گفتگوی هارمونیکرنگین کمون اثر هنرمند بزرگ کشورمان زنده یاد ثمین باغچه بان بی شک یکی از مهمترین و ماندگارترین آثار در حوزه موسیقی کودک در ایران است. بسیاری، روزهای خردسالی خود را با ترانه های این مجموعه عجین می بینند. باغچه بان طی سالیانی که در ترکیه اقامت گزیده بود، مجموعه دوم رنگین کمون را به اتمام رساند، اما دلایل متعددی سبب گشت تا این اثر به مرحله اجرا نرسد و در نهایت با فوت او در سال ۱۳۸۶، موسیقی ایران نه تنها نگین گرانبهایی را از دست داد، بلکه چه بسا اثری ماندگار هم به فراموشی سپرده می شد اما با تلاش های مستمر کاوه باغچه بان (فرزند) و اِولین باغچه بان (همسر)، “رنگین کمون ۲” بازیابی، تنظیم و مراحل اجرای آن آغاز شد.
اگرچه اِولین باغچه بان نیز در میانه راه چشم بر دنیا فروبست تا ثمره این کوشش را تجربه نکند، اما کاوه (که خود موسیقی دان و استاد رشته آهنگسازی در دانشگاه استانبول است)، این مسیر را ادامه داد و سرانجام به بار نشاند.
ثمین باغچه در یک آخرین روز سه شنبه سال فوت کرد و گویی با رفتنش عنوان نهایی “رنگین کمون ۲” را انتخاب کرده بود. “چهارشنبه سوری” را بدرستی نمی توان در قالب موسیقی کودک گنجاند و شاید بهتر باشد آنرا موسیقی برای دوران کودکی خودمان بنامیم.
“چهارشنبه سوری” با تصویرسازی های یار دیرینه ثمین باغچه بان، هنرمند برجسته کشورمان پرویز کلانتری همراه است.
ثمین باغچهبان در سال ۱۳۰۴ در تبریز به دنیا آمد ولی کودکی خود را در شیراز گذراند و در ۷ سالگی با خانوادهاش به تهران رفت و تحصیلاتش را در آنجا گذراند. ثمین باغچهبان علاقه به یادگیری پیانو داشت ولی به علت نبود پیانو در خانه و عدم استطاعت مالی خانواده، و از آنجا که مادرش ویلون داشت، مجبور به برگزیدن ویلون شد. ولی ویلون مادرش هم به علت تعمیر نامناسب صدای مناسبی نداشته و مورد قبول هنرستان موسیقی نبود. از آنجا که میتوانست ساز ابوا را از هنرستان قرض بگیرد، این ساز را در نهایت برگزید.
او طی طرحی که رضاشاه با آتاترک برای اعزام دانشجو امضا شده بود به ترکیه رفت. طی این طرح، ۱۲۰ دانشجو در گروههای ۲۰ نفری به ترکیه اعزام میشدند. او در گروه آخر اعزام شد. او در استانبول با اِولین باغچهبان که خواننده و موسیقیدانی اهل ترکیه بود آشنا شد و ازدواج کردند.
شعر زیر بخشی از سروده جبار باغچهبان (پدر ثمین باغچهبان) در وصف عروسش اِولین است:
ای خندهٔ تو گل روانم اِولین
آواز خوشت صفای جانم اِولین
بازی کند انگشت تو در پردهٔ ساز
با نالهٔ دلسوز نهانم اِولین
روشن شده از شمع قدت خانهٔ ما
تابد رخ تو چو ماه در لانهٔ ما
بعد از بازگشت به ایران هر دو آنها در مدرسه عالی موسیقی استخدام شدند. ثمین کمپوزیسیون و کونترپوان درس میداد و اِولین آواز و پیانو. ثمین فرزند جبار باغچهبان (جبار عسکرزاده) بود و کتابی درباره پدرش در ایران منتشر کردهاست که «چهرههایی از پدرم» نام دارد و در تیراژ محدود ۱۱۰۰ نسخه منتشر شدهاست.
مجموعه «رنگین کمون»، آهنگها و شعرهای ثمین باغچهبان برای کودکان است که با همکاری همسرش اِولین، مرحوم توماس کریستین داوید و مرحوم بهجت قصری ساخته شد. او تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷، آثاری برای ارکستر مینوشت که با رهبری حشمت سنجری و دیگر رهبران ارکستر در ایران توسط ارکستر سمفونیک تهران اجرا شد. بعد از انقلاب امکان اجرای کر زنان نبود. در نتیجه ثمین و اِولین باغچهبان برای همیشه به ترکیه مهاجرت کردند. باغچهبان کتابهایی از عزیز نسین نویسنده طنزنویس ترک و یاشار کمال را نیز به فارسی ترجمه کردهاست.
منابع
نشر هرمس
بی بی سی فارسی
۱ نظر