گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

درباره هرمز فرهت، آهنگساز و محقق موسیقى ایرانى (۱)

هرمز فرهت (1400-1307)

تحصیلات
تحصیل موسیقى نزد واهه جینگوزیان (نوازندگى ویولون)، نصرالله زرین پنجه (سه تار) و حسین صبا (سنتور)، اخذ درجه لیسانس از دانشگاه کالیفرنیا، فوق لیسانس از کالج میلز سانفرانسیسکو و گذراندن دوره عالى نزد داریوس میلهاتود (آهنگساز مشهور فرانسوى) و اخذ درجه دکترا از دانشگاه کالیفرنیا و کار با آهنگسازان بزرگ: روى هاریس و لوکاس فاس.

استادیار دانشگاه هاى لانگ بیچ، یومبى. ال. اى، رئیس شوراى موسیقى در سازمان رادیو و تلویزیون ملى ایران (۱۳۵۶ – ۱۳۴۷)، ریاست بخش موسیقى در دانشکده هنرهاى زیبا (دانشگاه تهران)، معاون هنرى دانشگاه فارابى و… رئیس دپارتمان موسیقى دانشگاه دوبلین ایرلند (تا ۱۳۷۴).

از آثـــار
سیمونیا کنچرتافته براى هفت ساز تنها
سوپراند و ارکستر
سه آواز سعدى براى سوپرانو و ارکستر
کنسرتو براى فلوت و ارکستر زهى
پارتینا براى کوئینت سازهاى بادى
سوئیت ایرانى
موسیقى متن فیلم «گاو» (ک. داریوش مهرجویى ۱۳۴۷)

 کتـــابها
برداشت «دستگاه» در موسیقى ایرانى
مقالات در دایره المعارف گرووز و…

***

ربع قرن از سفر پروفسور هرمز فرهت به خارج از ایران مى گذرد. سفرى تا به حال بدون بازگشت و اسباب تأسف براى افراد آگاه به موسیقى ایرانى که ارزش علمى و ابعاد متفکرانه او را مى شناسند. موسیقیدانان زیر پنجاه سال با نام و آثار او آشنایى کمى دارند و یا اصلاً ندارند. در صورتى که او یکى از تأثیرگذارترین افراد در دوره خود بوده و نظریاتش هنوز هم شایسته مطالعه و توجه جدى است.

موسیقى در خانواده فرهت ها، بر خلاف بسیارى از خانواده هاى اصیل ایرانى، امر ناشایسته اى نبود، بلکه مورد توجه نیز بود و پدر و عموى او (پدر دکتر شاهین فرهت آهنگساز پرآوازه امروز) موسیقى ایرانى را دوست مى داشتند و با چند تن از بزرگان موسیقى از جمله استاد ابوالحسن صبا، دوستى و معاشرت داشتند. نوجوانى هرمز فرهت، در دوره اى بود که صداى اولین فرستنده ایرانى در بلندگوى رادیوهاى منازل، طنین انداخت. رادیوى تهران، برنامه محدودى داشت و در ساعات محدودترى موسیقى پخش مى کرد.

آشنایى هرمز فرهت نوجوان با موسیقى اروپایى با شنیدن صفحاتى بود که ملودى هاى معروف آن زمان را به گوش مى رساند (از جمله ملودى معروف »کمپارسیتا» که در خاطرات دکتر فرهت از آن یاد شده)، مسئول آرشیو صفحات رادیو در آن زمان، خانم سونیا سلیم زاده، وظیفه انتخاب و پخش قطعات برگزیده موسیقى کلاسیک را عهده دار بود و با انتخابهاى او بود که بسیارى از جوانان علاقه مند به موسیقى یا آثار بزرگان موسیقى کلاسیک غرب آشنا شدند.

به نظر مى رسید مسیر طبیعى سرنوشت هرمز فرهت، تحصیل در رشته حقوق و پیوستن به شغل خانوادگى خود باشد. اما او مسیرى را برگزید که در محیط تهران پنجاه و پنج سال پیش، غریب و نامتعارف تلقى مى شد، بیست سالى مانده بود تا اولین دپارتمان موسیقى در دانشکده هنرهاى زیبا (دانشگاه تهران) افتتاح شود و جایگاه موسیقیدان تحصیلکرده و حرفه اى اصلاً تعریف نشده و بسیار نامعلوم بود.

موسیقیدان هاى نامدار مثل روح الله خالقى و مهدى برکشلى و… همه در رشته هاى دیگرى مثل ادبیات و فیزیک تحصیل کرده بودند و جز امانوئل ملیک اصلانیان، هیچ ایرانى دیگرى نبود که تحصیلات رده بالایى را اختصاصاً در رشته موسیقى به انجام رسانده باشد. (اصلانیان داراى درجه دکتراى موسیقى و رئیس کنسرواتوار پیانوى هامبورگ بود).

علیرضا میرعلینقی

علیرضا میرعلی نقی

علیرضا میرعلینقی متولد ۱۳۴۵ در تهران
روزنامه‌نگار، پژوهشگر موسیقی و منتقد هنری

۱ نظر

بیشتر بحث شده است