تاریخچه ورود موسیقی ایران به اینترنت

قسمتی از مطلبی که پیش رو دارید در اولین جلسه همایش پایگاه های مجازی موسیقی کلاسیک ایران توسط سجاد پورقناد خوانده شد که درباره ورود موسیقی ایرانی روی اینترنت اطلاعاتی آورده شده است. این اطلاعات مربوط به سایتهای پربیننده و جدی موسیقی ایران است که از زمان آشنایی نویسنده با اینترنت در حدود ۸ سال پیش تا کنون گرد آوری شده است؛ واضح است که سایتهای زیادی درباره موسیقی ایران روی اینترنت وجود داشته اند که در این مقاله یا به دلیل نا آشنایی نویسنده و یا کم بودن زمان فعالیت آنها، از دید نویسنده این مطلب دور مانده اند، ولی با خواندن این مطلب میتوان از تحوالات کلی موسیقی روی اینترنت با خبر شد.

از ۸ سال پیش که بنده وارد دنیای مجازی شدم به سرعت به سراغ علاقه خود یعنی موسیقی مخصوصا” موسیقی ایرانی رفتم.

سایت های انگشت شماری در آن زمان در مورد موسیقی ایرانی وجود داشت که بعضی به دلیل نداشتن کیفت قابل توجه از نظر طراحی و مطلب قابل عرض نیستند و بعضی دیگر امروز فعالیتی ندارند و تعطیل شده اند.

البته باید توجه داشت که به دلیل رواج نداشتن استفاده از اینترنت در آن زمان، تنها راه آشنایی با سایتها از طریق “search engine” مخصوصا “Yahoo” بود. از اولین سایت های مربوط به موسیقی ایرانی که تا امروز نیز به فعالیت خود مشغول است سایت انتشارات “کرشمه” بود که در آن مجموعه ای از محصولات این شرکت به همراه تصاویر و بیوگرافی هایی از هنرمندان بعلاوه اطلاعاتی در مورد موسیقی ایرانی به زبان انگلیسی وجود داشت که این سایت همچنان پابرجاست.

این سایت و سایت شخصی محمدرضا شجریان احتمالا اولین سایت های رسمی موسیقی ایران هستند و فعالیت خود را از سال ۱۹۹۹ آغاز کرده اند. البته سایت محمدرضا شجریان با آدرس “www.shajarian.com” احتمالا توسط این هنرمند مدیریت نمی شده و امروز نیز این سایت دیگر وجود ندارد و به جای آن سایت “دل آواز” به آثار و فعالیتهای ایشان می پردازد.

در سال ۲۰۰۰ سایت “ایران ملودی” که فعالیت های وسیعی در زمینه فروش آثار موسیقی بوسیله اینترنت داشت تاسیس شد که این سایت به تازگی دچار اشکال شده است؛ دیگر سایتی که در این سال تاسیس شد سایت “شیدا” است که تا امروز بدون تغییر خاصی روی اینترنت قابل دسترسی است.

در سال ۲۰۰۰ اتفاق مهمی در زمینه استفاده اهالی موسیقی در اینترنت روی داد که آن استفاده از گروپ های یاهو (که در آن زمان کلوب نامیده میشد) بود که علاقه مندان زیادی را هر روز پای اینترنت می کشید. اولین گروپ هایی که فعالیت جدی داشتند و در آنها بحث های موسیقی رواج داشت گروپ ” شجریان ۲” (عجیب است که اولین گروپ شجریان با پسوند ۲ ساخته شده!) و گروپ “موسیقی اصیل ایرانی” بود که پس از یک سال (یعنی سال ۲۰۰۱) گروپ “سه تار” با مدیریت مسیح آذرخش گوی سبقت را از دیگر گروپ ها ربود و افراد زیادی را به عضویت این گروپ در آورد.

سال ۲۰۰۱ سال شکوفایی موسیقی ایرانی در اینترنت بود؛ سایتهای بزرگی مانند “موسیقی هنری ایران” با مدیریت رضا کلانتری نوازنده تار و سه تار و “ایران فلامنکو” با مدیریت فرشاد عابدینی سپهر نوازنده گیتار فلامنکو افتتاح شد. این دو سایت عمده فعالیتشان پخش اخبار موسیقی بود که “ایران فلامنکو” امروزه با نام “Artmusic.ir” همچنان به فعالیت مشغول است ولی “موسیقی هنری ایران” نزدیک به دو سال است که فعالیت خاصی ندارد.

در همین زمان سایتهای انتشارات “سروش” و سایت “IRIB” (که مقداری از فایل های موسیقی آرشیو خود را به صورت آن لاین با کیفیتی نازل روی اینترنت گذاشته بود) فعال شدند که به خاطر نداشتن فعالیت جدی موسیقی از در مورد آنها صحبت نمی کنیم.

هنرمندانی که در سال ۲۰۰۱ وارد اینترنت شدند “رضا والی” آهنگساز نامدار ایرانی مقیم آمریکا است که امروز در آدرسی جدید سایت خود را راه اندازی کرده است. در همین سال سایت مرکز موسیقی “بتهوون” هم راه اندازی شد که مدتی است دچار مشکل شده است.

در سال ۲۰۰۲ پیمان ناصح پور نوازنده تنبک به جمع انگشت شمار موسیقیدانهای دارای وب سایت پیوست که تا امروز شاید پرکارترین موسیقیدان ایرانی روی اینترنت بوده است. پیمان ناصح پور به غیر تولید مطالبی به زبان فارسی و انگلیسی در مورد تنبک و سازهای کوبه ای ایرانی و غیر ایرانی، مدیریت گروپ هایی را در یاهو به عهده دارد که فعالیت زیادی در مورد موسیقی کوبه ای ایران، موسیقی آذری و موسیقی ایرانی دارد که اکثرا به زبان انگلیسی به فعالیت می پردازند.

در سال ۲۰۰۳ گروپ “موسیقی ایران زمین” تاسیس شد که در این گروپ (که زیر نظر مازیار انصاری فعالیت می کرد) اهل موسیقی به آپلود کردن فایل های موسیقی و بحث درباره آنها می پرداختند که با تلاش مدیر این گروپ، بیننده های زیادی به سمت آن سرازیر شدند، بطوری که تا سال ۲۰۰۴ این گروپ، نزدیک به ۷۰۰ عضو داشت.

در سال ۲۰۰۳ حداقل ۵۰ گروه با نامهای مختلف به فعالیت مشغول بودند که بعضی نام هنرمندی را یدک میکشیدند و بعضی نام سازی را… با این کار، نبود وب سایت های هنرمندان و سایت های مرجع سازهای موسیقی ایران کمتر احساس می شد.

مشکلی که در این زمان وجود داشت، سئوالاتی بود که افراد میخواستند به صورت عمومی مطرح کنند و مجبور بودند که به تمام گروپ های بفرستند، این موضوع باعث می شد که هر روز اعضای این گروپ ها با تعداد زیادی از نامه هایی که محتوایی مانند هم داشتند روبرو شوند.

این مشکل با جلسه ای که با شرکت مدیران پربیننده ترین گروپ های موسیقی ایرانی برگزار شد حل شد. در این نشست قرار شد گروپ “موسیقی ایران زمین” به خاطر نام و فعالیتش محل بحث های دوستدران موسیقی باشد. این گروه همچنان فعال است و نزدیک به دوهزار نفر عضو دارد.
مهمترین خصوصیتی که باعث میشودعلاقمندان موسیقی بیشتر از فروم های موسیقی از گروپ های یاهو استقبال کنند، دریافت خبرهای گروپ با ایمل اشخاص و نیز داشتن محلی برای آپ لود فایل در گروپ ها است.

در سال ۲۰۰۴ با ترویج فرهنگ وبلاگ نویسی بسیاری از کسانی که قادر به احداث سایت موسیقی نبودند، به ساخت وبلاگ های تخصصی موسیقی روی آوردند که بیشتر آنها از سرویس “پرشین بلاگ” استفاده میکردند. این وبلاگها به مرور زمان فعالیت خود را به دلایل مختلف به حالت تعطیل درآوردند و شاید امروز وبلاگهایی که از آن دوره فعالیت دارند کمتر از انگشتان یک دست باشند.

دوره بعدی که باز علاقمندان موسیقی به سمت وبلاگ نویسی روی آوردند و تا امروز هم ادامه دارد، بیشتر به دو سال است که آغاز شده ولی اینبار اکثرا” از سرویس “بلاگفا” استفاده میکنند. هرچند استفاده آنها کمتر به روز نوشت و وبلاگ می خورد و بیشتر فعالیت دست و پا شکسته یک سایت را در آنها می بینیم.

بیش از یک سال پیش شاید بتوان گفت، مهمترین اتفاق در عرصه موسیقی کلاسیک ایران روی اینترنت افتاد که افتتاح فهرست “سل” بود. در این سایت اخبار و مقالات روزانه موسیقی از تمام خبرگزاریها و سایتها و وبلاگها جمع آوری و به منبع اصلی لینک داده می شود. در این فهرست میتوان لینک پایگاه های فعال موسیقی و هنرمندان آن را مشاهده کرد.

سایت هایی که در زمینه موسیقی کلاسیک ایران فعالیت جدی داشته اند و فاصله زیادی با دیگر سایتها از نظر تولید مطلب داشته اند، دو سایت “گفتگوی هارمونیک” با تولید بیش از ۱۲۰۰ مطلب در هر روز و “گیتار برای همه” با تولید ۶۱۹ به طور نا منظم هستند. سایت های دیگری مانند “هنر و موسیقی” و “آفتاب” نیز که در زمینه موسیقی فعال هستند بیش از ۹۰% مطالب خود را از دیگر سایتها تهیه می کنند.