پورقناد: قطعاتی که اجر می کنید از چه کسانی هست؟
کریمی: طبق معمول مثل سال گذشته قطعات مختلفی داریم از دوره های مختلف؛ مثل سال گذشته با یک قطعه باروک شروع می کنیم، من هم این قطعه را با سر فلوت چوبی اجرا می کنم تا صدای گرم موسیقی باروک با ویبراتوی کم تولید شود. سوناتی اجرا می کنیم از تلمان در فا مینور که خیلی زیباست و بعد از جولیانی میزنیم و بعد قطعات کلاسیک داریم، امپرسیونیسم و اسپانیش داریم، موزیک مثل یک باغ است که شنوندگان باید وارد این باغ بشوند و از عطرهای مختلف لذت ببرند.
پورقناد: خیلی از معلمین ویولون وقتی قطعات باروک را تدریس میکنند، میگویند ویبراسیون زیادی ندهید (البته به خاطر آکورد دار بودن قطعات این دوره در رپرتوار ویولون میتواند باشد) ولی شما هم که فلوت میزنید و سازی بدون آکورد است می گویید با ویبره کم باروک می زنم؛ دلیل چیست؟ آیا دوره باروک ویبره وجود نداشته؟
کریمی: باید ببینیم که در مورد چه سازی صحبت می کنیم، فلوت، کلاوسن…
پورقناد: کلاوسن که طبیعتا قادر به اجرای ویبره نیست…
کریمی: ویبراتو مثل نت سه لاچنگ است وقتی نتی کشیده آهنگسازی شده و سه لاچنگ نیست، با یک ویبراتوی نرم باید زده شود، در قدیم هم چون جای اجرای ویبراتو را در فلوت نمی دانستند، با بسته و باز شدن تارهای صوتی این کار را انجام می دادند. این کار به جای ویبراسیون صحیح صدایی مانند صدای بز تولید میکند!
پورقناد: اتفاقا در آواز هم این نوع ویبراسیون به ویبراسیون بزی معروف است!
کریمی: ما هم به آن ویبراسیون “شفر” می گویند که هوتتر (Jacques Hotteterre) و کوانس (Joachim Quantz) … که فلوتیستهای معروفی قبل از زمان باخ بودند، از این ویبره ها متنفر بودند.
پورقناد: درواقع اینها ویبره نیستند و قطع و وصل کردن سریع صدا هستند
کریمی: بله، اینقدر این صدا بزی بوده که موزیک از بین میرفته؛ بعضی ها هم از ویبره های لبی یا انگشتی با زبانی استفاده میکردند که به شدت قبلی به موزیک لطمه نمیزد ولی آن هم مثل ویبره هایی که امروز استفاده میشود نبود. اینها تارهای صوتی را به سرعت باز و بسته می کنند. در فلوت تارهای صوتی کمی باید باز باشند ولی وقتی ببندیم، شکل زیک زاکی پیدا میکند. اگر دیافراگم را هم سفت کنیم ویبراسیون به این شکل تولید میشود. ویبراسیون با حرکت دیافراگم هم یکی از تکنیک های سخت فلوت است چون اگر دیافراگم سفت باشد، بخواهیم یا نخواهیم، حنجره بسته میشود. این بازدم و حرکت دیافراگم به قدری باید ظریف با هم هماهنگ باشند که این ویبراتو شنونده را عصبی نکند.
در این قطعه به قدری همراهی آکومپانیمان قطعه زیباست که ویبره زیاد موجب مغشوش شدن موسیقی میشود و ویبراتو دادن و ندادن در موسیقی باروک، فنی هست که هر خواننده و فلوتیستی باید بداند. این فن را هم میشود فراگرفت با نت کشیده دادن و سپس ویبراسیون دادن و تکرار این کار. باید ویبراسیون را تحت کنترل داشت و بدانیم که بعد از نت کشیده اینبار چند ویبراسیون میدهیم، پنج تا شش تا …؟
اگر این نوازنده این کار را نکند عادت می کند همیشه ویبراسیون دهد و نتهای کشیده را با صدای بدی اجرا میکند. ویبراسیون سونوریته را زیبا نمیکند بلکه مزه به آن میدهد. بعضی ها فکر میکنند ویبراسیون سونوریته را بهتر میکند در صورتی که اینطور نیست. مثلا نتهای دو لاچنگ در موسیقی باروکی که میزنم اصلا ویبراسیون ندارد و اگر ویبره بدهم به قدری صدا بد میشود که اصلا قابل هضم نیست ولی ویبره در موسیقی های دوره های دیگر متفاوت است مثلا در موسیقی های فرانسوی که خیلی شیرین است…
پورقناد: آقای پورساعی، می دانیم که سازهای پرده دار مثل گیتار، لوت، سه تار، تار و … با ویبراسیون مشکل دارند. ویبراسیون های عمودی در این سازها صدایی بیشتر از ویبراسیون های افقی که در سازهایی مثل ویولون داریم تولید صدا میکنند. در گیتار چه پوزسیونی دارد اجرا این ویبره ها؟
پورساعی: در گیتار کلاسیک اگر قرار باشد ویبره عمودی داده شود در نت نوشته میشود و اینگونه نیست که چنین ویبراسیونی را نوازنده در طول قطعه زیاد اجرا کند {به دلخواه خود} و باید ویبره های افقی به خوبی اجرا شود تا صدای ویبره شنیده شود. اجرای این ویبره راه خاصی دارد، من حتی به شاگردانم آن گام دو اکتاو معروف سگویا را میگویم با آن ویبراسیون بزنند چون این تکنیک ویبره لطیف و خوبی به شما میدهد.
البته برای باروک به ما هم پیشنهاد میکنند که در گیتار ویبره استفاده نکنیم ولی برای قسمتهایی خیلی خوب صدا میدهد، مخصوصا در سیم دو و سه که در قطعات رومانتیک بسیار خوب صدا میدهد. ویبره های عمودی هم بسیار ندرتا مثلا در قطعات کوشکین اگر بنویسد زده می شود.
مبحث ویبراسیون خیلی جالب بود. مرسی.
jaleb bod . baray tamrin vibreh dar violin be http://www.pedypedy.blogfa.com sari bezanid . badak nis. merci