ضبط سوم ۱۳۰۸ ش کمپانی پولیفون با برچسب طلایی
آثار ضبط شده ۶۰ روی صفحه که ۳۰ عدد صفحه است. نکته آنکه در این زمان استودیو های صفحه پر کنی مجهز به برق شده اند و روی صفحات گرامافون نوشته شده که با برق پر شده وضعیت صدابرداری تغییر کرده و سطح کار بالارفته است در این سری ضبط مرتضی خان نی داود است که می نوازد و برادرش موسی خان ویلن می نوازد و آثار مشترکی را با صدای قمر به ضبط می رسانند در میان آثار ضبط شده ۴ روی صفحه ۲ عدد صفحه از فلوت یعقوب خان رشتی و صدای قمر می باشد که در نوع خود جالب است به شماره کاتولگ ۳۰۰۵ – بیات زند – قطار و غم انگیز ۱ و ۲ به شماره کاتولگ ۳۰۰۵۲ می باشد هم چنین دو اثر که در چهارگاه – زابل و مخالف و منصوری با ویلن تنهای موسی خان نی داود و آواز قمر به شماره کاتولگ ۲۹ و ۳۰۰۲۸ به ضبط می رسد.
در این زمان شهرت قمر روزافزون شده است و فروش صفحات و استقبال مردم بی نظیر است که در آن زمان خود یک رکورد است کنسرت های او در شهرهای مختلف که عایدات آنرا صرف امور خیریه میکرد از وی یک فرهیخته ساخته در شهریور ۱۳۰۹ در مشهد برای بزرگداشت فردوسی شاعر حماسه سرا کنسرت داد که حبیب سماعی او را همراهی میکرد و ۶۰۰۰ تومان عایدات کنسرت را جهت درست کردن یک نوانخانه به مسئولین شهر داد.
ضبط چهارم ۱۳۱۱ ش. با کمپانی پارلوفون
تعداد آثار مشاهده شده ۴۰ روی صفحه ۲۰ عدد صفحه در این سری ضبط که مرتضی خان نی داود تار و برادرش موسی خان ویلن می نوازد هنرمند دیگری وارد عرصه ضبط با قمر می شود مرتضی خان محجوبی در این سری ضبط ۱۴ اثر را با پیانو ی خود و تار نی داود و ویلن موسی خان به ضبط میرساند که ۱۲ تصنیف می باشد اولین اثر ضبط شده از مرتضی خان محجوبی با قمر به شماره کاتولگ ۹ و ۹۲۲۶۸ می باشد که تصنیف دشتی آتش دل ۱ و ۲ است ۶ اثر با تار تنهای مرتضی نی داود درمایه دشتی – ماهور- دلکش و عراق است و یک تصنیف در نوا بنام سیرت زیبا نیز می باشد از قمر الملوک وزیری دیگر صفحه ای ضبط نمی شود با افتتاح رادیو در سال ۱۳۱۹ ش قمر وارد رادیو می شود و صدایش در سراسر کشور به گوش میرسد در اوایل دهه ۱۳۳۰ یکبار سکته می کند و بخشی از صدایش را از دست می دهد در سال ۱۳۳۴ که رادیو دارای آرشیو نوار ریل می شود از قمر به مدت ۲۵ دقیقه در مایه افشاری با تار اسماعیل کمالی که شاگرد نی داود بوده است به ضبط میرسد که با شعری از حافظ و مولانا می باشد.
هزار جهد بکردم که یار من باشی
قرار بخش دل بی قرار من باشی
یک مثنوی عاشقم بر قهر و بر لطفش
به جد ای عجب من عاشق این هر دوضد
قمر یکبار برای گرفتن مستمری به رادیو می رود، او را به پشت میکروفن می آورند، فروزنده اربابی مجری برنامه با او صحبت می کند… زبانش کار نمی کند و کلمات را بریده و منقطع بیان می کند، خوانندگانی چون الهه و شمس حضور داشتند، با دیدن این وضع حالشان منقلب می شود و این آخر کلام ضبط شده از اسطوره آواز ایران است…
روحش شاد یادش گرامی
منابع و مآخذ
جزوه صفحه سنگی امیر منصوری شماره ۴ سال ۱۳۸۴ بهروز مبصری
کلاس لیبل شناسی دیماه ۱۳۸۶
محضر شفاهی محمد رضا لطفی ۱۳۸۸
نامه شیدا شماره ۲ و ۳ – ۱۳۶۸ چاپ واشنگنن – محمد رضا لطفی
با درود و تشکر بابت این سلسله مقالات خوب و ارزشمند. ایکاش نمونه های صوتی اگر در دسترس بود قرار میدادید مطمئنا خالی از لطف نبود.
روحش شاد . برای زنده نگهداشتن یاد و خاطره بزرگان این مرز و بوم زحمات شما قابل تقدیر است .