علیرضا میرعلی نقی
بخشی از این خصوصیات به اجرای خاص او در صفحه قدیمی برمی گردد. بی تردید بدون در نظر گرفتن مختصات آهنگسازی وزیری، تاثیر و دخالت جنبه های فردی نوازنده نیز در کیفیت اجرای این قطعه مؤثر است. هرگاه اجرای او را با اجرای نوازندگان چیره دستی مانند هوشنگ ظریف، محمدرضا لطفی و این اواخر کیوان ساکت مقایسه کنیم، متوجه این تفاوت می شویم. در اجرای وزیری، به تبع تاثیرپذیری ناخودآگاه از موسیقی زمانه خود، ردپای آوازهای قدیمی با مثال طاهرزاده و صورتی تغییر یافته از قالب رنگ های قدیمی را می توانیم بشنویم. قطعه دخترک ژولیده، درواقع با تغییر آکسنت ها، می تواند به یک رنگ زیبای قدیمی تبدیل شود.
همچنین با تغییر تمپو، می توان مقدار ریزها را کم یا زیاد کرد. به طور طبیعی در تمپوی آرام تر امکان ریززدن زیادتر است. در اجراهای لطفی، ظریف و ساکت، نحوه فرود و خاتمه قطعه متفاوت است. در اجرای وزیری، تاکید روی نت های دوبل و حتی بیشتر مشخص است. درست مانند این که بخواهد با پیانو آکورد بگیرد.
دخترک ژولیده را می توان از قطعات به اصطلاح میانه در این بحث دانست.
قطعه ای که هم با موسیقی قدمایی عصر میرزا حسینقلی فاصله دارد و هم تداعی موسیقی غربی را نمی کند. اثری است مدرن و در عین حال با روحیه ایرانی که بعضی شگردها و افکت های آن، نمودار مهر و امضای موسیقایی علینقی وزیری است. تاثیرگذاری او را می توان در نغمه پردازی های صبا و تارنوازی های موسی معروفی و علی اکبر شهنازی، نشانه شناسی کرد.
در بداهه نوازی چهارگاه، آزادی از قیدها و دستور زبان قالبی ردیف، مشهودتر است. شروع اجرا با نت ریز ممتد است که در ردیف مرسوم نیست. ریز در ردیف نوازی، حد فاصل اجرای یک نت با اجرای یک نت دیگر است به اضافه یک مضراب تک در ابتدای هرکدام از آنها درحالی که اجرای وزیری نوعی ذهنیت ارکسترنویسی و کاراکتر آرشه ای شنیده می شود. گویی بداهه نوازی چهارگاه قطعه ای برای ارکستر و تار بود، که در این جا تار، نقش خود و ارکستر را با هم عهده گرفته است و یا شاید نوازنده هنگام نواختن، تجسمی از یک قطعه ارکستری همراه تار تنها داشته است.
غیر از این جلوه های آرشه ای، تم های ردیف به صورت تکنیک های مضرابی خودش را نشان می دهد. به ویژه در تم «نغمه» که در واقع همان نغمه مغلوب است که اشتباهی بعضی ها مخالف می گویند. فقط در ردیف های میرزا حسینقلی و مفخم پایان است که صورت اصلی و نام این گوشه را درست نوشته اند. زیرا در ردیف، نغمه بعد از مغلوب است که نواخته می شود، ولی در زمینه گوشه مخالف است. در ردیف میرزاحسینقلی به آن مخالف گفته می شود.
تاثیر این ذهنیت بداهه نوازی را در مکتبی متفاوت و با تکنیک بسیار متفاوت، می توان در اجراهای آزاد و خلاقه استادی مانندجلیل شهناز مشاهده کرد و شنید که از یک ذهنیت ارکستری توام با ذهنیت سولیستی پیروی می کند. استاد شهناز در گفت وگویی با دوستان سخنران این جلسه، از خلاقیت های استاد وزیری با تحسین یاد کرده و نشان می دهد که با شیوه کار استاد وزیری به خوبی آشنایی دارد و حتی زمانی، قطعات او را با چیره دستی می نواخته است. صفحه بداهه نوازی چهارگاه نیز از آثار میانه وزیری است ولی جنبه مدرن آن بیش از دخترک ژولیده است.
۱ نظر