آلبوم «جان مایه» با نوازندگی تار امین میراحمدی و تنبک حامد زندکریم خانی توسط انتشارات «آوای دلگشای شهرود» منتشر شد. میراحمدی در این آلبوم با تاثیر پذیری از مکتب تارنوازی استاد علی اکبرخان شهنازی به اجرایی در دستگاه نوا پرداخته است، دستگاهی که علی اکبر خان در ردیف اش به اجرای آن نپرداخته است. میراحمدی در جلد این آلبوم می نویسد:
خلاقیت و نوآوری در هنر، فرآیندی است که بعد از تقلید آغاز می شود و با افزایش درک هنرمند از اصول و فروع و رهیافت های گوناگون برای دخل و تصرف در آن ها به شکوفایی می رسد.
میل به دگربودگیِ محض، یعنی حذف هرآنچه پیش از من بوده، در موسیقی کلاسیک ایرانی عوارضی در پی دارد، زیرا عناصر اصیل از گذر زمان عبور کرده و اگر منافاتی بین حضور آن ها و نوگرایی احساس کنیم باید در زمینه های گوناگون از آن ها فاصله معناداری بگیریم، تا جایی که استفاده از سیستم مدال موسیقی ایرانی، الگوهای ریتمیک و ملودیک و حتی نظام دستگاهی به دلیل تشابه، کلیشه محسوب می شود. حال اینکه ضرورت این نوگرایی و مقصد آن کجاست، چندان مشخص نیست. آیا تمایل مخاطب خاص به موسیقی ایرانی در خطر است؟ یا سودای جذب مخاطب عام در سر می پرورانیم؟ و یا اینکه علاقه اصلی ما موسیقی کلاسیک ایرانی نبوده و مسیری برای برون رفت از آن می جوییم؟ در صورتی که بزرگانی چون درویش خان و وزیری و شهنازی و با حفظ بخش هایی از عناصر اصیل البته به نسبت های گوناگون دست به خلق و نوآوری زدند و هراسی از تکرار بخشی از سنت و اصالت نداشتند. البته هنر موسیقی دامنه وسیعی دارد و برای هر نگرشی فضا باز است اما اختلاط در مرزبندیِ گونه های موسیقی که ترکیبی از عناصر گوناگون هستند به نفع جریان موسیقی نبوده و باعث ایجاد سردرگمی در مخاطبان موسیقی خواهد شد.
با علم به اینکه امروزه دامنه خلاقیت در موسیقی ایرانی بسیار کمرنگ است و تشابهات کلی و جزیی به قدری بالاست که گاهی امکان بازشناسی اثر وجود ندارد، اما چنین وضعیتی جواز خلاقیتِ نقطه ای و دفعی نبوده زیرا خلاقیت احتیاج به روندی خرد محور دارد.
جانمایه کوششی است در جهت خلاقیت تدریجی بر بستر سنت. در این اثر سیستم مدال دستگاه نوا از ردیف آقا حسینقلی اقتباس شده و شیوه نوازندگی و ملودی پردازی، متأثر از ردیف دوره عالی استاد علیاکبر خان شهنازی است، در آهنگسازی، فرم و شیوه های بسط و گسترش گرایش به قطعات استاد شهنازی دارد و در نوازندگی، شیوه های مضراب گذاری و انگشت گذاری، سرعت اجرا، زمانبندی و لحن متأثر از شیوه این استاد گرانقدر است.
البته این اثر قصد بازسازیِ شیوه نوازندگی استاد شهنازی را ندارد و منظور اصلی خلق بر بستر سنت بوده، گذشته از این امکانات تولید موسیقی، تفاوت چشم گیری داشته و سلیقه مخاطبان موسیقی نیز دستخوش تحولات اساسی شده و آثار قدما باوجودِ ویژگی های آموزشی که دارد هدف خلق این اثر نبوده است.
۱ نظر