نقدی بر کتاب «آهنگسازی- آوازخوانی به زبان ساده»؛ کتابی به نام خود از آن دیگری! (۱)

 کتاب «آهنگسازی – آوازخوانی به زبان ساده» که نام حسن زندباف را به‌عنوان نویسنده بر پیشانی خود دارد و انتشارات سورۀ مهر مرکز موسیقی حوزه هنری آن را عرضه کرده، کتابی است در سه بخش، که بخش اول آن دربارۀ «آهنگسازی»،‌ بخش دوم مطالب و تمرین‌هایی دربارۀ «آواز و صداسازی» و در بخش سوم نیز نکاتی در مورد ضبط صدا و استودیو است.

۱ – اما ایراد اساسی و جدی که این کتاب دارد، نادیده گرفتن حقوق معنوی مولف اصلی آن است. حسن زندباف که نام خود را به‌عنوان پدیدآور در شناسنامۀ کتاب درج کرده، در صفحۀ (ص۱۱) اشاره می‌کند کتاب را تحت‌تأثیر مطالعۀ کتاب «معلمی برای آواز» – البته بدون ذکر نام مولف، عنوان و ناشر اصلی آن- نوشته است. پرسش اینجاست آیا این اشارۀ غیرمستند به اثری که حتی تمرینات (نمونه‌های صوتی) و مطالب‌اش از آن کپی و برداشت شده، کاری علمی است؟ و آیا کار اخلاق‌مدارانه‌د و فرهنگی است؟ کتابی که حتی تصویرسازی‌های کتاب اصلی (بخش ۲ و ۳) آن عیناً تکرار شده، و گرافیست و تصویرساز ایرانی هم ندارد. هر چند ما در ایران حق کپی‌رایت را رعایت نمی‌کنیم، اما آیا نباید به نام نویسندۀ اصلی و مشخصات دقیق آن حتی اشاره کنیم،‌ تا لااقل حقوق معنوی مؤلف رعایت شود؟ و با افزودن مطالبی پراکنده و به منظور رد گم کردن، کتابی را آن خود سازیم.

۲- نکوهیده‌تر آن که، پدیدآور کتاب در بخش «شروع‌کار» (صفحات ۱۳و ۱۴ و ۱۵)، ادعای علمی‌بودن و علمی حرکت‌کردن داشته و با این ادعاها وضعیت موسیقی کشور را به چالش و نقد می‌کشد. چنین ادعاهایی، این پرسش را جدی‌تر مطرح می‌سازد چگونه پدیدآوری (زندباف) که آشکارا مطالب دیگران را بدون ذکر مأخذ و منابع استفاده می‌کند، چنین شعارهایی را مطرح می‌سازد؟ آیا عدم ارجاع به منابع و مآخذ، رفتاری علمی است؟ آیا ارجاع دقیق به منبع و ماخذ، بر ارزش و سندیت علمی یک اثر نمی افزاید؟ آیا علمی و اخلاقی‌تر نبود در پایان کتاب به ماخذ مورد استفاده ارائه می‌شد؟ شایان ذکر است عدم ارائۀ دقیق و درست ماخذ نشانگر ترس کتاب‌سازان از مقابله و مطابقت با اصل آثار است، که متاسفانه در ایران سابقه دارد. در نهایت هم معلوم نیست نقش حسن زندباف دقیقاً چیست: مؤلف؟ مترجم؟ مؤلف – مترجم ؟ گردآورنده؟ یا عنوان مبهم پدیدآور(شناسۀ کتاب)، و یا با عنوان نویسنده روی جلد( در چاپ دوم)؟ و بدون درج روی جلد(در چاپ نخست).

جالب آن‌که، حتی با ارائۀ حضوری این نقد به انتشارات سورۀ مهر نیز، اشکالات نه تنها در چاپ دوم کتاب رفع نشد، بلکه بر روی جلد کتاب عنوان نویسنده نیز افزوده شد.