در نوشته گذشته راجع به برخی شاخص های فنی پیانو مانند کلاویه، صفحه صدا، بریدج، قلاب و پین های نگاه دارنده سیم ها صحبت کردیم. در این نوشته سعی می کنیم به بررسی سایر قسمت های مکانیکی و مهم پیانو بپردازیم که می تواند در ردیف فاکتورهای مهم ارزیابی یک پیانو خوب و سالم باشد.
پدالها
تمام
پیانوها، از اولین پیانو ساخته شده تا پیانوهای مدرن امروزی همه به نوعی دارای پدال
بوده اند. هر چند در نمونه های اولیه قرن هجدهم پدال بصورتی ساخته می شد که نوازنده
آنرا با زانو خود کنترل می کرد اما هم اکنون بیش از نیم قرن است که استاندارد سه
پدال برای پیانو ها تقریبآ ثابت شده است.
اما هنگام کنترل یک پیانو برای
خرید به چند نکته راجع به این پدال باید توجه داشته باشید.
بخصوص اگر پیانو
دست دوم باشد احتمال آن وجود دارد که گرفتن و رها کردن پدال توام با صدا باشد. این
صدا معمولآ از سیستم انتقال نیرو به اکشن یا مکانیسم تحت کنترل رخ می دهد. در برخی
پیانو های امروزی دیواری برای انقال نیرو از سیم و غلاف (مانند سیم ترمز دوچرخه)
استفاده می شود که در اینصورت احتمال بروز چنین صدایی کمتر می شود هرچند از اصالت
ساز کاسته می شود. اما در اغلب پیانو های دیگر انتقال نیرو تویط میله هایی چوبی یا
فلزی صورت می گیرد.
بخصوص هنگامی که تمام این میله ها فلزی باشد این صدا می
تواند بیشتر بروز کند. بسیاری از سازندگان میله های انتقال را یکی درمیان چوب و فلز
می گیرند تا هنگام کار تولید صدا نکنند که این خود مزیتی در سیستم انتفال نیروی
پدال است.
نکته مهم دیگری که می تواند بعنوان یک مزیت مطرح شود، استفاده از
مفصل به هنگام اتصال میله های انتقال دهنده نیروی پدال است. اگر از مفصل برای نقاط
وصل استفاده شده باشد، نه تنها تولید صدا بسیار کم خواهد بود بلکه نیرو راحت تر
منتقل می شود.
در حالت کلی هرچه مرغوبیت ساز بیشتر باشد این قسمت بهتر و
دقیقتر ساخته می شود. اما در هر صورت بروز صدا مشکل خیلی مهمی محسوب نمی شود، یک
تکنیسین خوب می تواند این صدا را به راحتی تاحد نزدیک به صفر بگیرد.
قوطی یا میله های فلزی. به پارچه های سبز که واسط درگیری میله های عمودی با قوطی
های فلزی است دقت کنید. کیفیت و نحوه مهار مفاصل یکی از مهمترین قسمتهای سیستم
انتقال نیرو است.
سمت راست ترین پدال پیانو پدال
کشش صدا است که به آن پدال Damper یا Sustain – که معانی متضاد دارند – هم گفته می
شود. کاربری آن برای تمام نتها از بم ترین تا چیزی حدود دو اکتاو مانده به کلاویه
های بالای پیانو است و اجازه می دهد پس از اجرای یک نت، صدای آن حتی با رها کردن
کلاویه ماندگار بماند.
این پدال همواره – حتی در حالتی که پیانو دو
پدال دارد – سمت راست ترین پدالهای پیانو است. هنگامی که این پدال فشار داده می
شود، خفه کن های نمدی هر یک از سیمها، از روی سیمها بلند می شوند و حتی در صورت رها
کردن کلاویه، خفه کن دیگر به روی سیم باز نخواهند گشت و به سیم اجازه می دهند تا
همچنان ارتعاش کند. سیم یا سیم های مربوطه به هر کلاویه برای خود یک خفه کن دارد که
در حالت عادی روی سیم نشسته و اجازه ارتعاش به آن را نمی دهد.
شما باید
هنگام خرید ساز پدال damper را بگیرید و با کلاویه ها شروع به زدن کنید و اطمینان
حاصل کنید که پس از رها کردن پدال کلیه صداها ساکت می شود (بجز دو اکتاو بالا).
همچنین باید مطمئن شوید که هنگام گرفتن پدال کلیه خفه کن ها از حالت استراحت – روی
سیم ها – حرکت کرده و با سیم فاصله می گیرند.
تولید صدا هنگام گرفتن damper
می تواند از جابجایی قسمتهای لازم اکشن هم باشد که معمولآ گرفتن این صدا مشکل تر
است. بنابراین اگر هنگام گرفتن پدال متوجه شدید که اکشن صدا می دهد، دقیقتر شوید.
لزومی به نگرانی نیست اما بدانید که این صدا به این راحتی ها قابل برطرف کردن اگر
شما را زیاد اذیت می کند با فروشنده آنرا مطرح کنید.
پدال نرم
که
به آن Soft Pedal یا Una Corda هم گفته می شود، دومین پدال مهم پیانو است که در
منتهی علیه چپ قرار دارد. حتی اگر پیانو دو پدال داشته باشد این پدال جزو آن دو
است.
عملکرد این پدال بگونه ای است که به نوازنده امکان اجراهای آرامتر را
می دهد. در انواع پیانو های بزرگ (رویال) هنگام گرفتن پدال تمام صفحه کیبرد به
اندازه تقریبی نیمی از عرض یک کلاویه سفید به سمت کنار حرکت می کند. به این ترتیب
چکشی که در حالت عادی به سه یا دو سیم پیانو ضربه می زد، تنها به یک سیم از آنها
ضربه می زند و طبیعتآ صدایی آرامتر تولید می کند.
لازم به ذکر است که
اصطلاح ایتالیایی Una Corda به معنی “یک سیم” است که به دلیل عملکرد این پدال برای
آن انتخاب شده است.
توسط چوب؛ این سیستم بصورت عمومی از پیانویی که در بالا نمایش داده شد تولید صدای
کمتری خواهد کرد.
با گرفتن این پدال به سیم ها نزدیک می شود بطوریکه فاصله میان چکش و سیم حدودآ نصف
می شود بنابراین، زاویه ای که چکش با سیم ها در حالت آزاد می سازد کمتر شده و سرعت
خطی ضربه به چکش کم خواهد شد. اتفاقی که در این حالت می افتد آن است که حس لمس
کلاویه های پیانو دیوار بشدت دستخوش تغییر می شود، در حالی که برای پیانوهای بزرگ
(رویال) این تغییر احساس تنها به هنگام برخورد چکش با سیم حس می شود.
بنابراین همانطور که مشخص است کیفیت اثر این پدال در پیانو های بزرگ
بیشتر است، لذا برای افرادی که می خواهند حرفه ای کار کنند این نکته باید مد نظر
باشد.
به علت استفاده کم از این پدال و نیز ماهیت مکانیکی آن معمولآ مشکل
برای آن وجود ندارد، تنها هنگام کنترل ساز مطمئن شوید که پدال سمت چپ همانند آنچه
در بالا توضیح دادیم، درست کار می کند. اگر برای اولین بار پیانو بزرگ (رویال) می
خرید ممکن است حرکت کیبرد برای شما کمی غیر عادی بنظر برسد، توجه داشته باشید که
اینگونه نیست.
پدال میانی
پدال میانی عمومآ در پیانوهای دیواری و
بزرگ (رویال) عملکرد متفاوتی دارد. درپیانوهای بزرگ (رویال) این پدال نقش Sostenuto
را بازی می کند. همانند یک پدال Sustain است که فقط روی کلاویه هایی که در زمان
گرفتن پدال زده شده است عمل می کند.
بنابراین خفه کن های کلاویه هایی که در
حالت استراحت هستند، سر جای خود باقی می مانند. این نوع خاص از Sustain برای مواردی
که شما نت پدال در موسیقی دارید و یا مواقعی که نمی خواهید هارمونیک های زیادی به
هنگام گرفتن پدال Damper در تولید صدا دخیل باشند کاربرد زیاد دارد.
ساختار
مکانیکی نسبتآ پیچیده آن شما را مجبور می کند که هنگام خرید آنرا به دقت در قسمت
های مختلف ساز چک کنید و ببینید که درست کار می کند یا خیر. ممکن است به دلیل
عملکرد غلط هنگام گرفتن آن سیم های کمتر یا بیشتری از آنچه شما کلاویه هایشان را
فشار داده اید، از خفه کن رها شوند.
بجز معدودی از پیانو های دیواری که
پدال Sostenuto دارند، بیشتر آنهایی که سه پدال دارند پدال وسط را به پدال تمرین
تخصیص داده اند. این پدال که حالت قفل شدن دارد که معمولآ یک پارچه نمدی میان چکش
ها و سیم ها حائل می مکند و باعث می شود که چکش ها بجای آنکه به روی سیم ضربه بزنند
به پارچه ضربه بزنند. به این ترتیب صدای خروجی ساز در حد بسیار کمی پایین خواهد آمد
و مناسب برای انجام تمرین می شود.
تنها موردی که باید آنرا کنترل کنید آن
است که آیا پدال به راحتی قفل و آزاد می شود و اینکه به هنگام قفل شدن آیا صدای
تمام سیم ها کاهش پیدا می کند یا خیر. برخی مواقع مشکلی در تنظیم آن وجود دارد که
با گرفتن آن صدای نیمه بالایی ساز کاهش پیدا نمی کند.
در ارتباط با نحوه
قفل شدن پدال باید گفت اگر برای قفل شدن بجای چوب بدنه پیانو مکانیسم دیگری در داخل
پیانو استفاده شده باشد، کیفیت این پدال بهتر خواهد بود.
۱ نظر