محمدعلی پورخصالیان
در نظر اکثر کسانی که به موسیقی علاقه دارند، تولد صنعت مقارن با صنعت ضبط صدا است، اما تاریخ موسیقی چیز دیگری می‌گوید.
شروع تجاری شدن موسیقی به قرن ۱۸میلادی و سال‌های اواخر ۱۷۰۰ برمی‌گردد. دوره‌ای که موسیقی توسط کلیسا و خاندان‌های اشرافی حمایت می‌شد. در اواسط و اواخر قرن هجدهم میلادی آهنگ‌سازان برجسته‌ای همچون «وولفگنگ آمادئوس موتزارت» به دنبال بهره‌گیری از فرصت‌های تجاری برای رساندن موسیقی‌شان به گوش مردم عادی استفاده کردند.
موتزارت با اسپانسری یک قصاب برای تبلیغ دکان قصابی او، یک اپرا ساخته و آن را اجرا کرد. پس از مرگ موتزارت، همسر وی به بهانه یادبود برای شوهر از دست رفته‌اش، کنسرت‌هایی را با اسپانسرهای مختلف و به منظور تجاری برگزار کرد. همچنین اولین نمونه‌های تجارت کالاهای مرتبط با یک برند (brand) یا نام تجاری در موسیقی که در اصطلاح به “Merchandise” معروف است، نیز توسط همسر موتزارت به صورت فروش مجسمه و زندگی‌نامه موتزارت صورت گرفت.
در سال ۱۸۰۰ میلادی صنعت موسیقی در چنبره چاپخانه‌دارهای نشر نت‌های موسیقی بود. در اواخر قرن ۱۹گروهی از آهنگ‌سازان و ترانه‌سرایان آمریکایی، گرد هم آمدند و تشکلی را پایه نهادند که رسما اولین کارخانه آهنگ‌سازی جهان بود. این تشکل که “Tin Pan Alley” نام داشت خیابانی در منتهن بود که تمام ساختمان‌ها‌ی آن، دفاتر شرکت‌ها و آهنگ‌سازان و ترانه‌سرایان و چاپخانه‌دارها بود.
سال‌های اوایل قرن بیستم با اختراع دستگاه ضبط صدا (phonograph)، بازیگر جدیدی به صنعت موسیقی پای گذاشت: صنعت ضبط!
کار صنعت ضبط به قدری بالا گرفت که صنعت چاپ نت‌های موسیقی، تخت و تاج خود را به صنعت ضبط واگذار کرد. با روی کار آمدن صنعت ضبط، شرکتهای زیادی تاسیس شدند که اکثر آنها در کشاکش رقابت از دور خارج شدند و تا سال ۱۹۸۰ که فن‌آوری آنالوگ جای خود را به دیجیتال داد، ۶ شرکت بزرگ دنیای ضبط آثار موسیقی فعالیت می‌کردند. (لازم به ذکر است در اصطلاح موسیقی به شرکتهای ضبط موسیقی “Record Label” یا “Record Company “می‌گویند).
این شش شرکت بزرگ در سال ۲۰۰۴ به ۴ شرکت تبدیل شدند که عبارتند از:
۱ – universal Music Group
۲ – Sony BMG
۳ – Warner Music Group
۴ – EMI Group
در واقع طبق آمار منتشره “IFPI” (فدراسیون بین‌المللی صنعت ضبط- ( International Federation of the Phonographic industry) در سال ۲۰۰۵ سهم این چهار شرکت معروف به «اصل‌کاری‌ها» از بازار جهانی موسیقی ۶/۱۷درصد و بقیه سهم بازار که ۴/۲۸درصد بوده بین تمام شرکتهای مستقل دیگر تقسیم شده است.
همچنین بزرگ‌ترین بازار جهانی موسیقی به ترتیب آمریکا، ژاپن، انگلستان، آلمان و فرانسه هستند که بر طبق گزارش سال ۲۰۰۳ فدراسیون بین‌المللی صنعت ضبط، بیش از ۹۵درصد درآمد صنعت موسیقی در ۳۰ کشور جهان به دست آمده است.
طبق این آمار و با توجه به این که بزرگ‌ترین بازار محصولات موسیقی در درجه اول ایالات متحده آمریکا است، همچنین شرکتهای اصلی تجارت موسیقی به غیر از شرکت “EMI” که در انگلستان مستقر است، شرکتهای وارنر(Warner Music Company)، شرکت یونیورسال (Universal) که چندین شرکت بزرگ موسیقی دیگر را زیرمجموعه خود دارد و همچنین زیرمجموعه آمریکایی شرکت سونی (Sony Comporation of America) که پس از ادغام در شرکت “BMG” در ایالات متحده با نام “SONY BMG” فعالیت می‌کند، همگی در آمریکا مستقرند. در واقع می‌توان گفت این چهار شرکت هستند که بازار موسیقی امروز را هدایت می‌کنند و بیشترین منافع این بازار بزرگ را بهره می‌برند.
امروزه اکثر آهنگ‌سازان برجسته دنیا از وضعیت حاکم بر بازار موسیقی ناراضی هستند. صنعت موسیقی در پایین آوردن سطح سلیقه مردم جهان به قدری زیاده روی کرده که عملا اکثر نماهنگ‌های ساخته شده بیشتر به “Adult Movie” شبیه هستند تا ویدئو کلیپی برای یک قطعه موسیقی.
۱ نظر