گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

راه طولانی؛ درباره محمد بهارلو (۳)

ارتباط و دوستی او با دو استاد «ابوالحسن صبا» و «ابراهیم منصوری» از همین زمان آغاز شد. حسین خواجه امیری (ایرج) و امین الله رشیدی، خوانندگانی بودند که بیشتر از دیگران با ارکستر بهارلو همکاری کردند. مطالعه گسترده بهارلو در موسیقی ایرانی نیز در همین سال‌ها بود و موضوعات آن به حدی متنوع است که حیرت و تأمل را برمی انگیزد: تحقیق میدانی درباره فرم‌های سازنده موسیقی ایران با استفاده از محضر اساتید بزرگی چون حاج آقا محمد (دوامی)، صبا، حسین یاحقی، مرتضی محجوبی، موسی معروفی و… تحقیق عملی در تکنیک اجرای ردیف‌های ویولون صبا با حضور و نظارت علاقه مندانه استاد صبا، جمع آوری و نت نویسی تصنیف‌های قدیمی، نت نویسی ردیف حسین خان اسماعیل زاده با استفاده از آموزه‌های سیدمحمد بحرینی پور و علیرضاخان چنگی کمانچه نواز ارزنده آن زمان، تصحیح دقت نویسی دوره‌های چهارگانه ردیف سنتور و کتاب و ردیف تار و سه تار صبا با نظارت استاد صبا و همکاری شاگردانش (داریوش صفوت و فرامرز پایور)، تصحیح و چاپ ویراسته جلد سوم از ردیف ویولون صبا، همکاری با استاد موسی معروفی در نگارش کتاب ردیف موسیقی ایران، فراگیری کامل ردیف مهجور و ارزنده حسین خان اسماعیل زاده، فراگیری آثار علینقی وزیری (که نوازندگی بهارلوی جوان را دیده و تشویق کرده بود)، آهنگسازی و سرپرستی ارکستر و اجرا در تلویزیون تازه تأسیس ثابت پاسال (شبکه سه) در سال های ۱۳۴۰-۱۳۴۲ به خوانندگی احمد ابراهیمی و حضور نوازندگانی چون هوشنگ ظریف، محمد حیدری، عباس خوشدل، حسن ناهید و رضا یاوری. تأسیس کلاس موسیقی در خیابان لاله زار تهران در سال ۱۳۲۵ که تا امروز، از لاله زار به خیابان صفی علیشاه و از آنجا به خیابان حقوقی و بالاخره به خیابان شریعتی فعلی منتقل شده و شصت سال بی وقفه به کار خود ادامه داده است.
او در مدت شصت سال تدریس، استعدادهای درخشانی چون ماجرا سمندری و شهرزاد حیدری را تعلیم داد که هم اکنون در ارکسترهای معتبر خارج از کشور به نوازندگی و در دانشگاه‌ها به تدریس پرداخته اند.
محمد بهارلو، نخستین موسیقیدان ایرانی است که در پروژه ای مستقل و با انگیزه ای کاملاً فردی و بدیع در زمان خود، با همان روش و مختصاتی که در محیط هنری تهران پنجاه سال پیش مطرح بود، به تحقیق درباره فرم های سازنده موسیقی ایرانی پرداخت. در زمان او هیچ موسیقیدانی چنین اندیشه ای را نداشت، تنها روح الله خالقی و زنده یاد احمد فروتن راد (ویولونیست توانا و آموزگار مطلع در هنرستان موسیقی ملی)، اشاراتی در مقالات خود به این موضوع داشتند، اما کار بهارلو در حد مقاله و اشاره نبود. تحقیقی یک تنه و بدون ابزار و امکانات بود. در عصر او، آثار قدیم موسیقی ایرانی به فراوانی امروز در دسترس نبود. اساتید قدیمی گوشه گیر و دیرجوش بودند و از این مباحث استقبال نمی کردند، پشتوانه ذخایر نوشتاری در این زمینه، هیچ بود و از طیف وسیع جامعه موسیقیدان‌ها کسی به این موضوعات علاقه نداشت.
علیرضا میرعلینقی

علیرضا میرعلی نقی

علیرضا میرعلینقی متولد ۱۳۴۵ در تهران
روزنامه‌نگار، پژوهشگر موسیقی و منتقد هنری

۱ نظر

بیشتر بحث شده است