گفتگوی هارمونیک
فصل هفتم به بررسی مکتب قدیم و دو گروه منشعب از آن (سنّت‌گرایان و مدرنیست‌های سدۀ بیستم)، فصل هشتم به بررسی مکتب جدید، و فصل نهم به بررسی نوازندگان گروه منفرد اختصاص دارد.
پیش از بررسی نوازندگی هریک از نوازندگان تصویر و شرح‌حالی از ایشان براساس منابع مکتوب نوشته شده و از آنجا که بنا بر مصاحبه‌های مستقیم اینجانب با سنتورنوازان معاصر ایران برخی مطالب و اظهارنظرهای نوشته‌شده در کتب آقای حبیب‌الله نصیری‌فر اشتباه بود با تأکید اینجانب این مطالب در کتاب حاضر اصلاح شده‌اند.
مؤلف در بررسی روش نوازندگی نوازندگان فصل هفتم از هریک از نوازندگان یک قطعۀ صوتی را آوانگاری و بررسی کرده است. انتخاب قطعات این گروه‌ها (جز فضل‌الله توکل و مجید نجاهی که از برنامۀ گلها اقتباس شده) از آلبوم صد سال سنتور (منتشرشده توسط مؤسسۀ ماهور-۱۳۸۰) صورت گرفته است. (در شرح روش نوازندگی میلاد کیایی نیز به بررسی یک اجرای تصویری از او بسنده شده و مانند دیگر سنتورنوازان مطرح‌شده در این فصل، از سوی نویسنده آوانگاری‌ای ارائه نشده است.) آوانگار در بررسی هر آوانگاری به بسط و گسترش ملودی و ریتم، فرم، تفسیر، نوآنس، ریز و تزئینات، تکنیک‌های نوازندگی، کوک و سونوریته پرداخته و محتوای نوازندگی را با دیگر ردیف‌ها و منابع موسیقی دستگاهی مقایسه کرده است.
فصل هشتم به بررسی تاریخچه و تحلیل مکتب جدید سنتورنوازی می‌پردازد که پس از حبیب سماعی (۱۳۲۵-۱۲۸۰) برمبنای سنّت مکتوب شکل گرفته و به تأثیرگذارترین مکتب موسیقی در حال حاضر تبدیل شده است. مؤلف ابوالحسن صبا، حسین صبا، فرامرز پایور، پرویز مشکاتیان، پشنگ کامکار و رضا شفیعیان را مهم‌ترین نوازندگان این مکتب بر می‌شمرد.
نویسنده در ادامه به معرفی مهم‌ترین کتاب‌های ردیف، مِتُد مقدماتی، پیش‌درآمد، چهارمضراب، رِنگ، تصنیف، دونوازی و کنسرتینو که توسط سنتورنوازان این مکتب ارائه شده می‌پردازد.
مؤلف در برشمردن ویژگی‌های مکتب جدید سنتورنوازی به نوآوری‌های صبا در نگارش ردیف سنتور و نوآوری‌های پایور در بسط و گسترش ردیف می‌پردازد. سپس سیر تکامل فرم‌های پیش‌درآمد و چهارمضراب را در مکتب جدید، به‌ویژه در آثار فرامرز پایور و پرویز مشکاتیان، بررسی میکند. در ادامه به بررسیِ تفسیر، نوآنس، ریز و تزئینات و تکنیک‌های ملودی‌پردازی در مکتب جدید پرداخته می‌شود و نهایتاً فرم‌های غربی در ادبیات سنتور در قالب اتودها، قطعات دوصدایی، آهنگسازی برای گروه، ساخت دونوازی، سه‌نوازی و چهارنوازی سنتور و کنسرتینو سنتور موردِ بحث قرار می‌گیرند و آثار ساخته شده در این فرم‌ها معرفی و بررسی می‌شوند.
فصل نهم به بررسی شرح حال و نوازندگی سنتورنوازان منفرد اختصاص دارد و نویسنده در میان چهار نوازندۀ موردِبحث، رضا ورزنده و مجید کیانی را مفردهای نزدیک به مکتب قدیم و رویکرد آنها را سنّتی، و مسعود میثاقیان و اردوان کامکار را منفردهای متصل به مکتب جدید و رویکرد آنها را به‌شدت تحت‌تأثیر موسیقی غربی می‌داند.
فصل دهم به نتیجه‌گیری از مطالب نُه فصل پیشین کتاب اختصاص دارد.
شهاب منا (نوازنده سنتور، ناشر و ویراستار این کتاب) می نویسد: «رسالۀ دکترای مؤلف به همراه دو حلقه سی‌دی آدیو و یک حلقه دی‌وی‌دی تصویری بود که ناشر همۀ آنها را به فرمت فشردۀ صوتی و تصویری و در حجم یک سی‌دی درآورد تا ضمیمۀ کتاب حاضر کند و با توجه به نامرغوبی مواد اولیه و افزایش هزینۀ تولید سی‌دی نهایتاً تصمیم گرفت فایل‌های آن‌را برای استفادۀ خوانندگان کتاب در کانال تلگرامی دانلود سی‌دی کتب نشر خُنیاگر بارگذاری کند.
اینجانب در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ به مطالعۀ میدانی مفصّل دربارۀ سنتورنوازان صاحب شیوه در قرن حاضر پرداختم و مصاحبه‌های فنی مفصّلی دربارۀ شرح حال و شیوه‌های نوازندگی ایشان تهیه‌کردم و اسناد و تصاویر متعددی از ایشان گردآوردم و افزون بر آن مقالات تخصصی‌ای نیز دربارۀ شیوه‌های سنتورنوازی معاصر به قلم خود و تنی چند از سنتورنوازان بر آن افزودم و نتیجه را در دو مجلد مفصّل با عنوان «سنتورنوازان و شیوه‌های سنتورنوازی معاصر (مقالات و مصاحبه‌ها)» سامان دادم و آثار صوتی و تصویری کمیابی از سنتورنوازان معاصر ایران را به مشقت جمع‌آوری کردم که بنا بر مشغله‌های بسیار خود تاکنون منتشر نکرده‌ام و فقط شمایی کلی از آن‌را در قالب دوازده برنامۀ رادیویی از طریق برنامۀ خُنیاگران در شبکۀ رادیویی فرهنگ صدای جمهوری اسلامی ایران (از تاریخ ۳/۱۲/۱۳۸۵ تا ۱۰/۳/۱۳۸۶) ارائه کردم. بنا داشتم اثر فوق را هم‌زمان با کتاب حاضر منتشر کنم لیکن مشغله‌های اینجانب در مقام نویسنده و ناشر ارائۀ این مجموعه را نیز چون دیگر آثارم به تأخیر انداخت. این اثر متعاقباً از طریق نشر خُنیاگر منتشر خواهد شد.»
۱ نظر