سجاد پورقناد
به بهانه اجرای «بیژن و منیژه» اثر فرهاد پوپل
در دنیای موسیقی کلاسیک، جایگاه سولیست همواره یک مقام استثنایی بوده است، چراکه سولیست منهای توانایی تکنیکی که بسیاری از نوازندگان ارکستری نیز دارند، باید قدرت روایتگری ممتازی داشته باشد تا بتواند، روایتی دیگر گونه و منحصر به فرد را از یک قطعه ارائه دهد. سولیست نه تنها در تکنوازی بلکه در همراهی ارکستر هم باید قدرت بیانی ویژه خود را حفظ کند.
در تاریخ ده فوریه ۲۰۲۴ برای اولین بار در آمریکا «بیژن و منیژه» برای پیانو، کر و ارکستر سمفونیک در شهر سارازوتا به رهبری جوزف کالکینس (Joseph Caulkins) به روی صحنه رفت. در این اثر نقش پیانو چیزی فراتر از وظیفه معمول یک سولیست بود؛ پیانیست در این قطعه باید در بخش‌هایی یک همراهی کننده محو شده در صدای ارکستر و در بخشی دیگر مانند یک سولیست کنسرتو پیانو، می‌درخشید.
به طوری که نوازندۀ پیانوی این اثر می‌بایست گاهی همچون خورشیدی برفراز ارکستر نورافشانی می‌کرد و گاهی همچون ستاره‌ای کم سو در کهکشان اصوات ارکستر، گم می‌شد.
در اولین اجرای این قطعه، مایسترو جفری بیگل (Jeffrey Biegel)، پیانیست ارکستر، به معنای واقعی کلمه این هوشمندی را داشت که نقش خود را به درستی ایفا کند. او نه تنها به عنوان یک پیانیست ماهر شناخته شد، بلکه به عنوان یک هنرشناس واقعی که می‌دانست چگونه موسیقی را دراماتیک کند، نیز درخشید. مایسترو جفری بیگل، در این اجرا به نوعی، رهبر دومی برای ارکستر بود که ارکستر را از نظر حسی هدایت می‌کرد و به آن جهت می‌داد.
البته نباید از نظر دور داشت که فرهاد پوپل، آهنگساز این اثر، نیز با ذوق و فهم عمیق خود از موسیقی کلاسیک بین‌المللی، توانسته است یک بالانس تکنیکی و در عین حال احساسی را در همراهی پیانو با ارکستر ایجاد کند. او، که خود نیز پیانیستی غیرحرفه‌ای است، به خوبی می‌دانست که چگونه می‌تواند از پتانسیل پیانو برای ایجاد یک تجربه شنیداری فراموش‌نشدنی استفاده کند.
حرکت‌های تکنیکی پیانو در این اثر، هم از نظر نوازندگی پیانو چالش برانگیز و همین طور چشم‌نواز بود، هم در جای خود عمیق و سحرآمیز.
به گمانم پوپل این درس را به خوبی از فرهنگ باستانی ایرانی گرفته که اثر را به طرزی خلق کند که در عین حالی که تاثیرگذار و جذاب باشد، خالی از خودنمایی و تردستی‌های عوام‌پسندانه و کم عمق باشد؛ به قول استاد حسین دهلوی، «اگر قطعه مشکل است، باید از الزامات موسیقایی‌اش باشد نه تلاش برای مشکل شدن!»
مایسترو جفری بیگل پیانیست این کنسرت نیز با درک این مطلب که مستتر در جای‌جای این قطعه بود، به خوبی توانست عمق احساسی داستانی که بن‌مایه «بیژن و منیژه» فردوسی بود را نمایان سازد و حضور چنین هنرمندِ فهیمی، خوش‌اقبالی این آهنگساز جوان بود.
شایان توجه است که مایسترو جفری بیگل پیانیست این کنسرت، تا کنون با ۱۱۸ ارکستر همکاری داشته که در این برنامه‌ها ۲۶ اثر جدید از مهمترین آهنگسازان امریکایی را در طی ۲۵ سال فعالیت هنری به روی صحنه برده است که این واقعیت نشان از میزان تسلط و درک هنری بالای او دارد.
اجرای «بیژن و منیژه» اثر فرهاد پوپل با همراهی ارکستر (بیشتر متشکل از اعضای ارکستر سارازوتا) و کر کی‌کورال و مخصوصاً مایسترو جوزف کالکینس و مایسترو جفری بیگل، پیانیست آن، نشان داد که با فهم عمیق از دستاوردهای تکنیکی موسیقی کلاسیک به همراه بهره‌گیری از فرهنگ غنی باستانی ایران، همچنان می‌توان اثری در خور توجه از آهنگسازان نسل جدید شنید که در کنار آثار برجسته موسیقی کلاسیک، قابل عرضه و ارائه باشد.
روزنامه اعتماد (۱۴۰۳/۲/۱۸)
۱ نظر