محمد طریقت
تصوّف، به‌عنوان یک جنبش فکری ممتاز در پی آن است که به‌یگانگی منحصر به‌فردی برسد و این یگانگی یا وحدت تنها از طریق پالایش روح میسّر می‌شود. در این مسیر، موسیقی، هنری است که درون انسان را در برون تجسّم می‌بخشد و بدان وسیله از طریق شنیدن به‌درون خود راه می‌یابد و خود را با کل جهان و جهان کل، متّصل می‌بیند. به این شکل با انصراف و فنا از خود و اتّصال و بقاء در اقیانوس بیکران هستی، آرامشی دل‌پذیر و لذّت‌بخش در خویش احساس می‌کند که آن‌را «وجد» می‌نامند و سماع را راهی برای رسیدن به‌کوی دوست و یکی شدن با ابدیّت می‌دانند (توحیدی، ۱۳۷۶: ۵۸). سماع، در اصطلاحِ صوفیان و دراویش، وجد و سرور و رقصیدن و چرخیدن سالک در حالت فردی یا به‌صورت اجتماع است که با آداب و تشریفات خاصّی انجام می‌گیرد (کیانی، ۱۳۸۹: ۴۲۸).
حسینی معتقد است: «این‌گونه اعمال که شامل: وجد، سماع، موسیقی و ذکر جهری است تحت عنوان “سُکریه” در برابر “صَحویه” که در آن هوشیاری، بیداری، عدم موسیقی و سماع از اهمّیّت بسیاری برخوردار است قرار می‌گیرند و یکی از ارکان تصوّف را تشکیل می‌دهند» (حسینی، ۱۳۹۹).
تصوّف در کردستان با اینکه شعبه‌ها و شاخه‌های زیادی داشته و باعث تشکیل طریقت‌هایی همچون: چشتیه، سهروردیه، کُبرویه، صفویه، حیدریه، قصاریه یا ملامتیه، طیفوریه، شاذلیه، نعمت‌اللّهیه، جلالیه یا خاکساریه، رفاعیه (دراویش خانه به‌دوش)، بکتاشیه و مولویه (دراویش چرخنده) شده امّا در بین شعبه‌های ذکر شده از تصوّف، تنها دو طریقه‌ی مشخّص و معیّنی در کردستان وجود دارند که مریدان و پیروان بسیاری را به‌دور خود جمع نموده‌اند؛ آن دو عبارت‌اند از: «قادریه» و «نقش‌بندیه» (تابانی، ۱۳۸۰: ۳۶۹). همچنین پورمحمّدی در مقاله‌ی خود می‌نویسد:
«در کردستان دو طریقت قادریه و نقش‌بندیه بیشتر از طریقت‌های دیگر گسترش یافتند. مردم تحت نفوذ این دو طریقت درآمدند، به‌طوری که روز به‌روز بر نفوذشان افزوده شد (پورمحمّدی؛ جوانمردی، ۱۳۹۴: ۱۵).
حسینی نیز معتقد است که تنها چهار شاخه‌ی عرفان در کردستان وجود دارد که مهّم‌ترین آنها قادریه و نقش‌بندیه هستند. چشتیه و سهروردیه نیز در قالب علوم نظری کاربرد دارند و شامل تکیه و اعمال خاصّی نیستند (حسینی، ۱۳۹۹).
کردستانی نیز در کتاب خود نقل می‌کند که کُردها در سیر و سلوک، اغلب دارای طریقه‌ی قادریه و نقش‌بندیه هستند که اعتقاد مفرط به‌شیخ و مرشد خود دارند و آنها را «پیر طریقت» می‌نامند (کردستانی، ۱۳۷۹: ۶۳).
در ادامه به‌معرّفی طریقت‌های قادریه و نقش‌بندیه پرداخته می‌شود که در کردستان از پیروان و مریدان بسیاری برخوردار هستند.
۱ نظر