گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

یادداشتی پیرامون نخستین جشنواره ملی موسیقی استاد شهناز

نخستین جشنواره ملی موسیقی استاد شهناز از تاریخ ۱۴ لغایت ۱۹ دی ماه امسال و در چهار بخش گروه نوازی، تکنوازی، آهنگسازی و ارائه مقالات علمی موسیقی، در شهر اصفهان برگزار شد. شرکت کنندگان در بخش تکنوازی در ۴ رده سنی نوجوان، جوان، بزرگسال، آزاد و مابقی شاخه های رقابتی، فارغ از شرایط سنی به رقابت پرداختند. در بخش آهنگسازی و ارائه مقالات علمی شرکت کنندگان می بایست بر اساس شاخصه ها و عناوین تعیین شده در فراخوان جشنواره، به ارائه آثار خود می پرداختند.

مواردی از قبیل «چیستی مکاتب موسیقی کلاسیک ایرانی»، «شناخت خاستگاه موسیقی مکتب اصفهان» و «نقش مکاتب موسیقی در حیات اجتماعی نوین ایران» در بخش مقالات و «موسیقی شبیه خوانی (تعزیه خوانی) حماسی و آئینی ایران»، «ترانه های حماسی و آئینی ایران در رثای قهرمانان و پیشوایان مردمی و نواحی ایران» در بخش آهنگسازی از جمله این عناوین بودند.

در کنار بخش های رقابتی، مقرر بود بخشی نیز تحت عنوان کارگاه های آموزشی با موضوعات «مکتب موسیقی اصفهان»، «سبک های نی نوازی دوران معاصر» و «سبک شناسی در موسیقی معاصر ایران» برگزار گردد.

هنگامی که در ابتدای امر، فراخوان جشنواره مورد مطالعه قرارمی گرفت به ظاهر، این حجم وسیع از عناوین و شاخه های فنی و تخصصی موسیقی خبر از برگزاری جشنواره ای بسیار فاخر و در حد نام و آوازه استاد شهناز می داد؛ به علاوه اینکه چون نهاد برگزاری این جشنواره یک نهاد غیر دولتی و خصوصی به نام «اندیشکده مشیر» بود، این ذهنیت تقویت می شد که جشنواره ملی استاد شهناز به مانند جشنواره هایی که تحت لوای دولت، همه ساله برگزار می شود نبوده و فارغ از محدودیت ها و معاذیر همیشگی حاکم بر موسیقی صرفاً از جنبه نگاه هنری، فنی و تخصصی به موسیقی برگزار خواهد شد.

مسئولین جشنواره در فراخوان اولیه مواردی را از قبیل اسکان و پذیرایی کامل شرکت کنندگان را تعهد نموده و طبق اطلاعیه های پیرو، مکانی بسیار مناسب و دل انگیز (!) را به عنوان محل اسکان شرکت کنندگان در نظر گرفتند. بنده به اتفاق تعدادی از دوستان نوازنده که سابقاً در بسیاری از جشنواره های معتبر از جمله جشنواره تکنوازی دانشجویی و جشنواره های تکنوازی رتبه های برتر را کسب کرده بودند، آثار خود را در بخش تکنوازی به دبیرخانه جشنواره ارسال کردیم که از آن تعداد، تنها اثر اینجانب برای شرکت در بخش نهایی جشنواره مورد پذیرش قرارگرفت.

هرچند این موضوع به هیچ عنوان دلیل بر برتری اینجانب بر دوستان نبوده ولی این گونه گزینش آثار بنا به تصور و ذهنیت اولیه خبر از انتخاب آثار و نوازندگانی که دارای تبحر و توانایی بسیار بالایی بودند را می داد که بنا به مشاهدات نگارنده و نظر بسیاری از شرکت کنندگان در جشنواره این طور نبود.

در موعد مقرر و در مکانی که برای اسکان شرکت کنندگان در نظر گرفته شده بود، حاضر شدم اما با کمال تعجب آن همه عناوین، بخش ها و موضوعات منحصرشده بود به حدود ۱۰ گروه موسیقی و حدوداً تعداد ۴۰ نوازنده در بخش تکنوازی. از بخش آهنگسازی، کارگاه های آموزشی، تعزیه خانی، مقالات علمی هیچ خبری نبود.

جالب اینکه طی فراخوان اولیه نوازندگان در بخش تکنوازی در شاخه های سازی سازهای تار، سه تار، سنتور، عود، نی و کمانچه پذیرفته می شدند و اصولاً می بایست نوازنده هر ساز در مقایسه با نوازنده همان ساز مورد داوری قرار گیرد اما درعمل تمامی شرکت کنندگان با یکدیگر و در یک شاخه و بدون در نظر گرفتن ساز، به رقابت پرداختند که این نوع رقابت به نظر نگارنده بسیار غیر حرفه ای و غیر تخصصی می باشد، زیرا بطور مثال چگونه می شود، توان اجرایی ساز نی را با توان اجرایی ساز سنتور چه از لحاظ تکنیکی و چه از لحاظ رپرتوار و تعداد قطعاتی که برای آن ساز ساخته شده، مورد قیاس قرارداد؟ دیگر اینکه داوری که برای این نوع رقابت انتخاب می شود، می بایست بر سازها و محدودیت ها و توانایی های اجرائی آن ها اشراف و تبحر کامل داشته باشد؛ به عبارت دیگر همان اندازه که بطور مثال در ساز کمانچه تبحر دارد در ساز تار و نی هم تبحر داشته باشد تا بتواند تمامی اجراهای سازهای مختلف را مورد ارزیابی و داوری قرار دهد، در حالیکه در عمل، همانطور که می دانیم به دلیل وسعت و گستره تکنیکی سازهای مختلف، هر شخص می تواند در عمر هنری خود در یک ساز و یا نهایتاً دو یا سه ساز به درجه استادی برسد.

نکته دیگر در خصوص برگزاری جشنواره این بود که برخلاف تعهد برگزارکنندگان جشنواره که می بایست اسکان و پذیرایی شرکت کنندگان را در زمان حضور در جشنواره، بطور کامل متقبل می شدند، بنا به اعلام دبیر جشنواره، تعهد اسکان به یک روز و تعهد پذیرایی به دو وعده (!) کاهش یافت. این امر نارضایتی و مشکلات فراوانی را برای شرکت کنندگان خصوصاً گروه های موسیقی ایجاد نمود.

هرچند این موضوع نیز نباید فراموش گردد که بخش خصوصی در ایران علی الخصوص در زمینه های فرهنگی و هنری عموماً با مشکلات کمبود منابع مالی مواجه بوده و از این رو توان برگزاری این چنین جشنوارهای با این حجم وسیع و شاخه های مختلف را نداشته و اغلب برگزاری این قبیل جشنواره ها با مشکلات عدیده ای روبرو می گردد. به هر ترتیب شایسته بود برگزارکنندگان جشنواره با توجه به امکانات و منابع مالی که در اختیار داشتند، اقدام به برگزاری این جشنواره می نمودند تا مشکلات پیش آمده از این دست به حداقل رسیده و جشنواره ای در خور شان و منزلت نام استاد جلیل شهناز و شهر هنرپرور اصفهان برگزار می گردید.

علی نجفی ملکی

علی نجفی ملکی

علی نجفی ملکی متولد ۱۳۶۲ تهران
لیسانس حقوق
نوازنده نی

۱ نظر

  • کدوم کار و زیر سازی برای موسیقی در ایران طبق اصول بوده که این مسابقه و ازمون طبق اصول باشه
    انشالله روز به روز پیشرفت موسیقی را در ایران ببینیم

بیشتر بحث شده است