گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

درباره کتاب «بینش و موسیقی»

اکثریت آثار قلمی و لسانی شادروان زنده یاد دکتر سید تقی بینش (۱۳۰۰/۱۱/۶-۱۳۷۴/۱۲/۲۱) فرزند حاجی میرزا علیرضا رکن التولیه و طلعت الملوک دفتری متولد مشهد از شاگردان استاد علی اکبر خان شهنازی و سلیمان روح‌افزا بود که طی سال‌های نه مربوط به موسیقی، بلکه مربوط به علایق ویژه فرهنگیانی است که تربیت علمی و ادبی قدیمی داشتند مثل مباحثی چون فقه الغه، متن شناسی، جغرافیای تاریخی مشهد و حاشیه‌نویسی.ایرج افشار از زحمات او درباره کتابی چون «نتیجه الدوله» یاد می‌کند.

اهمیت این مقالات به هیچ وجه کمتر از مقالات او درباره موسیقی و موسیقیدان‌ها نیست و شاید بیشتر هم باشد. خوشبختانه به همت رضا مهدوی مجموعه مفصلی از کتاب‌ها و مقالات و سخنرانی‌ها و غیره در جلد اول این کتاب گردآوری شده و اینجانب توفیق ویرایش را عهده دار بوده‌ام. بینش از سال‌ها قبل علاقه به تصحیح و چاپ متون موسیقی ایران داشت، ولی مشغله‌های متعدد اداری و نبود مشوق و امکان برای چاپ مانع این مهم شده بود.

در آن دوران، گذشته از حاج مهدی قلی هدایت (مخبرالسلطنه)، رَجُل نامی سیاسی و موسیقی شناس قدیمی، کسی به متون کهن علاقه‌ای نداشت. همچنین رابطه موسیقیدانان ایرانی با هر گونه متن قدیم و جدید عملاً قطع بود. آنان جز به مهارت عملی هر چه بیشتر در نوازندگی و خوانندگی و مجلس آرایی و تدریس و احیاناً در جست‌و‌جوی ملودی‌های زیباتر به چیز دیگری فکر نمی‌کردند. یکی دو تن موسیقیدان فرهیخته برای خود تورقات و تصفحاتی می‌کردند ولی میدان این عمل محدود بود…

حسینعلی ملاح، ابوالحسن صبا و روح‌الله خالقی از زمره علاقه‌مندان بودند. امتیاز پیشکسوتی تصحیح متون کهن در آن سال‌ها اختصاص به تقی بینش داشت. رضا مهدوی در ابتدای دهه ۷۰ در مسئولیت دفتر پژوهش‌های کاربردی موسیقی حوزه هنری این توفیق را یافته بود که از استاد بینش در کنسرت‌های پژوهشی و آموزشی و مشاوره در طراحی برنامه‌ها و سخنرانی‌ها و حتی در دانشگاه سوره هم بهره ببرد… با وجود عنوان پیشکسوتی کتاب شناسی و نسخه‌شناسی موسیقی ایران به‌نام دانشمند فقید استاد محمد تقی دانش پژوه، اما از تقی بینش به عنوان  پدر نسخه‌شناسی موسیقی ایران یاد کردند…

گفتنی است که تقدیر اصلی از استاد بینش را در زمان حیاتش استاد دکتر داریوش صفوت مدیر گروه موسیقی دانشگاه تهران به عمل آورد در دعوت برای تدریس متون کهن موسیقی.اعتبار و زحمات شادروان تقی بینش در زمینه نسخ خطی موسیقی قدیم، «اقدم و اصح» قرار دادن آن‌ها، تصحیح و تنقیح و حتی تفسیر آنها و توجه و دلسوزی او به این نسخه‌های فراموش شده از حافظه تاریخ معاصر موسیقی ایران محو نخواهد شد و حق او بر موسیقی ایران کوچک نیست.۲۱ اسفند ۱۳۷۴ تقی بینش دارفانی را وداع گفت و در ۲۴ اسفند در صحن نو (آزادی) مشهد مقدس دفن شد.
روزنامه ایران (۲۵ اسفند ۱۴۰۰)

علیرضا میرعلینقی

علیرضا میرعلی نقی

علیرضا میرعلینقی متولد ۱۳۴۵ در تهران
روزنامه‌نگار، پژوهشگر موسیقی و منتقد هنری

۱ نظر

بیشتر بحث شده است