نگاهی کوتاه به مقایسه آکوستیکی تمبک و کلام (III)

دوشنبه ۱۲ اسفند ۱۳۹۲

، توسط: شاهین مهاجری

هر صدا معمولا از چند فرمانت تشکیل میشود که معمولا دو فرمنت آغازین F1 و F2 برای آنالیز حروف مصوت کافی اند. فرمنت F1 دارای بم ترین فرکانس است.

در شکل سمت چپ، طیف ارتعاش تارهای صوتی، در بخش میانی منحنی تشدید حفره دهانی و در بخش بالا تاثیر منحنی تشدید حفره دهانی بر طیف ارتعاشی تارهای صوتی مشخص است.

وجود ۳ فرمانت در ساختار نهایی قابل تشخیص است.

در شکل زیر علاوه بر مشاهده فرمانت های مصوت “EE” انگلیسی، می بینیم که با تغییر ارتفاع صدا (از ۱۲۸ هرتز به ۲۵۶ هرتز) ساختار فرمانت های مصوت “EE” انگلیسی تغییر نکرده است. فرمانت F1 در هر ۳ نمونه حول و حوش ۳۰۰ هرتز و فرمانت F2 حول و حوش ۲۳۰۰ هرتز مشاهده می شود:

همچنانکه گفته شد، فرمانت ها نشان دهنده توزیع بیشتر انرژی در ساختار طیف علی رغم اصطحلاک کلی انرژی می باشند. در شکل زیر می توان جدول و شکل مرتبط با فرکانس فرمانت های F1-F2 را در چند مصوت زبان انگلیسی که توسط پرفسور D.B.Fry در کتاب “The physics of speech” ارائه شده است را مشاهده نمود:

در شکل بالا خط پایین مشخص کننده فرکانس فرمانت F1 و خط بالا مربوط به فرکانس فرمانت F2 در مصوت های مورد نظر است. با مشاهده شکل بالا مشخص می شود که روند تغییرات فرکانس F2 در چهار گروه مصوت افزایشی است.

با استفاده از نرم افزار Formant Synthesis Demo می توان مصوتها را شبیه سازی نمود. پارامترهای متغیر در این شبیه سازی فرکانس، پهنای باند، فرکانس فرمانتها، میزان نویز، شکل موج و نمونهُ Sample صوتی مورد نظر جهت شبیه سازی صدا است. در این شبیه سازی مصوت “او” – ” آ ” – “ا” (به فتح دال) و “ای” در فرکانس ۱۲۹ هرتز شبیه سازی شدند. پارامترهایی که در شبیه سازی این مصوتها تعریف شدند را می توان در شکل زیر مشاهده نمود:

شکل زیر طیف مربوط به اصوات یاد شده است. آنالیز این اصوات توسط نرم افزار TF32 انجام شده است. با این نرم افزار می توان کلام و هر صدای دیگر را آنالیز نمود. خط توپر معرف فرمانت F1 و خط نقطه چین معرف فرمانت F2 است. با بررسی شکل پایین نیز مشخص می شود که روند تغییرات فرکانس F2 افزایشی است.

آنچه در بالا ذکر شد مربوط به تغییرات فرمانت ها هنگام ادای مصوت های گوناگون است. اما در مورد حروف صامت (بی صدا) وضعیت متفاوت است. قبلا گفته شد که در تولید این اصوات، تارهای صوتی نقشی ندارند. موج و طیف صوتی این اصوات در حالت عادی نامنظم و غیر هارمونیک بوده و نشانگر خشه بودن آنها است. در این طیف گستره وسیعی از فرکانسهای صوتی را می توان مشاهده نمود. صدای بیرون آمده از حنجره با توجه به مکانیسم های باز و بسته بودن تولید خشه می نماید. این اصوات می توانند صامت های مقطع مانند “ت” یا کشدار مانند “ش” باشند. منبع تولید صدای خشه ها متفاوت است. در واقع اندامهای صوتی با توجه به عملکرد باز و بسته خود مانند یک فیلتر انواع صامت ها را تولید می نمایند. در زیر مثالهایی ذکر شده اند:
• “ب”: صامت انفجاری دولبی
• “د”: صامت انفجاری دندانی (تماس نوک زبان با دندان بالا)
• “ت”: صامت انفجاری دندانی (تماس نوک زبان با دندان بالا)
• “س”: صامت سایشی لثوی
• “ش”: صامت سایشی لثوی – کامی
• “خ”: صامت سایشی زبان کوچکی

از جمله پارامترهای مهم در طیف خشه ها منطقه توزیع حداکثر انرژی است:
• صامت سایشی لثوی – کامی “ش” با حداکثر انرژی صوتی در محدوده فرکانسی بالا
• جفت مصوت – صامت انفجاری [p، b] با حداکثر انرژی صوتی در محدوده فرکانسی پایین
• جفت مصوت – صامت انفجاری [t، d] با حداکثر انرژی صوتی در محدوده فرکانسی بالا

ارسال دیدگاه

آوازی سرشار از صفای جوانی

بازخوانی و بازنوازی آهنگ‌های قدیمی، کاری رایج در تاریخ موسیقی هر کشوری است، البته کشورهایی که حافظه تاریخی قوی دارند یا به خاطر تمدن ویژه‌شان، زود‌تر از سایر ملل به اسباب و لوازم ثبت و ضبط موسیقی دست پیدا کرده‌اند و مهم‌تر از همه، در حفظ و نگهداری آن‌ها کوشا هستند. در ۳۰ سال گذشته، استقبال از ترانه‌های قدیمی، دو عامل بنیادی دارد که مربوط می‌شود به دوره طلایی برنامه‌های گل‌ها در رادیو (۱۳۴۴-۱۳۳۴) و دوره طلایی ضبط صفحه‌های ریز شیار ۳۵ دور (۱۳۵۴ـ۱۳۴۲) و تکثیر فراوان و ارزان آن‌ها در سطح کشور که موجب شد موسیقی به خانه‌های مردم برود و ماندگار شود. عامل دیگر این استقبال، بی‌رنگ و رو شدن بیشتر آثاری است که به ویژه در ۲۰ سال گذشته ساخته شده‌اند و از لحاظ نیروی خلاقیت، خلوص هنرمند با هنرش، سلیقه در انتخاب ملودی و کلام و زیبایی در اجرا، قابل مقایسه با آثار گذشتگان نیستند. البته عده‌یی هم هستند که نوعی علاقه قلبی به موسیقی دهه‌های گذشته دارند و حساب آن‌ها از این بحث جداست.

جایگاه علم و هنر در روند جهانی شدن (VIII)

هشترودی در زمانی که هنوز جهان درگیر جنگ سرد بود و مسائل مربوط به جهانی شدن مطرح نشده بود این نکته مهم را عنوان کرد که هویت اصلی یک ملت و قدرت حضور آن در جهان، بیشتر تابعی از زایش هنری و فلسفی اوست تا صرفاً پیوستگی مجرد به علم و مباحث آن. در حقیقت او به درستی روی این نکته دست می گذارد که جریان جهانی شدن جریانی سطحی و مبتذل از فروریزی فرهنگ ها در درون حوزه یی از قدرت علمی – فنی نیست. هر فرهنگی با هویت خود که همان ظرفیت هنری و فلسفی خود است وارد این میدان می شود و حضورش نیز به اندازه همین ظرفیت صاحب ارزش می شود.

آخرین ارسال‌ها

از روزهای گذشته…

نباید نگران بود (II)

این درست همان ایرادی است که معمولا در گام اول بروز می‌کند؛ تصمیم می‌گیریم که موسیقی ایرانی را با یک زمینه‌ی دراماتیک و شاید با متنی که کمتر تاکنون همراه آن بوده به هم بیامیزیم اما نه بیان تکنیکی متحول شده و نه مفاهیم زیباشناختی، موسیقی همان است که بوده. این ایراد عمده‌ای است که در اغلب تلاش‌های اینچنینی دیده‌ایم. در واقع وقتی به قول شما صحبت از تغییر «زیست» نوعی موسیقی است (من واژه‌ی زیست را که شما به کار بردید به عنوان استعاره‌ای برای طیفی از تغییرات فرض می‌کنم) انتظار داریم موسیقی نیز برای هماهنگ شدن با شرایط زیست جدیدش لااقل کمی تغییر کند اما اغلب چنین نمی‌شود.

تاثیر ذهن بر ساختار جمله بندی ها در ویولن (II)

در واقع دریافت ذهن در زمینه پیوستگی و اتحاد موسیقایی جمله که روند اجرای صعودی دارد با آمیخته و درگیر شدن به موضوع مقاطع برش در پس اجرای هر دسته نت شش تایی و ایجاد یک تغییر پوزیسیون، دچار نوعی آشفتگی ذهنی می گردد که این آشفتگی با ماهیت سیال جمله در تضاد است و به دلیل وجود همین امر، ذهن به شکل منفک و پله گونه به جمله پرداخته و از آزادی آن در پرداختن به جمله و برداشت ماهیت سیال از جمله دچار ایراد می گردد و در عمل، جمله سخت تر از آنچه هست به نظر می رسد و زمان بیشتری را نیز در تمرین برای رسیدن به پختگی طلب می کند.

ساز به ساز (II)

برای آنکه ببینیم چرا چنین پرسش هایی پیش می آید لازم است کمی بر مفهوم «قطعه ی موسیقی» درنگ کنیم و بیاندیشیم که «یک اثر موسیقایی» چیست؟ زیرا آنچه در این موارد اتفاق می افتد ساز به ساز کردن یک اثر یا قطعه ای موسیقی است که خود از پیش هویتی معین و مستقل دارد. برای کاربرد مورد بحث در این مقاله کافی است فرض کنیم هر قطعه یک ساختار صوتی است که امکان به فعلیت رسیدن از طریق واسطه های موسیقایی را دارد (۳) و ببینیم به چه نتایجی می رسیم. اگر چنین باشد باید بتوانیم بی دردسر و بدون کم شدن از ارزش موسیقایی، و نیز بدون وارد آوردن آسیب به بافت قطعه، آن را با ساز دیگر بنوازیم. یعنی جایگزین شدن صداها نباید تفاوتی چشمگیر در وضعیت قطعه پدید آورد.

کیوبیس هفت (I)

نرم افزار قدرتمند و محبوب “Cubase” که از تولیدات کمپانی “Steinberg” بشمار میرود؛ یکی از بهترین و قدیمیترین نرم افزار حوزه موسیقی و تکنولوژی صدا میباشد که از زمان تولید آن در ۱۹۸۹ تاکنون تحولات زیادی را پشت سر گذارده و هم اکنون در نسخه هفتم خود یکی از پرسرو صدا ترین و بهترین نرم افزارهای این صنعت میباشد. از دیگر محصولات شرکت آلمانی “Steinberg” میتوان به “VST” و سیستم “ASIO” اشاره داشت.

ادیت در ویولن (VII)

نگارنده در ادامه نوشته، راهکار انگشت گذاری مبتنی بر اصل تغییر پوزیسیون ها بر اساس حداقل جابجایی طولی بر روی گریف را در اجرای این جمله پیشنهاد می دهم. پیش از بررسی موضوع انگشت گذاری هفت دسته جمله سه نتی سه لا چنگ (از لا بکار تا می بمل)، پرداختن به انگشت گذاری سه جمله شامل تریوله های رابط الزامی می باشد.

ال سیستما، مدلی موسیقی و اجتماعی متولد ونزوئلا (V)

شیوه رهبری بی پیرایه دیِگو مَتوز برخلاف شیوه پرشور و حرارت دودامِل است. او با ژست ها و اشاراتش به موزیسین ها اعتماد و معنا می بخشد. دیِگو می گوید: ” رسالت من آفرینش هیجان در مخاطب است، حضور او نیز به همین دلیل است. هر رهبری فرصت انتقال بینشِ خاصِ خود را به مخاطبانش دارد”.

دورژاک، آهنگسازی از چک (II)

خانه دورژاک در نیویورک نزدیک به ساختمان پرلمان (Perlman Place) بود و با آنکه رئیس جمهور چک؛ والکالف هاول (Václav Havel) از دولت آمریکا خواست تا از آنجا به عنوان مکانی تاریخی محافظت شود اما دولت آمریکا این خواسته را نپذیرفت و آنجا را برای ساخت مرکز درمانی برای بیماران دارای ایدز تخریب کرد. اگرچه برای گرامی داشت و حفظ نام دورژاک مجسمه وی را در میدانی نزدیک بیمارستان برافراشتند.

راک کلاسیک-قسمت اول

راک کلاسیک Classic rock در اصل به عنوان یک قالب برای برنامه ریزی ایستگاههای رادیویی به وجود آمد که از قالب موسیقی راک آلبومی یا AOR- قالبی دیگر برای انتخاب و دسته بندی موسیقی در رادیو بر اساس انتخاب موسیقی از آلبومهای استودیویی راک در اوایل دهه ۸۰- گرفته شده بود. این قالب موسیقی راک در ایالات متحده شامل مجموعه ترانه های بسیار اما محدودی است که از سالهای ۶۰ تا بیشتر دهه ۸۰ را دربر میگیرد و بیشترین تاکید آن بر ترانه های بسیار موفق قدیمی تر از هنرمندانی است که به طور کلی به “دوران راک کلاسیک” مربوط هستند.

یوگنی کیسین، نابغه پیانو

یوگنی کیسین (Evgeny Kissin) نابغه پیانو را میتوان موتسارت معاصر دانست. در اکتبر ۱۹۷۱ و در مسکو روسیه بدنیا آمد. پیانو را بدون هیچ آموزشی تنها از طریق گوش و با بداهه نوازی در سن ۲ سالگی شروع نمود. شاید بسیار شگفت انگیز باشد که این کودک چنین استعداد خارق العده ای را در موسیقی و نوازندگی آنهم در آن سن از خود نشان داد.

تاریخ مختصر موسیقی ایران، پیش از اسلام تا صفویه (VI)

یکی از موزیسین های مهم این دوره ابراهیم موصلی است. ابراهیم ابن ماهان معروف به ابراهیم موصلی که بنیانگزار اولین خاندان موسیقی است. پدر و پدربزرگش اهل فارس بودند که به بغداد مهاجرت کردند. او از بغداد به موصل میرود و آموزش موسیقی میبیند. بعدها در ری ازدواج می کند و فرزندش اسحاق به دنیا می آید. ابراهیم موصلی خود را باربد زمان می دانست و روی تلفیق موسیقی ایرانی و شعر عرب کار می کرد. ابراهیم موصلی موسیقی قبل از اسلام را وارد دربار اسلامی می کند.