارد که با گوش دادن به آن به ایرانی بودنِ اثر پی ببریم؟ آیا نمی‌توان بیشتر قطعات درنادئون را نواخته‌های دوره‌گردهایِ فیلم‌های (برای مثال) انجلوپولوس (۳) تصور کرد؟
هرچند در اغلب بخش‌های درنادئون، در رنگ و آهنگ رمانتیک موسیقی، لحن اروپای شرقی و امریکای جنوبی آن هویداست اما با اینحال جستن برای یافتن نشانه‌های اینجایی در این اثر بی‌صید نمی‌ماند.۴ ملودی و نوعِ فرود روی تونیک در قطعه‌ی «بازار» یا تأکیدهای ریتمیک قطعات «رقص بادبادک» و «هزار درنا» مواردی از این دست هستند. اما لحظاتی هم وجود دارند که اگر ایرانی‌بودنِ صریحی نمی‌شنویم لزوماً پیوندی با موسیقی اروپای شرقی هم در کار نیست۵ (قطعه‌ی «مرغ آتش» را بشنوید و برافروخته‌شدنِ بطئی و التهاب‌آورِ تمِ مینیمالیستی‌اش را). این نیز مصداقی دیگر از فراتر رفتن از ژانر در خصوص مسأله‌ی هویت است.
پی نوشت
۱- هرچند در سایت بیپ‌تونز این آلبوم، یک اثر پاپ و نیو اِیج! معرفی شده است.
۲- آلبوم نخست مهرداد مهدی نیز «والس‌های تهران» نام داشت.
۳- تئو انجلوپولوس (۲۰۱۲ – ۱۹۳۵)؛ کارگردان یونانی.
۴- ارزش محسوب شدنِ «واجدِ یک هویتِ مشخص بودنِ یک اثر» به طور عام و «ایرانی‌بودن» اثری که آفریننده‌اش ایرانی‌ست بطور خاص جای بحث دارد. در اینجا صرفاً اندیشیدن به موضوع هویت در خصوص چنین اثری مدنظر است؛ اثری که به یک نوع موسیقی که در طول زمان هویت مشخصی یافته تعلق دارد و افرادی از جای دیگری از جهان خوانشی از آن نوع را ارائه می‌دهند.
۵- و هیچیک از چنین لحظاتی از آلبوم، والس هم نیستند.
نویز
***
گفتگوی هارمونیک
آلبوم «درنادئون» اثری است از «مهرداد مهدی» و «آسو کهزادی». مهرداد مهدی پیانیست، آهنگساز، تنظیم‌کننده و نوازنده آثار پیاتزولا در ایران است. موسسه ی خانه ی هنر منظومه ی خِرَد این اثر را در سال ۱۳۹۶ به انتشار رسانده است.
۱ نظر