علیرضا میرعلی نقی
موسیقى کلاسیک (یا به تعبیرى موسیقى بین المللى)، زمینه کلى کار و علاقه هاى هرمز فرهت شد و او بعد از یک دوره کار عملى نزد واهه جنیگوزیان (نوازندگى ویولون)، به آمریکا رفت. درآن زمان ایرانیان اکثراً براى تحصیل به اروپا و به ویژه آلمان مى رفتند و آمریکا، سرزمینى دور و ناشناخته بود. هرمز فرهت اولین ایرانى است که در آمریکا تحصیلات موسیقى در سطح دانشگاهى انجام داده و بالاترین مراحل و مراتب تحصیلى را اخذ کرده است.
وى در سال ۱۳۳۲ از دانشگاه کالیفرنیا، لیسانس و در سال ۱۳۳۴ از دانشگاه میلز در سانفرانسیسکو فوق لیسانس گرفت. او مى گوید: «در این دوره بود که توجهم به رشته جدیدالتأسیس اتنوموزیکولوژى جلب شد. در این رشته، مطالعه و پژوهش روى موسیقى هاى غیر کلاسیک اروپایى متمرکز است. بعد از مدتى مطالعه روى موسیقى در فرهنگ هاى گوناگون، توجهم بر موسیقى ایرانى معطوف شد و علاقه مند شدم درباره موسیقى موطن خود به تحقیق بپردازم.
دریک بررسى جامع به این نتیجه رسیدم که پژوهش روى موسیقى ایرانى بایستى در ایران صورت بگیرد. چون درآن زمان ( سالهاى ۱۹۵۰ میلادى یا دهه ۱۳۳۰ شمسى) هیچگونه مرجع تحقیقاتى یا نشریات معتبر در این زمینه در خارج ایران وجود نداشت. خوشبختانه طرح تحقیقاتى من مورد تأیید دانشگاه کالیفرنیا قرارگرفت و مؤسسه بنیان فورد نیز با اعطاى یک بورس تحقیقاتى، حمایت و تأمین مخارج نمود تا به ایران باز گردم و به مطالعات لازم بپردازم.»
هرمز فرهت در سال ۱۳۳۶ به ایران بازگشت. به تحقیق، او اولین اتنولوگ ایرانى بوده است. در بازگشت، زمینه تحقیقاتش را روى موسیقى سنتى شهرى متمرکز کرد. مطالعه او هم علمى و هم عملى بود. خاطره نگارى زیبایى که از اولین و آخرین دیدارش با استاد ابوالحسن صبادرمجله موسیقى (بهمن ۱۳۳۶ – یادواره صبا) در دست است، مربوط به همین دوران است.
دکتر هرمز فرهت، تحقیقات خود را در موسیقى شهرى ایرانى ادامه داد، در سال ۱۳۳۸ (۱۹۵۹ م) به آمریکا بازگشت و روى مواد و مصالحى که به صورت نوار و نت گردآورى کرده بود، به تجزیه و تحلیل پرداخت. در سال ۱۳۴۰ (۱۹۶۱) در دانشگاه لانگ بیچ به سمت استادیار و در سال ۱۳۴۳ (۱۹۶۴) در دانشگاه یو.سى.ال.اى به سمت دانشیار استخدام شد.
در سال ۱۳۴۴ (۱۹۶۵) رساله دکتراى خود را ارائه داد و به اخذ درجه دکترى نائل شد. در این سال، اولین دپارتمان موسیقى در دانشکده هنرهاى زیبا (دانشگاه تهران) تأسیس شده بود. اما دکتر فرهت، سه سال بعد از این، به ایران آمد تا با استفاده از فرصت مطالعاتى دانشگاه یو.سى.ال.اى درباره نقش موسیقى در مراسم تعزیه تحقیق کند. تصمیم او براى اقامت شش ماهه در ایران تبدیل به تصمیم اقامت دائم شد.
۱ نظر