شهاب منا
پس از اتمام دورۀ چهارم ضمایمی حاوی بررسی اینجانب از اشعار ردیف سنتور استاد ابوالحسن صبا، تصاویری از سنتور استاد صبا موجود در موزۀ صبا و نیز مصاحبۀ اینجانب با آقایان داریوش صفوت و محمد حیدری، دو تن از شاگردان استاد ابوالحسن صبا در سنتور، دربارۀ محتوای ردیف سنتور استاد ابوالحسن صبا، همچنین بخشی از مصاحبۀ ماهنامۀ مقام موسیقایی با محمد بهارلو دربارۀ انتشار ردیف سنتور استاد ابوالحسن صبا، مصاحبه‌ای چاپ‌شده با دکتر علی صبا، برادرزادۀ استاد صبا و از شاگردان سنتور وی، و توضیحات دکتر داریوش ثقفی دربارۀ مقایسۀ محتوای نسخه‌های قدیم و جدید ردیف سنتور استاد صبا، و نیز نقل خاطرات دکتر منوچهر صادقی از کلاس سنتور استاد ابوالحسن صبا پیوست شده است.
در خلال صفحات این کتاب تصاویر کمتردیده‌شده از سنتورنوازی استاد ابوالحسن را که جمع‌آوری کرده بودم گنجانده‌ام و متناسب با مطالبْ تصویر شاگردان مطرح او در سنتور را نیز در قالب عکس‌های تک یا عکس‌های یادگاری ایشان با استاد صبا افزوده‌ام. تعدد شاگردان صبا و تفاوت نوازندگی ایشان در قیاس با هم تأثیر گستردۀ صبا را در آموزش سنتور نشان می‌دهد. بنا بر گفتۀ دکتر منوچهر صادقی به نگارنده، صبا کلیت موسیقی را درس می‌داد و در بند تقلید شاگرد از خود و تولید کپیه‌ای از خود نبود و همین رویکرد موجب شد هریک از شاگردان مطرحش به بیان شخصی و متفاوتی نسبت به دیگری برسند؛ روشی که امروزه در تدریس موسیقی ایرانی متداول نیست و اغلب هر مدرس سعی در تولید کپیه‌ای از خود دارد!
افرادی که در تهیۀ مطالب و ویرایش و آماده‌سازی انتشار ردیف سنتور استاد ابوالحسن صبا مؤثر بوده‌اند:
یکی از نکاتی که در توضیحات چاپ اول دورۀ اول ردیف سنتور استاد صبا (۱۳۲۸) درج شده استفادۀ صبا از قطعات و مطالب استاد حبیب سُماعی است. جملۀ پایانی توضیحات چاپ اول بدین‌قرار است: «قسمتی از قطعات ضربی اقتباس از مرحوم استاد حبیب‌الله سُماعی است.» جمله‌ای که در چاپ دوم دورۀ اول (۱۳۳۷) که پس از وفات استاد صبا و به کوشش فرامرز پایور و داریوش صفوت منتشر شده از توضیحات حذف شده است!
چنان‌که روح‌الله خالقی در تذکرۀ انجمن موسیقی ملی با عنوان «به‌یاد حبیب سماعی» در سال ۱۳۲۵ نگاشته (نک. مِنا ۱۳۸۹: ۳۲۷-۳۱۵) و نیز حسین صبا در مقالۀ «صبا و سنتور» در مجلۀ موسیقی، شمارۀ مخصوص صبا، بهمن سال ۱۳۳۶، مجدداً متذکر شده ابوالحسن صبا مطالب مربوط به حبیب سُماعی را علاوه بر مجالست با آن استاد فقید از طریق سه تن از شاگردان وی: مرتضی عبدالرسولی، قباد ظفر و نورعلی برومند، اخذ کرده است. اکنون به نشانۀ قدرشناسی از کمک شاگردان استاد حبیب سُماعی در انتقال میراث موسیقایی او به استاد ابوالحسن صبا در ابتدای کتاب حاضر شرح حال و تصویری از ایشان درج شده است.
آماده‌سازی دوره‌های ردیف سنتور استاد ابوالحسن صبا به کوشش فرامرز پایور، داریوش صفوت و محمد بهارلو صورت گرفته و این موضوع در قالب تشکرنامه‌های منتخب صبا (همسر استاد صبا) در ابتدا یا انتهای دوره‌های اول تا چهارم ردیف سنتور استاد ابوالحسن صبا که اسکن آنها در کتاب حاضر آمده چند بار ذکر شده است.
علاوه بر این سه تن، افراد دیگری در قالب نت‌نویس، خوشنویس و عکاس در این مجموعه همکاری کرده‌اند که شایسته است از آنها نام برده و از کوشش ایشان قدردانی شود. (نام اشخاص از توضیحات ابتدا یا انتهای دوره‌های اول تا چهارم ردیف سنتور استاد ابوالحسن صبا که در کتاب حاضر تصویر آنها درج شده استخراج شده است.)
۱ نظر