علیرضا میرعلی نقی
بهمن بوستان، ادیب و پژوهشگر با سابقه عرصه موسیقی در روز ۲۷ آبان ۱۳۹۳ در سن ۷۹ سالگی در تهران بر اثر ایست قلبی درگذشت وی فرزند مجدالعلی (مهرداد) بوستان حقوقدان و محقق ادبیات فارسی و عرب و نوه محمد حسن وحید دستگردی ادیب و شاعر دوران مشروطه بود. علیرضا میرعلی نقی محقق عرصه موسیقی شهری معاصر ایران، در این نوشته (که پیاده شده از یک مصاحبه است) به بررسی فعالیت های او پرداخته است.
بوستان و ساخت برنامه‌های موسیقایی در تلویزیون
بهمن بوستان جزو افرادی بود که ساخت برنامه‌های موسیقی را در تلویزیون جدی گرفت و در مقام تهیه کننده حضور پیدا کرد. تا پیش از ایشان برنامه‌های اجرای موسیقی از تلویزیون از سال ۱۳۳۷ که اولین شبکه خصوصی تلویزیون در ایران تأسیس شد، پخش می‌شد. بعدا که شبکه تلویزیون دولتی شد و دولت وقت آن را خرید، برنامه‌های مختلفی در زمینه موسیقی پخش می‌شد که بیشتر شامل اجراهای ارکسترهای وزارت فرهنگ و هنر بود. گاهی نیز اجراهایی از هنرمندان تک‌نواز رادیو که بیشتر موسیقی اصیل ایرانی را اجرا می‌کردند، پخش می‌شد.
زنده‌یاد بهمن بوستان در محیط شعر، ادب و موسیقی متولد شده بودند و خانواده ایشان با نخبه‌ترین ادبا، شعرا و موسیقیدان‌ها معاشرت داشتند و بدین ترتیب ایشان در یک ریشه و زمینه فرهنگی متولد و رشد کرده بودند. او در حدود سال‌های ۱۳۴۷ یا ۱۳۴۸ که در نیمه اول دهه ۳۰ سالگی و در اوج توانایی جسمی، روحی، اجرایی و ذهنی خود بود، با استفاده از استعداد برنامه‌سازی خویش، تعدادی از هنرمندان نخبه را که مردم تا پیش از آن تنها با صدای ساز یا آواز آنها آشنایی داشت، به تلویزیون سیاه و سفید آن زمان که تنها چند ساعت در روز برنامه داشت، برد و به مردم معرفی کرد.
البته پیش از این برنامه‌ها، ارکسترهای وزارت فرهنگ و هنر در تلویزیون برنامه داشتند ولی بهمن بوستان چند تن از موسیقیدان‌های به نسبت قدیمی را که مردم هیچ گاه چهره و طرز ساز زدن آنها را ندیده بودند، مقابل دوربین تلویزیون آورد. مثلا می‌توان از زنده یاد اکبر محسنی (آهنگساز و نوازنده تار و عود) نام برد. همچنین بوستان با چهره‌های جوان تری هم معاشرت داشت که اولین برنامه رادیویی را بوستان از آنها تهیه کرد؛ مانند خواننده مطرح معاصر زنده یاد محمود محمودی خوانساری. البته خوانساری اساسا با دیده شدن از طریق تلویزیون موافق نبود و ترجیح می‌داد صرفا در رادیو شنیده شود. البته افراد دیگری هم بودند که معرفی و دیده شدن خود را مدیون زنده‌یاد بهمن بوستان هستند.
از سال ۵۱ یا ۵۲ به بعد زمینه کار رسانه‌ای بهمن بوستان به رادیو متمرکز شد و رادیو را رسانه فرهنگی‌تری می‌دید البته امروزه هم قشر نخبگان و فرهیختگان ما رادیو را دارای وزن و اعتبار فرهنگی دیگری می‌دانند، گرچه که تلویزیون فضای بیشتری برای دیده شدن در اختیار آنها قرار می‌دهد.
پژوهش‌های تأثیرگذار بوستان در زمینه موسیقی زورخانه‌ای
پژوهش در زمینه موسیقی زورخانه‌ای از زمان حیات استاد ابوالحسن صبا آغاز شد، منتهی به صورت فردی و خیلی محدود. بعضا چند تن از فرانسه به این نوع موسیقی ضربی که جزو موسیقی‌های شهری است و ریشه روستایی، ایلی یا بومی ندارد، توجه کردند. همچنین زمانی که زنده یاد پروفسور آلن دنیلو (موسیقی شناس فرانسوی) در سال‌های اوایل دهه ۴۰ در زمینه موسیقی شرقی و به ویژه روی موسیقی هندوستان کار می‌کردند، یکی دو صفحه گرام (۴۵ دور) در ابعاد کوچک از موسیقی زورخانه‌ای تهران توسط کمپانی‌های فرانسوی از جمله کمپانی ووگ منتشر کرد که به گمانم حاوی ضرب و آواز مرحوم جعفر شیرخدا است که مرشد معروف وقت بود.
۱ نظر