علیرضا میرعلی نقی
غلامحسین بنان خواننده سرشناس ایرانی، در ۱۲۹۰ ش در انگه رودِ نور به دنیا آمد (جهانگیری، ص ۱۲؛ ملاّ ح، «زندگی نامه ی بنان»، ص ۳۱). محیط خانواده او را به موسیقی علاقه مند کرد و با استعدادی که در فراگیری موسیقی داشت توانست پیش از ده سالگی برخی از تصانیف مشهور و قطعات ساده را با ارگهای معمول در اواخر دوران قاجار بنوازد. بنان در حضور مرتضی نی داود*، استاد تار، قابلیت خود را در آوازخوانی نشان داد و نخستین درسها را از او گرفت (ملاّح، «زندگی نامه ی بنان»، ص ۳۲ـ۳۳). سپس به محضر میرزا طاهر ضیاء رسایی، ملقب به ضیاءالذاکرین، راه یافت و فنون اجرای آواز ایرانی را آموخت. چندی نیز از استاد ناصر سیف تعلیم گرفت (همان، ص ۳۷). همزمان با این آموزشها، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدرسه ثروت و مدارس دیگر دنبال کرد. بنان علاوه بر آموزش حضوری نزد اساتید، از طریق صفحات خوانندگانی مانند سیدحسن طاهرزاده و اقبال آذر (اقبال السلطان) نیز با رموز خوانندگی آشنا شد (میرعلی نقی، ص ۱۹۳).
بنان از ۱۳۱۵ ش وارد مشاغل دولتی شد و در اداره کل کشاورزی، شرکت ایران بار و اداره کل غلّه و نان، مسئولیتهایی به عهده داشت (ملاّح، «زندگی نامه ی بنان »، ص ۳۹). در سالهای دهه ۱۳۲۰ ش، بنان از طریق کلنل علینقی وزیری، با روح الله خالقی* آشنا شد و با ورود به «انجمن موسیقی ملی» که خالقی دایر کرده بود، به صحنه های اجرایی موسیقی راه پیدا کرد و در کنار خوانندگان و نوازندگان معروف و سرشناس روزگار، آوازه ای بلند یافت (نواب صفا، ص ۲۰۸ـ ۲۰۹؛ میرعلی نقی، ص ۱۹۴). با تأسیس برنامه «گلها» در نیمه اول دهه ۱۳۳۰ ش، بنان به عنوان عضو اصلی این برنامه در اجرا و ضبط موسیقی در بخشهای مختلف آن حضور یافت (میرعلی نقی، همانجا). وی در ۱۳۳۶ ش در پی سانحه رانندگی، بینایی چشم راست خود را از دست داد (ملاّح، «زندگی نامه ی بنان»، ص ۴۷ـ ۴۹).
اوج پختگی کاروشهرت بنان در سالهای ۱۳۳۴ـ ۱۳۴۴ش بودکه ساخته های آهنگسازان بنام بسیاری را اجرا کرد. بعلاوه، اشعار بسیاری از شعرای قدیم و جدید ایـران را با همنـوازی هنرمندانی چون ابوالحسن صبا اجرا کرد (همان، ص ۱۹۴ـ ۱۹۵). اهل فن، حدود ۳۵۰ اثر به او نسبت داده اند که در آرشیوهای خصوصی نگهداری می شود و فهرستی از آن نیز در کتاب از نور تا نوا (ص ۲۷۵، ۲۹۴ـ۳۰۵) انتشار یافته است. از این میان ترانه «ای ایران» از شهرت خاصی برخوردار است. در ۱۳۷۵ـ۱۳۷۶ ش برگزیده آثار او به نام «شاخه گل» منتشر شد.
بنان از ۱۳۴۵ ش، از صحنه های اجرایی موسیقی کنار رفت. نابسامانی و آشفتگی پخش موسیقی ایرانی در رادیو و تلویزیون، گوشه نشینی او را به نوعی اعتراض اجتماعی بدل کرد. این اعتراض در مصاحبه های او بخوبی نمایان است (میرعلی نقی، ص ۱۹۶ـ۱۹۷).
۱ نظر