معرفی کتاب «تجزیه و تحلیل موسیقی برای جوانان»

کتاب نوشته ‮ی لئونارد برنستاین آهنگساز، پیانیست و رهبر ارکستر آمریکائی (۰۹۹۱-۸۱۹۱) و با ترجمه‮، بازنویسی و توضیحات (زیرنویس‮های مفید)ِ مصطفی کمال پورتراب است که توسط نشر چشمه در تهران چاپ شده است و هم‮اکنون چاپ ششم آن (۱۹۳۱) در بازارِ کتاب موجود است. در نگاه اول به عنوان کتاب آن را برای جوانان مناسب خواهیم دانست، ولی از آنجا که در کشور ما آموزش موسیقی در مدارس وجود ندارد و این به معنی عدم وجود آموزش عمومی و رسمی موسیقی است، در نتیجه به نظر می‮رسد این کتاب برای کلیه اقشار و سنین در کشور ما مناسب و مفید باشد به استثناء کودکان و نوجوانان (بدون حضور مربی).

مطالب کتاب که متن برنامه‮های تلوزیونیِ نویسنده برای آشنا سازیِ جوانان آمریکا، در دهه‮ی شصت تا اوائل دهه‮ی هشتاد میلادی در قرن بیستم، با موسیقی به طور عمومی و به خصوص با موسیقیِ کلاسیک غربی است؛ حاوی نکات بسیار مفید و آموزنده است به صورتی که می‮توان با مطالعه‮ ی آن آشنائی عمومی‮ ای با تئوری موسیقی غربی، مبانی آهنگسازی و فرم، شناخت برخی جنبه‮های بیانِ موسیقایی در موسیقی کلاسیک غرب و همچنین به صورت جسته و گریخته اطلاعاتی در باب موسیقی ‮های مردم‮ پسند قرن بیستم کسب کرد.

برنستاین در در بخش اول کتاب، که حاوی ده فصل است، از نغمه و ملودی آغاز کرده و در ادامه درباره ‮ی فاصله ‮ی صداها در موسیقی، ریتم در موسیقی، موسیقی محلی، سازبندی و سازآرایی (ارکستراسیون) و موسیقی سمفونیک بحث می‮ کند. در همین بخش موضوعاتی که به نوعی برون موسیقائی هم هستند مطرح شده ‮اند از جمله بحث درباره ‮ی معنای موسیقی، که محل مناقشه ‮ی فراوانی بین موسیقی ‮شناسان و فلاسفه بوده و هست، که نویسنده به خوبی، با ذکر مثال‮ ها و آوردن نمونه‮ های متنوع، به شرح و بیان اندیشه ‮ی خود در این موضوعات پرداخته است. به شخصه مطالب این فصل را بسیار می‮ پسندم. فصلی دیگر هم به طرح «بذله گوئی و خوشمزگی در موسیقی» یعنی بیان طنز با موسیقی اختصاص داده شده است.

بخش دوم کتاب هم که دارای پنج فصل است بیشتر به مباحث درون موسیقائی و ساختار موسیقی اختصاص دارد.

شایان ذکر است که مجموعه ‮های تصویری این کنسرت ‮ها هم اخیراً توسط انتشارات ماهور به صورت نوزده دی ‮وی‮ دیِ تصویری با ترجمه و گویندگیِ بابک بوبان منتشر و در دسترس علاقه‮مندان، در صورتی که بخواهند همراه با کتاب صدا و تصویر نمونه ها را داشته باشند، قرار گرفته است. من این کتاب را بارها (از ۶۷۳۱) به دوستان غیر موسیقیدان و غیرموسیقی ‮شناس هدیه داده‮ام و نتایج خوبی از مباحثه با آنها پس از مطالعه‮ ی کتاب گرفتم؛ پس به شما هم مطالعه ‮ی آن را توصیه می‮کنم.