شاهین مهاجری
کدینگ دودکاتونیک
روش کدینگ دودکاتونیک که ابداعی نویسنده ای نوشتار است، قبلا در مقاله «کدینگ مدها و گام‌ها» شرح داده شده است. گام هپتاتونیک دو ماژور به صورت:
C D E F G A B ’C
با ساختار فاصله‌ای ۱-۲-۲-۲-۱-۲-۲، دارای کدینگ دودکاتونیک معادل
است:
برای نشان دادن مدهای متفاوتی که از یک گام ایجاد می‌شوند، می توان درجه مورد نظر را بعد از یک خط تیره به انتهای کد اضافه کرد. مثلا مدی که از درجه سوم گام هپتاتونیک دوماژور آغاز شود دارای کدینگ زیر است:
بدیهی است اگر مدی در کدینگ دودکاتونیک خود، عدد نشان دهنده درجه شروع مد را نداشته باشد، مد پایه است، مانند گام دو ماژور. در شکل زیرکدینگ مدهای شکل گرفته از گام دو ماژور مشاهده می‌شوند:
در نامگذاری مدها می‌توان از یک روش ابداعی دیگر نیز استفاده کرد. فرض کنید مدی از درجه N مد مادر شکل می‌گیرد. برای نامگذاری این مد، درجه شروع مد را به نام مد مادر و بعد از خط تیره اضافه می‌کنیم:
MODE-N
در جدول زیر می توان نام مدهای شکل گرفته از درجات مختلف مد “Ionian” را مشاهده کرد:
همچنین در جدول زیر نامگذاری مدهای ناشی ازمد “Aeolynian” مشخص است:
اگرمد از نوت خاصی شروع شود، آن نوت قبل از نام مد می آید. مانند: A-Dorian
این مد دارای نوت شروع «لا» است. اگر مد دیگری مثلا از درجه سوم آن شروع شود به صورت زیر نوشته می شود: A-Dorian-3
دراین لینک می‌توانید فایل اکسل شامل اسامی و ساختار گام‌های هپتاتونیک به روش زایتلر، همراه با کدینگ دودکاتونیک آنها را مشاهده کنید.
درباره سرکلید گام‌های هپتاتونیک
۴۶۲ گام هپتاتونیک، ساختار فواصل بسیار متنوعی دارند. همچنانکه قبلا گفته شد، اندازه فاصله در گام هپتاتونیک می تواند بین۱ تا ۶ نیم پرده باشد. به همین دلیل نوشتن نت‌ها و سرکلید این گام‌ها نیاز به دقت خاصی دارد. به مثال زیر که طبق نامگذاری زایتلر، گام “Stalian” است توجه کنید:
به اعتقاد نگارنده، در نوشتن ردیف نوتهای گام باید به ۲ نکته توجه داشت:
* نام هیچ نوتی نباید تکرار شود (حتی با علامت عرضی): بنابراین باید از نوشتن دو نوت G و Gb در کنار هم پرهیز کرد.
* الگوی ساختار فواصل باید از ساختار کلی زیر تبعیت کند:
با توجه به دو نکته پیشنهادی در بالا، گام “Stalian” به صورت زیر نوشته می شود:
سرکلید این گام نیز به صورت زیر خواهد بود:
تئوری موسیقی به این گونه سر کلیدها، سرکلیدهای «نامتعارف» (Unusual) یا «غیراستاندارد» (Nonstandard) می‌گویند.
مدهای نسبی (Relative Modes)
مدهایی که دارای ساختار فواصل و سرکلید یکسانند ولی نوت شروع گام آنها با هم فرق دارند را مدهای نسبی می‌نامیم. مانند تمام مدهای شکل گرفته از مد “Ionian”
مدهای موازی Parallel Modes
مدهایی که دارای ساختار فواصل و سرکلید متفاوت ولی نوت شروع یکسانند را مدهای موازی می‌نامیم. مانند مدهای C-Ionian،C- Aeolynian و C-Lydian.
چند مثال:
- گام هپتاتونیک “Kygian”:
ساختار فاصله ای این گام ۱-۱-۱-۴-۱-۲-۲ و کدینگ دودکاتونیک آن معادل
است:
مثالی از گام Kygian:
در این لینک می توانید مثال بالا را بشنوید.
- گام هپتاتونیک “Byrian”:
کدینگ دودکاتونیک این گام معادل
است:
مدی ازاین گام هپتاتونیک که از درجه سوم آن یا Eb شروع شود دارای کدینگ ۱۳۵-۶۹e-3 بوده و می‌توانیم آن را به صورت Byrian-3 نمایش دهیم. مثالی از مد Byrian-5 که از درجه پنجم گام “Byrian” شروع می‌شود:
در این لینک می توانید مثال بالا را بشنوید.
- گام هپتاتونیک “Phrathian”:
کدینگ دودکاتونیک این گام معادل ۷۸۹-۱۵۶ است:
اگر در همین گام، نت آغازین مد، #F یا درجه چهارم این گام هپتاتونیک باشد، کدینگ گام به صورت ۴-۷۸۹-۱۵۶ درآمده و نام آن Phrathian-4 است. مثالی از مد Phrathian-4:
در این لینک می توانید مثال بالا را بشنوید.
- گام هپتاتونیک A-Ionian که دارای ساختار فواصلی معادل لا ماژور است:
مدهای نسبی این مد عبارتند از:
منابع مورد استفاده:
Modes and Theory – Alex LaFollett Music (alexanderlafollett.com)
۱ نظر