گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

به طور کلی این دستگاه از سه نت امکان آغاز دارد. (نوعی دیگر از آغاز نیز توسط نوازندگان استفاده می شود که از گوشه مخالف شروع و با نوع خاصی از جملات پایین رونده به درآمد و نت پایان آن متصل می شود) این سه نت عبارتند از:

۱) یک فاصله سوم خنثی بالاتر از نت پایان (نت دو): در این حالت نت دو با کشش طولانی شنیده می شود و با یک جمله پایین رونده به نت پایان متصل می گردد. در این حالت اجرای جملات در فواصل پایین تر از نت پایان برای شنونده دلپذیر نخواهد بود و به اصطلاح موجب گسیختگی مطلب و ابتر ماندن سیر درآمد سه گاه خواهد شد، مگر به عنوان آخرین جمله درآمد (نمونه: ردیف های آوازی عبدالله دوامی).

۲) نت پایان (نت لاکرن). در این حالت معمولا ابتدا جملاتی در پایین نت پایان (از فا تا لا کرن) اجرا و پس از آن با یک توقف کوتاه بر روی نت پایان ادامه جملات در محدوده فوقانی (از لاکرن تا دو) اجرا می شود. (نمونه: دوره های ردیف استاد ابوالحسن صبا برای سنتور)

۳) یک فاصله سوم خنثی پایین تر از پایان (نت فا)؛ در این حالت نت فا به نت لاکرن متصل و نت لاکرن با کشش طولانی شنیده می شود. سیر جملات در این حالت مانند حالت قبلی است (نمونه: ردیف هفت دستگاه موسیقی ایرانی، موسی معروفی).
از بین این سه نوع آغاز، نوع سوم بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. با این توضیحات می توان سیر درآمد دستگاه سه گاه را به شکل زیر نمایش داد. در این شکل نتهای می کرن و ر کرن که به صورت توخالی نمایش داده شده اند به صورت نت های گذر در جملات گذار (پاساژها و جملاتی از این دست) استفاده می شوند.

کنکاشی در خصوصیات چهارگاه

چهارگاه در دسته بندی موجود یکی از هفت دستگاه موسیقی ایرانی است. از گوشه های مهم این دستگاه می توان به زابل، مویه و مخالف اشاره کرد. در این مقاله چهارگاه دو به عنوان مبنای بررسی انتخاب شده است. شروع این دستگاه در ردیف ها تقریبا به یک شکل نوشته شده است: شروع از یک فاصله سوم خنثی پایین تر از نت پایان (یعنی از نت لا کرن) با اشاراتی به نت پایین تر (یک چهارم پایین تر از نت پایان، یعنی نت سل) و اتصال به نت پایان با یک پرش سوم خنثی. بعد از این جمله مرسوم، جملاتی در محدوده بالای نت پایان (تا درجه سوم بزرگ آن، یعنی نت می) اجرا و بر روی نت پایان به پایان خواهد رسید. به عبارت دیگر سیر جملات در درآمد چهارگاه شباهت فراوانی با سیر جملات در درآمد سه گاه دارد که در شکل زیر نمایش داده شده است.


سینا حسینی

سینا حسینی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است