مهدی دولتی
شرح کلی آهنگساز بر این اثر
آهنگسازی جوان که حساسیتی بیش از اندازه و تخیلی سرشار دارد، در نهایت یاس از عشقی ناکام، خود را با تریاک مسموم می کند. ماده مخدر آنقدر قوی نیست که او را بکشد، ولی او را در خوابی سنگین غوطه ور می سازد که رویایی غریب همراه دارد.
تمام حس و هیجان و خاطره ی او در ذهن تخدیر شده اش به تصاویر و ایده های موسیقایی بدل می شوند. معشوق نیز در ذهن او به یک ملودی یا تـــم برگشتـی (idée fixe) بدل می شود که پیوسته جانش را تسخیر می کند.
موومان نخست
Largo; Allegro agitato e appassionato assai
رویاها، سوداها: در آغاز کسالت روحی اش را به یاد می آورد، آن میل و آرزوی وصف ناپذیر، آن سودای تاریک و محزون و آن خوشی های بی هدفی که پیش از دیدار معشوق از سر گذرانده بود. سپس، آن عشق شوریده، رنج های هذیان آلودش، بازگشتش به آرامش و آسودگی، تسلاهای مذهبی اش. [شرح آهنگساز]
ایده فیکس یا همان تم نمایانگر معشوق هنرمند بر موومان نخست که حالتی سبک و طوفانی دارد سایه افکنده است.
این موومان با یک مقدمه آهسته و رویایی آغاز می شود که اشاره ای است به عاشق رویایی رومانتیک پیش از اینکه دچار وسواس عشق شود.
آهنگساز، ملودی آغازین مقدمه ی آرام موومان را از یکی از تصنیفات پیشین خود وام گرفته، چنانکه خود در بخشی از خاطراتش به این نکته اشاره کرده است.
در پایان مقدمه و در آستانه ورود به نخستین طغیان پرشور و هیجان تم اصلی، شاهد تغییرات شدید دینامیکی هستیم.
در چند میزان نخست پیش از ورود تم اصلی، همه ی این تغییرات پویا به تندی و پیاپی رخ می دهند: mezzo forte، diminuendo، pianissimo، crescendo، fortissimo، triple pianissimo. با این مقدمه شنونده را برای نخستین ارائه ی قطعی تم اصلی در آغاز بخش الگرو (میزان ۷۱ به بعد) آماده می کند.
هرچند این الگرو در فرم سونات نوشته شده، ولی به سختی می توان سوژه دوم را در آن مشخص کرد. تقریبا آکومپانیمانی برای تم اصلی در نظر گرفته نشده، تنها میان نیم جمله ها شکل ها متشنجی بوسیله سازهای زهی گنجانیده شده است که بسیار نامنظم هستند.
همیشه در جایی که انتظارشان نمی رود پدیدار می شوند. سرعت قطعه هم مدام و به طور ناگهانی در حال تغییر است. پس از یک سری گسترش های طولانی و پر آشوب تم، بازگشتی اشاره وار به فضای مقدمه انجام می شود. موومان با چند آکورد ارگ مانندِ تسلی بخش مذهبی پایان می پذیرد.
۱ نظر