گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

آیا تئوری موسیقی علم است؟ (۳)

نقش علم فیزیک صدا در موسیقی‌
ما در بالا به طور خلاصه به پدیده ارتعاشات در موسیقی و نقش ریاضی اندازه گیری فرکانس ها اشاره کردیم، اما صدا جزء اصلی موسیقی است، بدون ارتعاش و صدا اصلاً موسیقی وجود ندارد. ما برای بررسی ارتعاشات از ریاضیات و سایر شاخه های علوم استفاده کنیم. به این ترتیب، علم در حال بررسی و آزمایش ارتعاشات به عنوان بخشی از دنیای طبیعی است.

نقش روانشناسی در موسیقی
همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم، یک دانش عمیق و تا حد زیادی دست نخورده در پس اثرات روانی موسیقی وجود دارد. علی رغم مطالعات فراوانی که در مورد تأثیر شفابخشی موسیقی در سلامت روان انجام شده است، می توان گفت مطالب خیلی بیشتری برای یادگیری وجود دارد. تأثیر روانی موسیقی بر نوزادان، افراد بداخلاقی که در ترافیک گیر کرده‌اند و افراد خسته از ورزش سخت، مثال‌هایی واقعی از قدرت موسیقی می باشند. از همین رو، روانشناسان و دانشمندان علوم ذهن، به موسیقی درمانی علاقه فراوانی دارند.

می دانیم که روانشناسی علم است. مطالعه تأثیر موسیقی بر خلق و خوی، افسردگی، اضطراب وهمه جنبه های روانی انسان، همگی در قلمرو مطالعات روانشناختی قرار می گیرند. دانستن اینکه چه نوع موسیقی، کدام صداها، چه سرعتی، کدام ملودی ها تأثیر متفاوتی بر انسان ها خواهد داشت، همگی به نقش تئوری موسیقی بستگی دارد.

استدلال هایی در انکار علمی بودن تئوری موسیقی
طبیعت انسان به گونه ای است که همواره تمایل به بحث و استدلال کردن دارد. اگر به هر رسانه اجتماعی نگاه کنیم نمونه هایی از این گرایش را در هر موضوع ممکن مشاهده خواهیم کرد. پس جای تعجبی ندارد اگر بسیاری از موسیقیدانان بر سر این موضوع که آیا تئوری موسیقی یک علم است یا خیر، به بحث و جدل بپردازند.

مشکل اکثر این استدلال ها علیه جنبه علمی بودن تئوری موسیقی، این است که بسیار محدود و بیش ازحد یک سو نگر هستند. تئوری موسیقی فقط یک موضوع ساده نیست؛ بلکه کاوشی است موسیقایی که در سطوح پیچیده دانایی در حال گسترش می باشد. مطمئنا مهمترین اشتباه کسانی که سعی می‌کنند بگویند تئوری موسیقی علم نیست، این است که استدلال و بحث‌هایشان بیش ازحد یک سونگرو بی قدرت است.

با این حال، در اینجا به برخی از رایج ترین استدلال ها علیه علمی بودن تئوری موسیقی نگاه می کنیم.

ماهیت زبان گونه موسیقی
یکی از جالب ترین استدلال ها علیه علم بودن تئوری موسیقی این است که برخی افراد فکرمی کنند موسیقی شبیه یک زبان است. البته که این موضوع درست است و باید پذیرفت موسیقی ماهیت زبان گونه دارد، اما در این جا همچنین می توان استدلال کرد، از آنجایی که زبانشناسی که به مطالعه زبان می پردازد، پس یک علم است، پس تئوری موسیقی نیزکه به مطالعه موسیقی می پردازد، همان کارکرد علمی زبان شناسی را دارد.

شاهین مهاجری

شاهین مهاجری

متولد ۱۳۵۰ تهران
لیسانس زمین شناسی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۴
نوازنده و محقق تمبک و میکروتونالیست

۱ نظر

  • اگر واژه علم را در حالت کلی بکار ببریم همه چیز از سیاست تا پزشکی علم است. اگر منظورمان علوم تجربی است باید عبارت را بصورت کامل بکار ببریم. بیان ناقص ریشه بسیاری از سردرگمی هاست. علم موسیقی بعنوان زیرمجموعه ای از فیزیک کاملا میتواند (scientific) باشد. اشکال اینجاست که تئوری موسیقی که امروزه تدریس میشود توان تجزیه و تحلیل موتزارت را هم ندارد چه برسد به آثار مدرن و باید در آن تجدید نظر شود. تئوری که بر اساس یک مد خاص تنظیم شده نمیتواند کلیت داشته باشد. همچنین از نظر روانی بسته به ترکیب نتها و اختلاف فرکانسی آنها هر درونمایه با نوع احساس خاصی مربوط میشود. بطور ابتدایی مثلا ماژور گرم و مینور سرد است.

بیشتر بحث شده است