گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

درباره برنامه گلها و نقش داوود پیرنیا (۳)

داوود پیرنیا (۱۲۷۹–۱۳۵۰)

۳- برگ سبز که به ساز و آواز و شعرخوانی اختصاص داشت و تصنیف اجرا نمی شد. برنامه در شب های جمعه در حدود ۳۰ دقیقه پخش می شد و اولین برنامه با صدای سید جواد ذبیحی و نی کسایی و تار شهناز بود.

در آغاز برنامه این دو بیت شعر عارفانه از عطار خوانده می شد:
چشم بگشا که جلوه دلــدار
به تجلی است از در و دیـوار
این تماشا چون بنگری گویی
لیس فی الدار غیـــــــره دّیار

و برنامه با این درخواست از پروردگار با شعر عراقی پایان می یافت:
زیبد که ز درگــــــــاهت نومید نگردد باز
آن کس که به امیدی بر خاک درت افتد

و سپس این جمله که:
این هم برگ سبزی بود تحفه درویش، علی نگهدارتان

۴- یک شاخه گل، عنوان برنامه ای ۱۵دقیقه ای بود که به معرفی یک شاعر و خواندن چند بیت از همان شاعر و سپس اجرای یکی از ترانه های گل های رنگارنگ می پرداخت. زمان برنامه معمولا حدود ۱۵ دقیقه بود و اولین برنامه با خانم آذر (حنانه) با سنتور پایور و ویلن صبا بود.
۵- گلهای صحرایی هم به موسیقی محلی می پرداخت که اولین برنامه با صدای خانم انوشه بود.
۶- گلهای تازه: این برنامه بعدها در زمان آقای ابتهاج تاسیس شد.

برنامه «گلها» از معتبرترین برنامه های موسیقی تاریخ رادیو و تلویزیون است چراکه:
۱- در این برنامه شاعران مختلف از رودکی تا شاعران معاصر معرفی می شدند.
۲- بسیاری از هنرمندان جوان آن دوره به واسطه اجراهایی که در گلها داشتند در جامعه شناخته شدند، مثلا استاد علی تجویدی را کسی قبل از اینکه به این برنامه بپیوندد نمی شناخت.
بسیاری از هنرمندان موسیقی معتقد بودند که پیرنیا که یک هنرمند موسیقی نیست و سابقه ای در این هنر ندارد نباید مسئول برنامه گلها باشد اما واقعیت این است که او بسیار خوب از عهده این کار برآمد و در گلها از هنرمندان مطرحی استفاده کرد در صورتی که سال ها بعد که برنامه توسط دیگران اداره می شد پای هنرمندان متوسط هم به آن باز شد.

پیرنیا بار نخست در فروردین ۴۳ روزی که برنامه گلها ضبط می شد اظهار ناراحتی می کرد و راهی بیمارستان شد؛ در غیاب ایشان تا بهبودی کامل هیچ برنامه ای ضبط نشد. پس از بازگشت ایشان، در آبان ۴۵ دو تن از خوانندگان علیه پیرنیا شروع به تحریک می کنند و وزیر اطلاعات کسانی را جهت بازرسی کارهای پیرنیا اعزام می دارد در حالیکه ایشان در ازای کارهایی که می کرد حقوقی دریافت نمی کرد و… اصولا پولی در اختیار او نبود که احتیاج به بازرسی داشته باشد. پس از این ماجرا پیرنیا بلافاصله استعفا داد و اصرار دوستان نیز مفید واقع نگردید و برنامه گلهای ۴۰۵ آخرین برنامه ای است که زیر نظر وی ضبط شد.

زمانی که پیرنیا دچار سکته قلبی و در بیمارستان بستری شده بود، دکتر معین افشار، دوست صمیمی و با وفای او، که تا پایان دوره خدمت پیرنیا در رادیو، با وی همکاری داشت، سبدی از گل برایش هدیه آورد که بر روی کارت همراه گل ها این رباعی متناسب با گلها را نوشته بود:
تا مــــــــــهر درخشنده و مــــــه تـــابــــان باد
عمر تو چون گلهای تو جاویـــــــــــــدان باد
چون آن همه شاخه های گل کز تو شکفت
«پیوسته دلـــــــت شاد و لـــــــــبت خندان باد»

سرانجام او یازده آبان ۱۳۵۰ در سن ۷۱ سالگی در تهران درگذشت.
بطور خلاصه حاصل کار برنامه گلها عبارت است از:
ـ گلهای جاویدان: ۱۵۷ برنامه
ـ گلهای رنگارنگ: ۵۸۱ (این برنامه از شماره ۱۰۰ شروع شده و تعدادی از برنامه ها دارای شماره الف و ب هستند)
ـ برگ سبز: ۳۱۲ برنامه
ـ یک شاخه گل: ۴۶۵ برنامه
ـ گلهای صحرایی: ۶۲ برنامه
ـ گلهای تازه: ۲۰۱ برنامه

گلها سال ها پس از مرگ پیرنیا نیز ادامه داشت و راهی برای ورود هنرمندان نوگرا شد. پس از او برنامه به همت محمد میرنقیبی (که بعد از گلها پایه گذار برنامه تکنوازن شد) و سپس هوشنگ ابتهاج (که بنیان گذار گلهای تازه و گلچین هفته شد) پیگیری شد ولی هنرمندانی که در تهیه برنامه گلها نقش داشتند، هر کدام به دنبال کار خود رفتند و اوضاع تغییر کرد. دیگران کوشیدند که راه او را ادامه دهند، اما گلهای آنان رنگ و بوی گلهای پیرنیا را نداشت.

علیرضا میرعلینقی

علیرضا میرعلی نقی

علیرضا میرعلینقی متولد ۱۳۴۵ در تهران
روزنامه‌نگار، پژوهشگر موسیقی و منتقد هنری

۱ نظر

بیشتر بحث شده است