گفتگوی هارمونیک
کتاب «آوای مهر: دونوازی گیتار و سنتور، آثاری از موسیقی کلاسیک و اسپانیش» با تنظیم رامین صفایی و پیمان کرامت‌فر توسط نشر خنیاگر منتشر شد. شهاب مِنا، مدیرمسئول نشر خُنیاگر، دربارۀ این اثر تازه‌منتشرشده چنین گفت:
آلبوم صوتی آوای مهر پیش‌تر توسط مرکز موسیقی رها عرضه شده بود و اینک در کتاب حاضر نت دوازده قطعۀ این آلبوم به همراه توضیحات ارائه شده است. پاوان (اثر فوره)، چارداش (اثر مونتی)، گراند ترمولو (اثر باریا)، بهار (اثر ویوالدی)، رومانس عاشقانه (آهنگ فولکلوریک اسپانیایی)،تیکو تیکو (از زاکینا دو اَبِرو)، آلبورادا (از خوان مارتین)، شش دوئت کوچک، شمارۀ دو (از فردیناندو کارولی)، آستوریاس (از ایزاک آلبِنیز)، الحمرا (از فرانسیسکو تارِگا)، برای الیزه (از بتهوون) و سِرِناد (از شوبرت) قطعات کتاب حاضر را تشکیل می‌دهند.
بنا بر هم‌نوازی دو ساز شرقی و غربی سنتور و گیتار و حضور پررنگ قطعات موسیقی اسپانیایی در طراحی جلد کتاب نیز از معماری قصر الحمرای اسپانیا که تلفیقی از هنر شرق و غرب را می‌نمایاند اقتباس شده است.
او افزود: مؤلف برای نواختن قطعات موسیقی کلاسیک با سنتور مؤلف منطقۀ پشت خرک سیم‌های زرد را نیز به دو صورت متفاوت کوک کرده و برای نوازندگی مورد استفاده قرار داده که طرز اجرای آنها تاحدی با روش معمول نواختن سنتور متفاوت است. این قطعات قابلیت اجرای کنسرتی را نیز دارند و می‌توان چند قطعه را با کوک واحد به‌طور زنده با گیتار هم‌نوازی کرد. همچنین چند تکنیک جدید در نوازندگی سنتور طی کتاب حاضر مورد استفاده قرار گرفته که با تصاویر نظیر در بخش توضیحات کتاب درج شده است.
در توضیحات مؤلف (رامین صفایی) در مقدمۀ کتاب آمده است:
شاید تنها تا چند دهه پیش نیز آشنایی با فرهنگ موسیقایی ملت‌ها و اقوام بی‌شمار سراسر دنیا و گوش سپردن به این رنگین‌کمان هنری و درک زیباییهای هرکدام تنها در خیال امکان‌پذیر بود. اما امروز به لطف وجود شبکههای اجتماعی و امکانات ارتباطی بی‌شمار، رابطۀ فرهنگی و اجتماعی ملت‌ها عمیقاً دگرگون شده است. این‌همه، بیتردید تأثیرپذیری فرهنگهای گوناگون بشری از یکدیگر را نیز شتاب هرچه بیشتر بخشیده و امکانات نوینی برای خلق و آفرینش آثار نو و بدیع پدید آورده است. رنگ‌آمیزی جدید سازها تنها یکی از این همه است.
هنگامی که دو یا چند ساز از فرهنگهای گوناگون در کنار هم قرار میگیرند، فضایی نو خلق میشود که هیچ‌گاه در همراهی سازهایی از یک فرهنگ موسیقاییِ واحد به تجربه در نمیآید.
در آلبوم «آوای مهر» که نتنگاری این کتاب براساس آن انجام گرفته با استفاده از یک رنگ‌آمیزی جدید_ دونوازی گیتار و سنتور_ دوازده اثر از موسیقی کلاسیک غرب تنظیم و اجرا شده که انتخاب آنها برخی به پیشنهاد دوست عزیز و هنرمندم، آقای پیمان کرامت‌فر، و برخی نیز به پیشنهاد اینجانب بوده است. آنچه یقیناً آنها را در مجموعۀ واحدی قرار میدهد وجه «ملودیک» و «تغزّلی» آنهاست که به فرهنگ موسیقی ما ایرانیان و طبع و سلیقۀ شنوندۀ شرقی نزدیکی بیشتری دارند.
در تنظیم این قطعات دو دیدگاه کلّی وجود داشته است:
نخست، الهام از تنظیمهای موجود برای هم‌نوازی سایر سازها. طبیعی است در چنین مواردی با توجه به ترکیببندی جدید و نیز امکانات اجراییِ سنتور و گیتار تغییراتی نیز ضرورت یافته است. سپس محتوای ملودیک و هارمونیک اصل قطعه که در این موارد با تبادل نظر و همکاری و همفکری تنظیم ویژه و جدیدی از آنها ارائه شده و گاه برحسب نیاز جلوههای صوتی تازهای نیز ابداع گشتهاند.
شاید یادآوری این نکته برای نوازندگان و علاقه‌مندان به سنتور و آشنایان با محدودیتها و مشکلات کوک آن جالب باشد که تمامی قطعات حاضر در این مجموعه با سنتور معمول و استاندارد (نُه‌خرک) و با کوک ثابت نواخته شدهاند و از هرگونه تغییر کوک سنتور به هنگام ضبط و اجرای استودیویی قطعات خودداری شده تا تمامی آنها قابلیت اجرای صحنهای و زنده را نیز داشته باشند.
بدیهی است برای اجرای نغمههای عَرَضی، فواصل کروماتیک و مدگردیهای موجود در این قطعات میبایست تعدادی از سیم‌های پشت‌خرک زرد نیز به دقت کوک شده و مورد استفاده قرار گیرند. برای کوک این ناحیه از سنتور گزینههای متعددی وجود دارد. مبنای کوک پیشنهادشده در این کتاب حفظ تقریبی محل معمول خرکها و هم‌زمان به‌دست‌آوردن نغمههایی با حدود فاصله چهارم ترکیبی بوده است.
۱ نظر