گفتگوی هارمونیک
دربارۀ محتوای مجموعۀ لطف مفخم
چنان‌که گفته شد، در این مجموعه پنج رسالۀ پیش‌تر منتشرشده از لطف‌الله مفخم‌پایان (هجده پیش‌درآمد برای ویُلُن، بیست‌وپنج ضربی برای تار و ویُلُن، ترانه‌های ملی، سرودهای آموزشگاه‌ها و آواز دشتی) بازنویسی کامپیوتری شده‌اند و اشکالات مندرج در نت‌نگاری و تایپ متن‌های آنها رفع شده است. علاوه بر نت‌های منتشرشده در قالب کتاب، شش تک‌نت از آثار منتشرشده به سعی و اهتمام لطف‌الله مفخم‌پایان نیز به کتاب حاضر ضمیمه شده است.
مفخم‌پایان پس از انتشار اولیۀ هریک از کتب فوق نسخه‌ای از چاپ‌شدۀ آنها را به نغمه‌سازان و شاعران آنها اهدا کرده و نظر مکتوب آنها را در دفترچه‌ای گردآورده بود. اینک این نظرها نیز به‌عنوان ضمائم به متن هر کتاب افزوده شده‌اند.
به پیشنهاد علیرضا میرعلی‌نقی شرح حال و تصاویری از نغمه‌سازان و شعرای کمتر شناخته‌شدۀ این کتب نیز به پایان کتاب‌ها افزوده شدند. متن اولیۀ این شرح‌حال‌ها به نگارش ایشان است و در ادامه اینجانب به تکمیل مطالب ازطریق منابع اینترنتی، دیگر افراد آگاه، تهیۀ کتب منتشرشده دربارۀ ایشان، یافتن مطالب مربوط در جراید و نشریات قدیم و… پرداختم و جهت تکمیل مطالب و تصاویر از آرشیو مؤسسۀ اطلاعات و پژوهشکدۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران نیز بهره گرفتم.
در مورد موسیقی‌دانان شهیر نیز تصاویری کمتردیده‌شده را از منابع گوناگون جمع‌آوری کردم که در منابع تصاویر مأخذ هریک را مشخص کرده‌ام. در ادامه، به توضیح تکمیلی دربارۀ کتاب‌های مجموعۀ حاضر می‌پردازم.
کتاب بیست‌وپنج قطعه ضربی برای تار و ویُلُن
بنا بر مقدمۀ روح‌الله خالقی، قطعات این مجموعه اغلب شامل نت‌های مندرج در چهار شمارۀ مجلۀ موسیقی چنگ در سال‌های ۱۳۲۵ و ۱۳۲۶، و حاوی قطعات ضربی استادان موسیقی دستگاهی است که به‌اهتمام مفخم‌پایان گردآوری و نت‌نویسی شده‌اند. این مجموعه طیفی از انواع قطعات ضربی موسیقی ایرانی (مقدمه، پیش‌درآمد، ضربی، تصنیف و ترانه‌های کلاسیک و محلی، رِنگ) و دو تمرین (اتود) را دربر دارد. چهار قطعۀ آن ساختۀ موسیقی‌دانان مکتب قاجار (آقاحسینقلی، درویش‌خان و حبیب سماعی) و پانزده قطعۀ دیگر آن شامل آثار علینقی وزیری و موسیقی‌دانان برآمده از مکتب او (روح‌الله خالقی، موسی معروفی، حسین سنجری، پرویز ایران‌پور، احمد فروتن راد و لطف‌الله مفخم‌پایان) است. در میان مصنفان قطعات، نام‌هایی چون مهدی برکشلی، ابراهیم منصوری و عبدالله اشرفی نیز مشاهده می‌شوند که تاکنون کمتر قطعه‌ای از آنها منتشر شده و آثار ایشان به لطف مفخم به ما رسیده است. کتاب حاضر از سال‌ها پیش مورد تدریس استادان ویُلُن ایرانی بوده است.
ترانه‌های ملی
این کتاب حاوی نت و شعر دو ترانۀ محلی، دو سرود و هجده تصنیف از برخی موسیقی‌دانان پیشکسوت معاصر: ابراهیم آژنگ، ابراهیم منصوری، علینقی وزیری (با دو سرود)، روح‌الله خالقی (با پنج تصنیف)، موسی معروفی، مرتضی محجوبی (با چهار تصنیف)، مجید وفادار، و موسیقی‌دانان جوان دهۀ ۱۳۲۰: لطف‌الله مجد، شاپور نیاکان، محمد بحرینی‌پور و لطف‌الله مفخم‌پایان است. اشعار این تصانیف را شعرا و ادبای نام‌آور معاصر، حسین گل‌گلاب، رهی معیّری (با ده شعر)، محمدجعفر محجوب، حسین مسرور، علی مؤید ثابتی، دکتر دانا حائری ، هدایت نیّرسینا و کریم فکور سروده‌اند.
این مجموعه ابتدائاً طی شش جزوه از تیر تا آذر ۱۳۲۶ منتشر شد و انتشار آنها، به دلایل مختلفی که مفخم در پایان ششمین مجلد شرح کرده، تداوم نیافت و در همین سال طی یک مجلد کتاب به چاپ رسید. مفخم‌پایان دوازده قطعه از این مجموعه را در سال ۱۳۳۹ با عنوان دوازده تصنیف از دوازده آواز تجدید چاپ کرد.
۱ نظر