محمد طریقت
همچنین محمّدی نیز در کتاب «دف و بزم‌های آن در تکایای قادریه» می‌نویسد: «اگرچه گفته می‌شود که ذکر جلی مختصّ طریقت قادریه است و طریقت نقش‌بندیه، بیشتر به‌تمرکز فکر و مراقبه رغبت دارند امّا در تکایای نقش‌بندی کرمانشاه، دف دارای جایگاهی خاص بوده و ذکرها با اجرای دف همراه هستند» (محمّدی، ۱۳۷۹: ۳۲).
در برخی از خانقاه‌های نقش‌بندیه به‌خاطر وجود دراویش قادریه، برای همدلی بیشتر با آنها و خوش‌آمد گویی به‌خاطر ورودشان به‌خانقاه، بعد از ذکرهای خود به‌ذکرهای قیام قادریه می‌پردازند. به‌طوری که در برخی از خانقاه‌ها به‌مرور زمان، گویی جزئی از ذکرشان شده است. اما این نکته را نیز نباید فراموش کرد که اصل طریقت نقش‌بندیه بر پذیرش ذکر خفی است (پهلوان(۲)، ۱۳۹۳: ۲۵۹).
ختمه نیز همچون مراسم طریقت قادریه در شب سه‌شنبه و شب جمعه صورت می‌گیرد. در شب جمعه، ختم اوّل، ۱۰۰ بار صلوات و ۵۰۰ بار «رب انی مسنی الضر و انت الرحم الراحمین» و مجدداً ۱۰۰ بار صلوات و پس از آن فاتحه گفته می‌شود. ختم دوّم، ۱۰۰ بار صلوات، ۵۰۰ بار «لاحول و لا قوه الا باالله»، بعد ۱۰۰ بار صلوات، آن‌گاه فاتحه، سپس ذکر نام تمام شیوخ طریقت نقش‌بندیه از اوّل تا آخر و بعد از آن تلاوت کلام‌الله و تهلیل. در شب سه‌شنبه، ختم اوّل، ۱۰۰ بار صلوات و ۵۰۰ بار «رب اغفر و ارحم و انت خیرالراحمین»، بعد ۱۰۰ بار صلوات، سپس فاتحه خوانده می‌شود. ختم دوّم، همانند ختم دوّم شب جمعه است (تابانی، ۱۳۸۰: ۳۹۸). گرچه امکان دارد که مراسم ختمه در بعضی از خانقاه‌ها با شیوه‌ای متفاوت اجراء شود، اما اصول آن در همه یکسان است (علیزاده، ۱۳۹۱: ۱۰۱).
۳- تنوّع موسیقی در میان کُردها
غنای موسیقایی ایران تا حدّی است که کمتر منطقه‌ای را می‌توان یافت که فاقد موسیقی باشد. این موسیقی برگرفته شده از شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی هر منطقه است به‌نحوی که حتّی بر شکل و اجرای آلات موسیقی نیز تأثیر می‌گذارد. همین امر باعث شده که موسیقی هر منطقه، دارای سازی مربوط به‌خود باشد که در این میان سازهای مشترک نیز بر اساس فرهنگ مربوط به آن منطقه در نحوه‌ی نواختن، نوع و لهجه‌ی ملودی‌ها تفاوت‌هایی را دارند.
موسیقی اقوام، شامل نغمه‌هایی است که با کلام یا بدون کلام همراه با سازهای متداول و مرسوم در هر قوم اجراء شوند و از فرم موسیقایی مخصوص به‌هر قوم تبعیّت کنند. این موسیقی می‌تواند با توجّه به‌ویژگی‌های محتوایی و گستره‌ی موسیقی در هر قوم، در یک تا سه بخش باستانی، روستایی و شهری نمایان شود. در واقع آنچه که موسیقی اقوام مختلف را از یکدیگر متمایز می‌کند، ضرب‌آهنگ‌ها، تأکیدها، مقام‌ها، سازها، نوع گویش و لهجه در کلام، بیان ملودیک سازها و نهایتاً ساختار و موتیف اصلی هر قطعه از موسیقی است. از این‌رو موسیقی اقوام، ضمن همراهی با آداب و رسوم، اندیشه‌ها، توتم‌ها و عقاید اقوام از واژگان و اصطلاحات متداول در زبان و گویش‌های قومی بهره می‌برد (کاظمی، ۱۳۸۹: ۱۷).
از نگاهی دیگر، طبقه‌بندی انواع موسیقی به‌شرح زیر است:
– موسیقی مذهبی، عبادی؛
– موسیقی سوگ و عزا؛
– موسیقی بزمی؛
– موسیقی رزمی (خاک‌طینت، ۱۳۸۳: ۲۵).
– موسیقی کار (پهلوان، ۱۳۹۸).
موسیقی و رقص در بین کُردها از اهمّیّت ویژه‌ای برخوردار است، در واقع، آنها موسیقی را جزئی از زندگی خود می‌دانند به‌نحوی که در فرهنگشان ریشه‌ای محکم و ناگسستنی دارد. موسیقی نیز همچون ادبّیات بازتابی از باورهای اقوام مختلف که برگرفته از افسانه‌ها، اسطوره‌ها، داستان‌های دلاورانه، عاشقانه و غیره است. کُردها در مناسبت‌های مختلف اعم از جشن‌ها، عزاداری‌ها و… موسیقی و آیین موسیقایی مخصوص به‌خود را دارند که با روحیّات ملّت کُرد عجین هستند. تنبور، دف، دهل، تاس، دوزله، نرمه‌نی (بالابان)، شمشال، سُرنا و کمانچه (موکش) مهّم‌ترین سازهای کُردها محسوب می‌شوند.
۱ نظر