علیرضا میرعلی نقی
اعجاز شهناز
نواخته‌های ضبط شده از استاد جلیل شهناز، تواناترین شاعر تار در نیم قرن گذشته مجموعه‌ای از قابلیت‌ها را ارائه می‌کند که در میان‌شان سهم یک عامل بیش از دیگران است خلاقیت موسیقایی چنان که در کار اکثر تک نوازان بزرگ معاصر نیز چنین است. تک‌نوازانی که هر یک در کارشان یکه تاز و شاعر ساز دست خویشتن بوده اند مرتضی محجوبی رضا ورزنده احمد عبادی و حسن کسایی این هنرمندان کاشف زبان اختصاصی خود در هنر تک نوازی هستند و نیز کاشف امکانات ناشناخته در ساز تخصصی خویش نقش اینان در تکامل میراث موسیقی دستگاهی بسیار متفاوت است با نقش هنرمندانی که به طور غریزی یا به طرزی آگاهانه راویان میراث هنری قدیم و حافظان دقیق اصالت فرهنگی دهه های گذشته بوده اند و توانایی اجرا در ضبط هایشان بسیار بارزتر و آشکارتر از توانایی در خلاقیت و گسترش موسیقی است.
آن چه در ضبط های پرشمار استاد جلیل شهناز شنونده ی نیمه حرفه ای را به اشتباه می‌افکند پیچیدگی ذهنیت خلاق و استثنایی او در بهره‌گیری از انبوه مطالب تکنیک‌ها و شگردهایی است که در هر اجرا و در هر ضبط بنا به خواست نوازنده و شأن برنامه بافت جمله های انتخاب شده برای اجرا و نیز عوامل دیگر متغیر است. وجه مشخصه ی نبوغ موسیقایی او در همین جا آشکار می‌شود. می‌توان شیوه‌ها و شگرد او را دریافت ولی نمی‌توان از آنها فرمول‌ها و کلیشه هایی برای توضیح دادن مدون کردن و احیانا فهمیدن کار استاد شهناز تدارک کرد. نبوغ به سادگی و روشنی خود را معرفی می‌کند و نیز از هرگونه فرموله شدن می گریزد. این موضوع را نباید در تجزیه و تحلیل نواخته های این نوازنده بزرگ فراموش کرد.
استفاده از ضربه ی خوش‌نوای مضراب راست به عنوان ستون: اصلی در اسکلت بندی‌ها شگردی است که تقریباً در تمام دوره‌های: نوازندگی استاد وجود داشته است؛ و نیز در دوره هایی از نوازندگی و ضبط که بنا به ضرورت از مضراب ریز استفاده ی اندک می‌کند اجرای استادانه شهناز با پنجه کاری و کنده کاری روی سیم آذین بسته می‌شود و صدای حاصل از آنها از نظر شدت و ضعف تعداد انتخابی جنس صدا و حالت‌های «یدرک و لا یوصف» آنها، به طرزی آراسته و برازنده بیان کننده ایده های ذهن همیشه خلاق او هستند.
استاد جلیل شهناز همیشه در تمام دوره های کار حرفه‌ای خویش از این آذین بندی‌ها و آرایه ها به زیباترین شکل و در بالاترین سطح هنری ای که برای یک تارنواز برجسته قابل تصور است، استفاده کرده است. به واقع حد اعجاز شهناز هنوز هم دست نیافتنی مانده است. جلیل شهناز از نوازندگان انگشت شماری است که اضداد درون‌گرایی گفت‌وگو با خویشتن و برون گرایی راضی کردن شنونده ی مستعد را در کمال و تعادل با یکدیگر دارد از قدما ابوالحسن صبا و مرتضی محجوبی چنین خصلتی را داشتند حسن سلیقه ی او در این قسمت بسیار به کار آمده است. استاد بیشتر اوقات با یک قطعه ضربی جذاب که گاه ناتمام میماند آغاز می‌کند و بعد به آواز می‌پردازد.
همراهان گرامی، سایت گفتگوی هارمونیک به دلیل مشکلات فنی سرور در این تاریخ به روز رسانی نشد که از همینجا از شما عذرخواهی می کنیم. (سردبیر).