علیرضا میرعلی نقی
اکبر گلپایگانی آواز را از حاشیه موسیقی به متن مردم برد و این میسر نمی شد مگر اینکه شکل اجرای آواز ایرانی سراپا تغییر کند. تیز هوشی فطری گلپایگانی ۲۵ ساله این را می دانست ولی برای اجرای موفق این فکر شرایط گوناگونی لازم بود که او همه انها را داشت.
گلپایگانی سنت های اجرایی آواز به شیوه قدیم را بخوبی می شناخت. از تعزیه خوانهای معروف تهران تا غزلخوان های نامی محله زادگاهش تا خوانندگان استاد که در محفل برومند و حاج آقا ایرانی و امیر قاسمی می خواندند. می دانست که زمانه دگر شده و دیگر طاهر زاده و ادیب دیگری نخواهند آمد. از طرف دیگر رواج موسیقی پاپ دوره خود را هم می دید. خوانندگان توانائی در جامعه ان روز وجود داشتند ولی فضای کار بین آوازخوان های قدیم (بنان و عبدالعلی وزیری و تاج و قوامی و…) و ترانه خوان های جدید (ویگن، رشیدی، منوچهر، نوری و…) کاملا تقسیم شده بود. اولی ها که در حاشیه جامعه بودند و دومی ها در متن.
گلپایگانی فاصله بین سنت قدیم و سلیقه روز را پر کرده و هوشمندی او هر برنامه آواز را مثل یک تصنیف شکیل و دلنشین در دل مردم قرار داد و مست مستم ساقیا و پیش ما سوختگان ورد زبان مردم شد. تیری که او از کمان کشید و رها کرد چنان به هدف نشست که هنوز هم رونق بازارش را از دست نداده است.زنده یاد بنان می گفت: خوب شد که گلپایگانی آمد تا مردم بالاخره صفحه های اواز ما را هم بخرند. این حقی است که گلپایگانی به گردن خوانندگان نسل پیش از خود دارد.
وقتی که گلپایگانی صفحات آوازش را پر کرد حدود سی سال بود که هیچ کمپانی صفحه پرکنی رغبت به ضبط آواز نداشت. همه مردم ترانه و تصنیف می خواستند.
گلپایگانی با آواز شروع کرد نه با تصنیف و آوازخوانی را طوری شکل داد که شروع و پایان و فراز و فرودهایش با کمترین از قلم افتادگی در حافظه مردم می نشست. او بعدها ترانه های ماندگاری نیز خواند و ثابت کرد در آن کار نیز متمایز از دیگران است. موفقیت اکبر گلپایگانی در پنجاه و چند سال فعالیت هنری و هفتاد و چند سال زندگی بیشتر هوش سرشار و استعداد نیرومند او در درک شرایط حاکم بر زمانه و گرفتن موضع واقع بینانه و مثبت در رویارویی با آنها بوده است.
او ثابت کرد که استعداد و احساسات به تنهایی کافی نیست و رسیدن به موفقیت دیر پای درگیر شرایطی پیچیده است که ادراک آنها و اخذ موضع درست در مقابل آنها انسانی ویژه و پیچیده نیز می خواهد. اکبر گلپایگانی ثابت کرد که این شرایط را دارد. فروش حیرت انگیز آلبوم های او در چند سال گذشته و پخش مقطعی صدای آوازهای ناب او در یکسال گذشته از رادیو شاهدی بر جایگاه تزلزل ناپزیر او در دلهای مردم و محکی مستحکم برای اثبات درستی راهی که از پنجاه سال پیش یافته و پیموده است. او هنور هم مظهر بارزترین تحول هنر اواز خوانی در موسیقی ایرانی است.
هفته نامه راوی (۱۰ شهریور ۱۳۸۷)
۱ نظر